در صف گرانی‌ها!

مهناز اصغری
«گرانی ماکارونی، کمبود روغن، ماجرای حذف آرد صنف و صنایع، نگرانی عمومی از احتمال افزایش قیمت نان‌های سنتی و…»
شاید این موارد را بتوان مهمترین اخبار روزهای اخیر دانست که به ماجرای داغ اقتصادی کشور تبدیل‌ و در صفحات مجازی نیز به کرات توسط مردم به اشتراک گذاشته شده و در مقابل نیز واکنش های مختلفی از سوی مسئولین در پی داشته است.
به گزارش روزنامه «صبح امروز»، آنطور که از شواهد پیداست پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین جهان با بحران کمبود روغن و کالاهای اساسی از جمله گندم، جو و ذرت مواجه شد. در پی این اتفاق قیمت فراورده های کشاورزی نظیر آرد افزایش یافت و دانه های روغنی نیز با کبود روبرو شد. چراکه بر اساس مستندات این دو کشور ۷۰ درصد روغن و ۳۰ درصد غله جهان را تولید می‌کنند.
ماجرا از ماکارونی شروع شد
در ایران نیز حوالی ابتدای سال جاری بود که دولت مجوز افزایش قیمت گندم و آرد را ارائه داد و در مقابل درخواست کارخانه‌داران مبنی بر گرانی ماکارونی و محصولات آردی کوتاه آمد. به عبارتی؛ تغییر قیمت فرآورده های آردی با رشد قیمت در انواع ماکارونی آغاز شد. موضوعی که طی بخشنامه ای از سوی سازمان حمایت از حقوق مصرف کنندگان و تولیدکنندگان به کارخانجات تولید ماکارونی ابلاغ شد. اما در ادامه انواع نان فانتزی، شیرینی و کیک و… نیز به دایره گرانی آرد صنایع پیوستند!
مردم خواهان تثبیت قیمت‌ها و کنترل تورم هستند
در این میان مسئولین کشور نیز جلوگیری از احتکار و قاچاق را به تبع افزایش قیمتهای جهانی، از دلایل محکمه پسند خود برای افزایش قیمت ها می‌دانند. چراکه می‌گویند تفاوت شدید قیمت برخی کالاها همچون آرد و روغن در بازار داخل کشور به نسبت بازارهای هم مرز با ایران، عاملی برای سرازیر شدن محصولات داخلی به صورت قاچاق به کشورهای دیگر شده است. دولتی ها معتقدند که اگر یارانه را به دست مردم برسانند احتمالا گره بیشتری باز کند و همزمان نیز با افزایش قیمت‌ها از قاچاق جلوگیری کنند! به طور نمونه وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرد «این افزایش قیمت‌ها با پرداخت یارانه حل می‌شود»؛ اما قدر مسلم این است که مردم دیگر به یارانه‌ها هم اعتقادی ندارند. در واقع شهروندان بیش از آنکه به دنبال بذل و بخشش‌های دولت از خزانه باشند، خواهان تثبیت قیمت‌ها و کنترل تورم هستند. چراکه بر اساس تجربیات، همواره افزایش فشار و بار اقتصادی برای خانواده ها ماحصل هربار افزایش یارانه نقدی دولت بوده است. اکنون هم به طور نمونه با افزایش قریب به 3برابری قیمت، باید ماکارونی و حتی ساندویچ را هم از سبد غذایی خود به یکباره حذف کنند!
سیستم چندنرخی در هر بازاری فسادزا است
در روزهای اخیر تغییر نرخ آرد برای مصارف صنعتی منجر به انتقادات و واکنش های مختلفی در فضای حقیقی و مجازی با موضوعاتی همچون کوچک شدن سفره مردم و یا دلایل اقتصادی این افزایش قیمت شد.
به طور نمونه یک کارشناس اقتصادی در توئیتی عنوان کرد: «الان برای هر نانوا نان سنتی، سود در این است که آرد به قیمت د.لتی بگیرد و به جای پخت نان، آرد را در بازار آزاد به مغازه نان فانتزی کناری بفروشد.»
سیامک قاسمی در ادامه نوشت: «هزاربار گفتیم که سیستم چندنرخی در هر بازاری فسادزاست، حالا میخواد دلار باشد یا آرد یا بنزین.»
تنها راه مبارزه با قاچاق، گرانی نیست
همچینی سخنگوی کمیسیون سیاست داخلی مجلس نیز به موضوع قاچاق آرد اشاره کرده و نوشت: ‏«در آزاد سازی ‎قیمت آرد صنعتی نه تنها اطلاع رسانی و اقناع درستی صورت نپذیرفت، بلکه تا کنون راهی برای جبران آن نیز از سوی دولت دیده نشده است. اهتمام دولت به استفاده از رسانه جمعی برای آگاه‌سازی و اقناع‌سازی مردم عزیز به شدت احساس می‌شود.»
علی حدادی در توئیت دیگری اشاره کرد: «با قاچاق و هدرررفت یارانه آرد باید کبارزه شود اما باید فکری هم به حال مردم و مستضعفین کنید. تنها راه مبارزه با قاچاق گرانی نیست.»
چالش بحران امنیت غذایی
در این بین هرچند صحبت‌های بیشماری مطرح است اما عمده انها تنها تکرار مکررات است و بس! با این دیدگاه نگاهی به چکیده مهمترین اظهارات اخیر مسئولین داریم.
وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه «در کشور ما به این دلیل که به گندم یارانه تعلق می‌گیرد، طبیعتا با افزایش قیمت جهانی و چالش بحران امنیت غذایی این فاصله زیادتر شده و به دنبال آن، قاچاق فزاینده‌ای را نیز در کشور شاهد هستیم. پس لازم بود تا اقدامی صورت بگیرد تا جلوی این قاچاق گرفته شود» گفت: آمار نهادهای دولتی نشان می دهد از ابتدای امسال  تاکنون قاچاق آرد به کشور‌های همسایه از جمله ترکیه، افغانستان و پاکستان به دلیل جنگ روسیه و اوکراین و افزایش قیمت‌های جهانی به‌ شدت افزایش یافته و دلالان با خرید آرد از صنایع به قیمت کیسه‌ای ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان اقدام به فروش آن‌ها در مرز پاکستان با قیمت ۷۰۰ هزار تومان و در مرز ترکیه با قیمت بیش از یک‌میلیون تومان می‌کردند!
دولت ملزم به تغییر نظام توزیع یارانه
سیدجواد ساداتی‌نژاد تصریح کرد: قانون بودجه سال ۱۴۰۱ دولت را ملزم می‌کند نظام توزیع یارانه را تغییر دهد. یعنی یارانه از روی کالا با توجه به بحرانی که در جهان وجود دارد و باید سفره مردم را حفظ شود به سمتی حرکت کند که این یارانه مستقیماً به دست مردم برسد. این کار با توجه به شرایط جهانی سرعت گرفته است.
اختصاص یارانه برای جبران افزایش قیمتها
وزیر جهاد کشاورزی در ادامه گفت: در گام اول برای اینکه قیمت نان در نانوایی‌های کشور تغییر نکند که هیچ تغییری هم نکرده، آرد صنف و صنعت یعنی گندمی که به صنف و صنعت داده می‌شد با نرخ آزاد هر کیلو ۱۲ هزار تومان محاسبه شده تا با این کار بتوانیم از قاچاق این کالا جلوگیری کنیم. همچنین دولت ملزم به جبران این موضوع است که یارانه‌ای در روزهای آینده این افزایش قیمت را جبران خواهد کرد و مبلغی که به مردم داده خواهد شد بیش از هزینه است که به آنها تحمیل می‌شود. این اقدام در رفع فقر مطلق هم بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
وزیر جهاد کشاورزی در پایان گفت: قیمت نان در حال حاضر در کشور هیچ تغییری نکرده است و اخباری که در این زمینه منتشر شده نادرست است. فقط گندم صنف و صنعت به صورت آزاد عرضه می‌شود.
انتقاد عضو کمیسیون کشاورزی از افزایش ناگهانی قیمت روغن و آرد
در مقابل اما عضو کمیسیون کشاورزی  آب و منابع طبیعی در مجلس شورای اسلامی مجلس با انتقاد از افزایش ناگهانی قیمت روغن و آرد و به تبع آن نان باگت، ماکارونی، شیرینی و کیک، گفت:دولت باید قبل از حذف ارز ترجیحی اقدامات لازم را انجام دهد که به جامعه فشار معیشتی وارد نشود. نمایندگان تاکید داشتند در صورت اینکه دولت خواست ارز ترجیحی را حذف کند از محل درآمد هدفمندی یارانه ها باید برای جبران حذف ارز  اقدام کند.
علیرضا نظری با تاکید بر اینکه «این مبلغ باید به عنوان جبران افزایش قیمت ها به حساب سرپرستان خانوار واریز می شد»عنوان کرد: در حال حاضر هم ارز ترجیحی حذف شده و هم حمایتی از مصرف کنندگان صورت نگرفته است که مورد انتقاد مجلس خواهد بود.
وی همچنین با بیان اینکه «دولت باید موضوع حذف ارز ترجیحی را به صورت برعکس اجرا می کرد به این معنا که ابتدا اعتبار در نظر گرفته شده را به صورت نقدی به سرپرستان خانوار می داد و بعد ارز ترجیحی را حذف می کرد» اظهار داشت: امروز با افزایش قیمت ناگهانی کالاهای اساسی، شاهد نارضایتی مردم هستیم و این گلایه مندی از دولت وجود دارد که چرا مدیریت و حذف ارز ترجیحی را به صورت ناقص اجرا کرده است.
توضیحات رئیس سازمان حمایت
همچنین رئیس سازمان حمایت با بیان اینکه ادامه تولید ماکارونی با قیمت‌های قبلی برای کارخانجات مقدور نبود، در برنامه میز اقتصاد شبکه خبر  گفت: یارانه باید در جهت حمایت از مصرف کننده به مردم داده شود اما به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که به جامعه هدف برسد.
عباس تابش، در رابطه با بازار روغن هم عنوان کرد: مابه‌التفاوت افزایش هزینه تمام‌شده تولید روغن توسط دولت پرداخت می‌شود و روغن برای مصرف‌کنندگان نهایی گران نخواهد شد
ماه ها است که موضوع افزایش یارانه نقدی مطرح گشته و هیچ!
در پایان باید یادآور شویم قاچاق ۲۵۰ هزار تن گندم در سال گذشته، رشد تصاعدی روند قاچاق آرد و گندم و صادرات ۲۵۰ هزار تنی آرد یارانه‌ای در قالب ماکارونی و بیسکویت آماری است که بارها مسئولان طی این مدت به آن اشاره‌کرده‌اند، در کنار آن موضوع ضایعات آرد که رقم آن تا ۲۰ درصد هم اعلام‌شده است درمجموع دولت را به این جمع‌بندی رسانده است که روند اعطای یارانه به این حوزه را تغییر دهد. اما بدون تردید با هر دلیل و بهانه ای، تغییر یکباره قیمت کالاهایی که به طور مستقیم با سفره قشر کم برخوردار و ضعیفی که بخش عمده ای از جامعه را شامل میشود در ارتباط است، صدمات جبران ناپذیری را به همراه دارد و صحبت های مسئولین مبنی بر یارانه، زمانی ارزشمند است که به درستی و با کارشناسی دقیق صورت پذیرفته و به مردم پرداخت شود؛ کما اینکه ماه ها است که موضوع افزایش یارانه نقدی مطرح گشته و هیچ!