سازمان فنی و حرفهای خراسان رضوی پلی بین آموزش، صنعت و اشتغال است؛
از نیازسنجی بازار کار تا توانمندسازی نسل آینده
مهناز اصغری
در جامعه کار امروز، مهارتآموزی نه تنها یک مزیت رقابتی، بلکه یک ضرورت اساسی برای بقا و پیشرفت شغلی محسوب میشود. با تحولات سریع در فناوری و تغییرات مداوم در نیازهای بازار کار، افرادی که مهارتهای بهروز و تخصصی دارند، شانس بیشتری برای اشتغال پایدار و ارتقاء شغلی خواهند داشت. در این بین مهارتآموزی به افراد کمک میکند تا با اعتماد به نفس بیشتری وارد بازار کار شوند، بهرهوری خود را افزایش دهند و در نهایت به توسعه اقتصادی جامعه کمک کنند. از این رو، سرمایهگذاری بر آموزشهای فنی و حرفهای، سرمایهگذاری بر آیندهای روشنتر برای افراد و کل جامعه است.
به گزارش روزنامه «صبح امروز»؛ سازمان آموزش فنی و حرفهای خراسان رضوی به عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه مهارتآموزی در استان، نقشی حیاتی در تربیت نیروی کار ماهر و توانمند ایفا میکند و تلاشهای گستردهای را برای ارتقاء سطح آموزشهای فنی و حرفهای در استان به کار گرفته است. در همین راستا، به سراغ مدیرعامل و معاون آموزشی این سازمان رفتیم تا از نزدیک با برنامهها، چالشها و چشماندازهای سازمان آموزش فنی و حرفهای خراسان رضوی آشنا شویم.
گسترش فرصتهای مهارتآموزی در خراسان رضوی
در این خصوص مدیرکل آموزش فنی و حرفهای خراسان رضوی با اشاره به اینکه «در سازمان آموزش فنی و حرفهای، ما دو نوع فضای آموزشی دولتی و بخش خصوصی داریم» بیان کرد: در استان خراسان رضوی، ۴۵ مرکز دولتی در شهرستانهای مختلف استان به ارائه خدمات آموزشی مشغول هستند. علاوه بر این، بیش از ۲۸۰۰ آموزشگاه خصوصی در سطح استان فعالیت میکنند که از این تعداد، ۱۶۰۰ آموزشگاه در شهر مشهد و مابقی در سایر شهرستانهای استان پراکنده شدهاند که فرصتهای قابل توجهی را برای مهارتآموزی جوانان استان فراهم میآورند.
حمید رضا موسوی گفت: سازمان آموزش فنی و حرفهای با شناسایی ۱۹ گروه هدف آموزشی، از جمله زندانیان، سربازان، دانشجویان، دانشآموزان، زنان سرپرست خانوار و…، در هر نقطهای که نیاز به آموزش مهارتی وجود داشته باشد، فعالانه حضور دارد و با در نظر گرفتن جمعیت، نیازهای منطقهای و تعهدات آموزشی ابلاغ شده از سوی مرکز، آموزشهای لازم را ارائه میدهد.
وی افزود: برای سال جاری، ۷ کلان پروژه آموزشی در سطح سازمان تعریف شده و علاوه بر آن، چند کلان پروژه مجزا نیز برای استان خراسان رضوی تدوین گردیده که با توجه به پیشرفت بسیار سریع فناوری، ادغام فناوریهای نوین در فرایندهای آموزشی امری ضروری است.
نیازسنجی دقیق، کلید موفقیت آموزشهای مهارتی
مدیرکل آموزش فنی و حرفهای خراسان رضوی با اشاره به اینکه «در کشور سه نهاد اصلی متولی آموزش هستند» مطرح کرد: وزارت علوم، وزارت آموزش و پرورش و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی سه نهاد اصلی متولی آموزش هستند و سازمان آموزش فنی و حرفهای زیرمجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است.
وی ادامه داد: بر این اساس، آموزشهای کوتاهمدت توسط این سازمان، آموزشهای میانمدت توسط دانشگاهها و آموزشهای بلندمدت توسط آموزش و پرورش ارائه میشود. لذا، ضروری است که آموزش و پرورش با چشماندازی بلندمدت، نیازهای آتی بازار کار و جامعه را پیشبینی کرده و سازمان آموزش فنی و حرفهای از هماکنون نسبت به فراهمسازی زیرساختهای لازم اقدام نماید.
موسوی با تاکید بر اینکه «سازمان آموزش فنی و حرفهای متولی آموزشهای کوتاهمدت غیررسمی و منجر به اشتغال است» افزود: بر این اساس، سازمان باید با نیازسنجی دقیق، نیازهای فوری صنایع و ۱۹ گروه هدف که بازار کار به آن وابسته است را شناسایی کرده و همانها را آموزش دهد.
پیوند صنایع با آموزشهای تقاضامحور
وی ابراز کرد: در پایان سال گذشته، کنسرسیوم مهارتی در استان تشکیل دادیم که وظیفه دارد نیازهای اعلامشده و تقاضاهای صنایع را جمعآوری کند تا بر اساس آن، آموزشهای مورد نیاز فراهم شود. زیرا آموزشهای ما بیشتر تقاضا محور است و عرضهمحور نیست؛ این رویکرد به منظور جلوگیری از هدررفت منابع و اطمینان از تطابق مهارتها با بازار کار و نیازهای صنایع است.
مدیرکل آموزش فنی و حرفهای خراسان رضوی با اشاره به اینکه «در این کنسرسیوم، صنایع نقش اصلی را دارند و ادارات دولتی، بخش خصوصی، سازمانهای جهادی و خیرین طرف دیگر را تشکیل میدهند» تصریح کرد: هدف از تشکیل کنسرسیوم این است که آموزشهای مهارتی تخصصی با تمرین و ممارست به ملکه ذهن تبدیل شوند تا دقیقا نیازهای بازار کار جامعه برآورده شود.
وی تاکید کرد: یکی دیگر از مزیتهای آموزش فنی و حرفه این است که بر خلاف دانشگاهها و آموزشوپرورش، آموزشهای فنی و حرفهای بسیار منعطف است و در صورت نیاز جامعه، میتوان آموزشها را در سریعترین زمان ممکن طراحی و اجرا کرد، و حتی کد استاندارد بینالمللی دریافت نمود. این انعطافپذیری، فرصت مناسبی است که آموزشهای فوری مطابق با بازار کار صورت پذیرد و اشتغالزا باشد.
موسوی با اشاره به اینکه «همچنین طرحهای مرتبط با خانمها و مراکز خواهران، شامل آموزشها و حمایتهایی است که در جهت ارتباط هر چه بهتر این مراکز با بازار کار طراحی شده است» ادامه داد: راهاندازی مرکز سنجش صلاحیت شغلی نیز یکی دیگر از اقداماتی است که به منظور تضمین کیفیت و اعتبار مهارتهای کسبشده به انجام رسیده است.
وی افزود: در بخش واگذاری مراکز خیرساز نیز تصمیم گرفته شده که این مراکز بهصورت هیئت امنایی اداره شوند، به طوریکه دو نفر از اعضای خیر به عنوان هیئت امنا منصوب شوند تا سطح خدمات ارائهشده بهتر و مؤثرتر باشد.
مدیرکل آموزش فنی و حرفهای خراسان رضوی با اشاره به موضوع دیپلماسی مهارت بیان کرد: علاوه بر سایر اقدامات، پروژه «دیپلماسی مهارت» در حال اجرا است که هدف آن تأسیس و راهاندازی مراکز مهارت بینالمللی است، از جمله در منطقه تایباد که به دلیل اعلام منطقه آزاد، فرصت مناسبی برای ارائه آموزشهای مهارتی در سطح جهانی است. همچنین در کنار آن، طرحها و تفاهمنامههای مختلفی در دست اجرا است که مراحل نهایی خود را طی میکنند تا بتوانیم برنامههای منسجم و مؤثری در این حوزهها پیادهسازی کنیم.
فرصتها و چالشهای صدور مدرک فنی و حرفهای
وی در پاسخ به پرسشی در خصوص آموزش به اتباع در ایران عنوان کرد: اتباع خارجی میتوانند در ایران تحصیل کنند، اما نمیتوانند مدرک فنی و حرفهای دریافت کنند. دلیل این امر این است که طبق قوانین بینالمللی کار، اگر کشوری مدرک فنی و حرفهای صادر کند، باید الزاماً امکان اشتغال مرتبط با آن مدرک را نیز فراهم کند. در غیر این صورت، اگر اتباع خارجی در ایران مدرک فنی و حرفهای بگیرند و فرصت شغلی مرتبط با آن برایشان فراهم نشود، این حق را دارند که شکایت کنند.
موسوی با اشاره به اینکه «هزینه آموزش در ایران به طور قابل توجهی پایینتر از سایر کشورها است» ادامه داد: در حال حاضر، اتباع خارجی که در ایران مشغول به آموزش هستند، از طریق کمیساریا معرفی میشوند و اسامی آنها پس از تأیید استانداری به سازمان فنی و حرفهای اعلام میشود. بر اساس تفاهمنامههای موجود، نیازهای آموزشی از کشورهای دیگر اعلام میشود و اتباع خارجی در ایران آموزش میبینند، سپس شغل آنها توسط کشور ثالثی تأمین میشود.
مدیرکل آموزش فنی و حرفهای خراسان رضوی با اشاره به موضوع آموزش به رده سنی دانش آموزی نیز بیان کرد: در خصوص دانشآموزان نیز امکان ارائه آموزشهای مهارتی با همکاری مدارس وجود دارد. با این حال، به جای اعطای گواهینامه رسمی، فقط تاییدیه حضور در دوره به آنها داده خواهد شد. چراکه نکته مهمی که باید در نظر گرفت، رعایت سن قانونی کار طبق قوانین جهانی است. عدم رعایت این سنین، منجر به شناسایی افراد به عنوان «کودک کار» شده و مشکلات حقوقی و اجرایی فراوانی را به همراه خواهد داشت.
استعدادیابی نسل Z و آلفا برای مشاغل آینده
همچنین معاون آموزشی سازمان فنی و حرفه ای خراسان رضوی با تاکید بر اینکه «در سال گذشته، مجموعاً ۳۵ میلیون نفر-ساعت خدمات آموزشی مهارتی ارائه شده و ۲۱۰ هزار نفر از آموزشهای ما بهرهمند شدهاند» عنوان کرد: در راستای تفاهمنامهای که با وزارت ارتباطات منعقد شده است، یک برنامه ۴ ساله برای توانمندسازی ۱۰۰ هزار نفر در حوزههای مختلفی همچون هوش مصنوعی، بلاکچین و اینترنت اشیا و… تدوین شده است. برای تحقق این هدف، مراکزی که بهطور ویژه به توانمندسازی دانشجویان میپردازند، مجوز فعالیت دریافت کردهاند. این مراکز از اساتید برجسته سازمان و دانشگاهها بهصورت مشترک بهره میبرند تا بالاترین سطح کیفی آموزش را ارائه دهند.
ابوالفضل خبازی مطرح کرد: همچنین در راستای ترویج فرهنگ مهارتآموزی و استعدادیابی، مذاکراتی با شورای اجتماعی محلات برای برگزاری مسابقات آزاد مهارتی انجام شده است. با توجه به وجود ۱۱ هزار عنوان استاندارد آموزشی و ۶۵ گروه درسی، میتوان حداقل در ۶۵ رشته مختلف مسابقات آزاد مهارتی برگزار کرد.
وی با اشاره به اینکه «طرح نوجوان هوشمند و هر دانشآموز یک مهارت نیز ویژه دانشآموزان مقاطع متوسطه اول و دوم در حال پیگیری است» بیان کرد: در این خصوص تفاهمنامههای مربوطه امضا و زیرساختهای لازم آماده شدهاند. این طرحها عمدتاً برای نسل Z و آلفا برنامهریزی شدهاند و سازمان دارد در کنار آموزش و پرورش، با رویکرد استعدادیابی برای مشاغل آینده و کمک به هدایت تحصیلی دانشآموزان در پایان ۱۵ سالگی نیز نقش ایفا کند.
تمرکز سازمان فنی و حرفهای بر نقش نظارتی
معاون آموزشی سازمان فنی و حرفه ای خراسان رضوی گفت: واحد پذیرش و مشاوره شغلی در سازمان فنی و حرفهای نیز با انجام تستهای مختلف، به شناسایی استعدادها کمک میکند که در حال حاضر، این واحد در حال واگذاری به بخش خصوصی است، زیرا سازمان معتقد است باید نقش نظارتی خود را حفظ کند. همچنین، واحدهایی شناسایی شدهاند که ارتباط بین خروجیهای آموزشی و واحدهای صنعتی را برقرار میکنند.
وی در بخش دیگری از صحبتهای خود تصریح کرد: نزدیکترین مشتریان ما به بازار کار، سربازها هستند که نیاز به بازآموزی دارند. در این میان، ارگانهای دیگر نیز در آموزشهای مهارتی دخیل هستند، اما بیشترین آموزش به سربازها توسط سازمان آموزش فنی و حرفهای ارائه میشود. به طور مثال، سربازی که در رشته علوم انسانی تحصیل کرده است، در نانوایی پادگان مشغول به کار میشود. در این محیط کار واقعی، آموزش میبیند، آزمون میدهد و گواهینامه دریافت میکند. پس از اتمام دوران سربازی نیز به عنوان یک نانوا مورد حمایت قرار میگیرد و حمایت و تسهیلات لازم برای شروع کار از طریق کارتی که دریافت کرده، تأمین میشود.