ظرافت زنانه در خشونت دفاع مقدس

بدون شک زنان، اسطوره‌سازان فضای فراجنسیتی در دفاع مقدس هستند و یکی از عرصه هایی که زنان به خوبی در آن نقش خود را ایفا نمودند، حضور در دوران دفاع مقدس است. چراکه آنان سربازان گمنامی بودند که بار سنگین تدارکات جبهه جنگ و برخی وظایف دیگر را بردوش می کشیدند و گاها نیز به صورت مستقیم در مناطق جنگی حضور پیدا می‌کردند.

در این میان تولیدات مستند و سینمایی دفاع مقدس با محوریت زنان، شاید جزو معدود تلاش‌ها برای به تصویرکشیدن همت همسران، خواهران و مادرانی است که در جنگ هشت ساله پابه‌پای مردان و تمام قد برای وطن ایستادند.

به گزارش روزنامه «صبح امروز» و به نقل از ایرنا، در هشت سال دفاع مقدس آن چه که پیش چشم است و بیشتر در مورد آن صحبت می‌شود، شهدای گران‌قدر آن هستند؛ انسان‌های عزیزی که از جان و خانواده و حال گذشتند تا حق زندگی خوب برای دیگر هم‌وطنانشان محفوظ بماند.

طرف دیگر سکه‌ این فداکاری‌ها اما دیگرانی هستند که گرچه مایه‌ فخر و مباهات‌اند ولی کمتر از آن‌ها شنیده و دیده‌ایم و همین سبب شده تا عظمت کارشان مخفی بماند.

دیگرانی که پشت جبهه بودند و به جبهه انرژی و نیرو صادر می‌کردند. همسران و مادران و دخترانی که با دلی گریان اما لبخند بر لب، قدرتمندانه مردان خود را بدرقه می‌کردند تا مبادا در هنگام شلیک گلوله لحظه‌ای دست و دلشان بلرزد و بار زندگی‌ را تنهایی به دوش کشیدند تا مردانشان بار کشور و اسلام را مصمم‌تر به دوش بکشند.

زنانی که نه تنها بر فراق صبوری ورزیدند بلکه فعالانه به صحنه آمدند و عشق و امید را به رگ‌های جبهه تزریق ‌کردند. از کربلایی زهراهایی که گردان ۱۱۰ نفره‌ پخت نان برای رزمندگان را هشت سال اداره کردند و ننه قربون هایی که هشت سال روی پشت‌بام ایستاده و لباس شسته شده رزمندگان را بالا کشیده و در آفتاب پهن کردند، تا پرستارانی که مرهم مهربانی بر زخم رزمندگان می‌بستند، همه و همه در این جهاد مقدس شریک بودند و چه چیز زیباتر و شوق‌انگیزتر از این هنرمندان که صحنه‌ زنده‌ زندگی شان را دوربین ها را به تصویر بکشد و مگر رسالت دوربین چیزی جز ضبط هنر است.

دوربین می‌تواند همان تأثیراتی را که جنگ ‌توانست در نسل معاصر خود به وجود آورد، با بازآفرینی آن حادثه در مخاطب امروزی خود ایجاد کند و برای آن تابلوی پرشکوه و پر از ریزه‌کاری و ظرافت و زیبایی آیینه شود.

تاکنون قاب‌هایی چند از این قله‌های عشق و ایثار بر پرده سینما و تلویزیون نقش بسته و هم‌چنان چشمان جامعه چشم انتظار دیدن این تصاویر بدیع و حیرت‌آور است. در ادامه این گزارش به معرفی چند اثر مستند و داستانی با موضوع «پشتیبانان جبهه در هشت سال دفاع مقدس» می‌پردازیم؛

«شیار ۱۴۳» و ماجرای سال ها چشم انتظاری

فیلم شیار ۱۴۳ به کارگردانی نرگس آبیار، داستان مادری است به اسم الفت که چشم انتظار فرزند به جبهه رفته‌ش یونس است، مادری که بند بند وجودش را پس از مفقود شدن فرزندش به یاد و خاطره او گره می زند.

این فیلم که مورد تحسین رهبر معظم انقلاب نیز قرار گرفت، با بازی درخشان مریلا زارعی از آثار ماندگار دفاع مقدس در سینمای ایران است.

فیلم سینمایی «ویلایی‌ها»

ویلایی‌ها قصه خانواده‌های فرماندهان سپاه و ارتش در سال ۱۳۶۵ است که در مجموعه ویلاها ساکن شده اند.

عزیز زن ۵۰ ساله‌ای است که همراه نوه‌هایش وارد مجموعه ویلاها می‌شود. الیاس نیز راننده بسیجی است که هر وقت وارد مجموعه می‌شود همه نگران این می‌شوند که شاید خبر شهادت یکی از فرماندهان را بدهد.

این فیلم تلاش دارد تا به زندگی خانواده کسانی نزدیک شود که ۸ سال به واسطه جنگ هر لحظه منتظر خبر شهادت فرزندان و یا همسران خود بودند.

ویلایی ها اثری به کارگردانی منیر قیدی و تهیه کنندگی سعید ملکان است.

«دلبری» و ماجرای سال های عشق به یک جانباز

طوبی همسر یک جانباز قطع نخاعی که فقط می‌تواند چشمانش را حرکت بدهد، در شب عروسی خواهرزاده‌اش تلاش می‌کند بیش از پیش به همسرش توجه کند.

فیلم سینمایی دلبری به کارگردانی سید جلال اشکذری و به تهیه کنندگی سید محمود رضوی به تولید رسیده است.

مستند «ننه قربون»

در ماه‌های ابتدایی جنگ آتش‌سوزی به شکل هفتگی در سه‌راه اهواز_خرمشهر به پا شده و مردم را نگران کرده بود. با مراجعه نیروهای انقلابی، مشخص می‌شود این اقدام توسط بچه‌های سپاه به‌قصد سوزاندن لباس‌های پاره، خونی، یا مستعمل رزمندگان به پا می‌شود.

با دیدن این وضعیت تعدادی از زنان اهوازی به این رفتار اعتراض کرده و خواستار تحویل این لباس‌ها می‌شوند تا آن‌ها را شستشو داده، وصله، رفو و رنگ کرده و بازسازی نمایند.

با ادامه یافتن این کار، از سراسر ایران، از تبریز تا اصفهان از مشهد تا تهران از زاهدان تا سمنان، اندک‌اندک جمع مستان جمع می شود.

بیش از دوهزار نفر از بانوان این مرزوبوم در هشت سال جنگ تحمیلی در اهواز از جان و مال و زندگی خود گذشتند و به شست و شوی لباس‌های رزمندگان بپردازند.

فیلم مستند ننه قربون به کارگردانی یاسر عرب و تهیه‌کنندگی سلیم غفوری در ۴۵ دقیقه به منظور نمایش جانفشانی های این بانوان قهرمان ساخته شده است.

راویان فیلم، خانم‌هایی هستند که بی هیچ نام و یاد و تشکری، هشت سال شبانه روزی لباس های رزمندگان را می دوختند و می شستند.

«بانو»؛ روایتگر مجاهدت‌های متفاوت یک مادر شهید

مستند سینمایی بانو روایتگر زندگی پرفراز و نشیب عصمت احمدیان، مادر شهیدان ابراهیم و اسماعیل فرجوانی است.

عصمت احمدیان، سوژه مستند بانو در این روایت جذاب ما را با خود به سال های ابتدایی جنگ تحمیلی و قعالیت هایی که به همراه مادران اهوازی که در پشت جبهه داشته می برد.

این مادر شهید پس از جنگ به صورت جدی وارد فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی می‌شود، به طوری که او امروز یکی از بانوان تأثیرگذار و الگو در اهواز است.

«پیش‌مرگان»؛ مجاهدت‌های زنان نهاوندی برای جلوگیری از یک توطئه

مستند پیش‌مرگان روایتی از مجاهدت زنان نهاوندی در دوران دفاع مقدس است، زنانی که در آن روزها با توجه به اقدامات منافقان برای ضربه زدن به رزمندگان در جنگ و مسموم کردن کمک های مردمی، تلاش می کنند تا به جلوگیری از اقدامات خرابکارانه آن ها بپردازند.

مستند «پیش مرگان» به کارگردانی مجتبی حصاری و به تهیه کنندگی امیر مهریزادن از تولیدات مدرسه مستند عمار می باشد.

مستند «ننه سکینه»

مستند ننه سکینه روایتگر زندگی زندگی بانو سکینه جمشیدی است، که در دوران دفاع مقدس با وجود معلولیت همسرش، فرزندان خود را برای حضور در جبهه اعزام نموده و هر روز قبل از نماز صبح تا پاسی از شب برای رزمندگان حاضر در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل نان می‌پخته است.

این مستند به کارگردانی مریم السادات مؤمن زاده در دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب تهیه و به تولید رسیده است.

مستند «چریک پیر»

خاصیت جنگ این است که از مرد و زن چریک می‌سازد ولی در حوزه‌های مختلف، زهرا اسدی از فعالان پشتیبانی جنگ در زمان دفاع مقدس در روستای خانوک کرمان بوده است که جنگ او را به یک چریک پیر تبدیل کرده است.

مستند «خیرالنساء»

مستند خیرالنساء درباره بانوی ۹۲ ساله از روستای صد خرو سبزوار است که منزلش را در زمان جنگ پایگاه مردمی پشتیبانی جبهه قرار داده بود. او مدیر بزرگ‌ترین پایگاه پشتیبانی جنگ در شهرستان سبزوار بوده‌است.

این مستند روایتی از فعالیت‌های خیرالنساء در زمان دفاع مقدس است که به کارگردانی علیرضا باغشنی و تهیه کنندگی حامد بامروت نژاد در مدرسه سینمایی عمار تولید شده است.

مستند «مادر جبهه‌ها»

مستند مادر جبهه‌ها روایت زندگی نخستین زنی است که پس از آزادسازی خرمشهر، وارد خاک این شهر شد.

مرحومه زهرا محمودی به روزهای آغازین جنگ و اشتیاق خود برای رفتن به خط مقدم جبهه اشاره می‌کند و این‌که در آن زمان به مجلسی رفت و درخواست خود را برای رفتن به خط مقدم جبهه اعلام کرد. ایشان می‌گوید: بار اول به اهواز رفتم، فرمانده سپاه علت آمدن به جبهه را پرسید و من هم در جواب گفتم که آمده‌ام با رزمنده‌ها صحبت کنم، کمک کنم و به آنها روحیه بدهم.