چالش‌های تامین خوراک دام و طیور

سرویس اقتصاد

کارشناسان بر این باور هستند که از آنجایی که در سال‌های اخیر با افزایش قیمت خوراک دام و طیور اعم از ذرت، سویا، کاه، جو، کنجاله و… رو به رو بودیم، نرخ انواع گوشت در حد چشم گیری بالا رفته است. چراکه به عقیده آنان قریب به 70 درصد تعیین قیمت گوشت به قیمت نهاده آن بستگی دارد. البته در این میان عوامل دیگری مانند هزینه نگهداری دام، دلال بازی و البته بالا رفتن هزینه‌های حمل و نقل نیز نقش بسزایی در گران شدن انواع گوشت دارد.

به گزارش روزنامه «صبح امروز» چندی پیش مجید موافق قدیری رئیس انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان ایران در یادداشتی نوشت: چالش‌های این روزهای بازار نهاده‌های دامی تولید خوراک دام باعث شده واکاوی دلایل این مشکلات برای رفع آنها اهمیتی دوچندان بیابد. در شرایط کنونی که تولید برخی نهاده‌های دامی به خصوص محصولاتی مانند سویا و ذرت که تولید آنها با شرایط اقلیمی و کم‌آب ایران سازگاری ندارد محدود بوده و وابستگی زیادی به واردات این محصولات وجود دارد، هر نوع سیاست‌گذاری یا اثر تبعی ناشی از تغییر در بازار ارز یا شیوه‌های تجاری می‌تواند خطرات زیادی را در برابر تامین به موقع این نهاده‌ها قرار دهد.

بدعهدی وزیر جهاد در جلوگیری از خام مصرفی نهاده‌های دامی

یک استاد دانشگاه می‌گوید: یکی از اصلی‌ترین وعده‌های وزیر جهاد کشاورزی جلوگیری از خام فروشی(مصرفی) نهاده‌های دامی بود اما متأسفانه طی این مدت ما تغییری در این زمینه مشاهده نکردیم.

مجتبی زاغری، استاد دانشگاه تهران در گفتگو با مهر با بیان اینکه «حدود ۷۰ درصد هزینه تمام شده تولید محصولات پروتئینی مربوط به خوراک است» بیان می‌کند: از نظر علمی می‌توان گفت که طی ۸ سال گذشته، اقدام یا تحقیقی از سوی مسئولان انجام نگرفته که بتواند هزینه این ۷۰ درصد را کم کند.

وی تصریح می‌کند: نه تنها اقدامی در این حوزه انجام نگرفته بلکه تا حدودی هزینه‌ها افزایش هم یافته است، به ویژه در حوزه واردات با افزایش هزینه بیشتری مواجه بوده‌ایم.

زاغری با اشاره به اینکه «یکی از اصلی‌ترین وعده‌های وزیر جهاد کشاورزی جلوگیری از خام فروشی (خام مصرفی) نهاده‌های دامی بوده است» می‌افزاید: متأسفانه طی این مدت ما تغییری در این زمینه مشاهده نکردیم و تولید برخی کارخانجات خوراک حتی کمتر نیز شده است.

مزایای تولید دان در کارخانجات خوراک

عضو انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان ایران ادامه می‌دهد: یکی از مزایای تولید دان در کارخانجات خوراک این است که افت و ضایعات کمتری در این زمینه خواهیم داشت.

زاغری اضافه می‌کند: در تمام کشورهای توسعه یافته نیز تولید خوراک در کارخانجات انجام می‌شود و سهم تولید در مزارع بسیار کم است، البته این کشورها کارخانجات تولید خوراک را اولویت بندی کرده‌اند و آن دسته از کارخانجات که بازده کمی داشتند، حذف شدند. بنابراین تعداد کارخانجات در این کشورها کم و بازدهی آنها زیاد است که می‌توان گفت یکی از دلایل ارزان بودن قیمت دان در این کشورها، همین مساله است.‌

این استاد دانشگاه می‌افزاید: علاوه بر افت کمتر، بحث کنترل کیفی نیز در این حوزه مطرح است. برای مرغداران صرف نمی‌کند یا این امکان وجود ندارد که وقتی نهاده را تحویل می‌گیرد، کیفیت آن را بررسی کنند، عدم آلودگی به سموم و یا میزان پروتئین آن را اندازه‌گیری کنند، اما در کارخانجات خوراک آزمایشگاه کنترل کیفی وجود دارد که این کار را انجام می‌دهد ضمن اینکه افرادی که تجربه بیشتری دارند، فرمول خوراک را تهیه می‌کنند در نتیجه خوراک یک دست تر خواهد شد.

شعار خوراک سالم، دام سالم و غذای سالم

وی ادامه می‌دهد: زمانی که نهاده در کارخانه خوراک فرآوری می‌شود، حرارت بالایی می‌بیند که همین مساله منجر به از بین رفتن باکتری‌هایی می‌شود که در آن وجود دارد اما در مزارع پرورش دامداری و مرغداری چنین امکانی وجود ندارد و ممکن است باکتری وارد بدن دام و طیور شود و ایجاد بیماری کند.

زاغری با اشاره به شعار خوراک سالم، دام سالم و غذای سالم، می‌گوید: این شعاری است که در تمام دنیا مطرح است و ما نیز با تولید خوراک در کارخانجات می‌توانیم به آن نزدیک شویم.

وی مطرح می‌کند: ما در کشور ۱۸ هزار واحد مرغداری داریم اگر قرار باشد ۱۸ هزار آسیاب و میکسر کوچک نیز داشته باشیم، ۱۸ هزار فرمول متفاوت نیز خواهیم داشت اما وقتی چند نفر مشاور عالی و متخصص مسئول جیره نویسی باشند، اتفاقات بسیار خوبی رخ می‌دهد و باعث می‌شود که ما از نهاده‌های خام دامی به نحو احسن بهره ببریم.

کارخانجات خوراک باید اعتماد مرغ داران و دامداران را جلب و محصول با کیفیت بالا تولید کنند

زاغری در پاسخ به این پرسش که «فکر می‌کنید مهم‌ترین ضعف دولت در اجرای این طرح چه بوده است؟» میگوید: به اعتقاد بنده اصلاً عزمی برای این کار وجود نداشته که بخواهد ضعف داشته باشد. درباره دلایل این مساله نیز خود مسئولان باید جوابگو باشند.

وی تاکید می‌کند: علاوه بر این کارخانجات خوراک دام باید نظر و اعتماد دامداران و مرغداران را جلب کنند به این شکل نباشد که برای تولید محصول ارزان، اعتماد دامدار و مرغدار را زیرپا بگذارند چرا که قاعده کلی است که محصولات ارزان قیمت، کیفیت پایینی دارند یا طوری نباشد که محصول بی کیفیت را گران بخرند باید کیفیت محصول بالا و قیمت آن نیز به اندازه باشد.

زاغری تصریح می‌کند: همچنین در قدم اول باید دامدار و مرغدار توجیه شوند که استفاده از خوراک آماده برای آنها به صرفه تر است و مزایا و معایب آن کامل برایشان شرح داده شود.

عدم وجود رشته فناوری ساخت خوراک را در دانشگاه‌های کشور

وی ادامه می‌دهد: کارخانجات خوراک نیز باید به شکل صحیح، منطقی و بدون غرض، رتبه بندی شوند و بر اساس آن واحدهایی که بازدهی کم دارند، یا ساختار خود را اصلاح کنند و یا حذف شوند.

زاغری در پایان با بیان اینکه «ما رشته فناوری ساخت خوراک را در دانشگاه‌های کشور نداریم» بیان میکند: ما متخصص تغذیه زیاد داریم اما در این حوزه فارغ‌التحصیلی نداریم، اخیراً درسی تحت این عنوان تعریف شده که کمک‌می‌کند دانشجویان مقداری با این مبحث آشنا شوند.