کاربرد روانشناسی در سیر تکامل انسانی براساس معماری شهری

شیدا فدائی پاشی | مشاور و ایده‌پرداز اقتصادی

امروزه کاربرد روانشناسی در زندگی انسان رشد چشمگیری داشته است، بگونه‌ای که در ادارات، کارخانجات و سازمان‌ها اقدام به تاسیس واحد روانشناسی کرده‌اند، کلینیک‌های مشاوره و روان درمانی گسترش پیدا کرده‌اند و خوشبختانه آگاهی مردم نیز در این خصوص رو به افزایش است. نکته اصلی این است که یک زندگی مطلوب و با کیفیت چگونه زندگی‌ای است؟ کیفیت زندگی می‌تواند برای هر فرد یک معنا و تعریف مستقل داشته باشد که به سبک و شیوه زندگی او بستگی دارد. طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت از کیفیت زندگی، درک هر فرد از موقعیتش در زندگی و فرهنگ او ، همچنین درکش از موقعیتی که در آن زندگی می‌کند متقابلا در ارتباط با هدف‌ها، انتظارات و نیازهایش است.

بر اساس این دیدگاه و نظر روانشناسان از گذشته تا به الان انسان می‌تواند با تغییر دادن احساسات و دیدگاه‌های خود هیجانات خود را در یک سمت مثبت به حرکت در آورد. علم روانشناسی تا کنون تلاش‌های زیادی برای بهتر شدن کیفیت زندگی کرده است. به طور مثال برای استخدام در یک کار اگر علم روانشناسی بدانید می‌توانید استخدام شوید. حتی اگر دانش لازم در مورد تصدی آن حرفه را نداشته باشید. همچنین از طریق دانستن این علم می‌توانید والدین ایده‌آلی برای فرزندانتان باشید. از دانش روانشناسی حتی در مورد مسائلی مانند نوع پوشش و ظاهر بهتر خود نیز می‌توان بهره برد. به طور مثال با شناخت بهتر از خود می‌توانیم سبک و سلیقه ایده‌آلی داشته باشیم و یا همچنین بخواهید با شناخت عادت‌های غلط خود آن‌ها را کنار بگذارید. مانند ترک سیگار و الکل که در نهایت انجام اینگونه کارها با کمک گرفتن از علم روانشناسی باعث بالا رفتن اعتماد به نفس در خودتان شوید و در نهایت بهبود کیفیت زندگی را برای خود به ارمغان آورید. راهکار و روش‌هایی که علم روانشناسی در اختیار افراد می‌گذارد، می‌تواند مسیر زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.

دانش روانشناسی

شاید بهتر باشد کمی راجع به علم و دانش روانشناسی بیشتر بدانیم. هزاران سال است که روح و روان، ذهن انسان را به خود مشغول کرده است این موضوع را می‌توان با نگاه به آثار گذشتگان فهمید. مانند تمامی مراسم مذهبی و غیرمذهبی که برای آرامش روح مردگان خود در گذشته انجام می‌دادند. امروزه نیز مانند گذشته روح و روان از اهمیت زیادی برخوردار است و کمتر کسی را می‌توان سراغ داشت که به این علم نیاز نداشته باشد. طبق تعریف‌های موجود، روانشناسی به بیان عامیانه علمی است که به بررسی در مورد رفتار و روان افراد می‌پردازد که می‌تواند شامل کلیه رفتارهای مستقیم مانند مطالعه، خوابیدن، حرف زدن و …  باشد و در مورد ذهن و روان به احساسات، تفکر، شخصیت، هیجان، یادگیری و … اشاره می‌کند. از طریق دانش روانشناسی می‌توانید انگیزه برای زندگی پیدا کنید، ارتباط عمومیتان را قوی‌تر کنید، یاد بگیرید دیگران را بهتر درک کنید، تصمیمات درستی بگیرید، حافظه‌تان را تقویت کنید، تصمیمات مالی هوشمندانه‌تری بگیرید، سالم‌تر باشید، نمره بهتری بگیرید، بازده کاریتان را بیشتر کنید و در نتیجه تمامی این‌ها زندگی با کیفیتی داشته باشید.

این علم به افراد یاد می‌دهد که با توصیف و توضیح یک رفتار از سرخوردگی جلوگیری کنند و از همین طریق میزان کیفیت زندگی خودشان را بالا ببرند. همچنین علم روانشناسی توانسته است با آموزش کنترل کردن رفتار و مهار کردن خشونت به آنها کمک کند تا بتوانند اختیار زندگی خود را در دست بگیرند و از یک زندگی سالم و موفق‌تری برخوردار شوند تا بتوانند بیشتر بر رفتار خود تسلط یابند، و وقتی فرد بتواند به این دو مهم دست پیدا کند رضایت او از زندگی رو به افزایش خواهد بود و نهایتا می‌تواند یک زندگی با کیفیت‌تری را برای خود سازماندهی دهد. در کل علم روانشناسی با رفع نیازها و کمبودهای انسان راه سعادت و خوشبختی و شکوفایی را باز می‌کند. علم روانشناسی توانسته با شناسایی و کنترل بر افکار منفی و مخرب فکر و ذهن افراد و هدایت آن افکار به سمت بهتر و زیباتر فکرکردن، دیدگاه‌های مثبت را در افراد افزایش بدهد که این دیدگاه‌ها به نوبه خود روانشناسی مثبت نامیده می‌شود که نتیجه آن باعث افزایش عزت نفس در فرد می‌شود و در ادامه افزایش کیفیت زندگی را بهمراه خواهد داشت.

از آنجاییکه کیفیت زندگی هر فرد به سلامت روان او بر می‌گردد و رابطه مستقیم با هم دارند، با بالا بردن کیفیت زندگی و رضایت زندگی می‌توان بر سلامت روان تاثیر گذاشت و بر عکس آن نیز اتفاق می‌افتد، پس با توجه به این مهم دانش روانشناسی وظیفه مهمی در مورد این موضوع بر عهده دارد. در شهری مانند شهر اصفهان که با وجود پیشینه تاریخی تقابل سنت و مدرنیته را به خود دیده و مشکلات روحی و روانی خاصی را به شهروندان تحمیل کرده است.

بالا بودن کیفیت زندگی علاوه بر بالا بردن اعتماد به نفس و سلامت روان بر افزایش امید به زندگی، خودباوری، عزت نفس، خودکارآمدی و … تاثیر گذار است و هرچقدر فرد در سنین کم از کیفیت زندگی بیشتری برخوردار باشد در پیری و کهنسالی رضایت بیشتری در زندگی خود دارد و هر زمان که به گذشته خود نگاه می‌اندازد، احساس ارزشمندی بالایی دارد. با توجه به تمامی گفته‌ها می‌توان به این نتیجه رسید که علم روانشناسی نه تنها برای کیفیت زندگی بلکه برای تمامی ابعاد زندگی موثر است و هر فرد به اندازه نیاز و توانایی خود لازم و ضروری است که آگاهی خود را در مورد علم و دانش روانشناسی بالا برده و به بهبود شرایط اجتماعی، اقتصادی، معنوی، مذهبی و ارتباطی خود کم نکند.

در نتیجه انسان برای تکامل افکار خود می‌تواند تاثیرات بسزایی را در رشد و توسعه خود به نمایش بگذارد. از این رو تلفیق معماری در شهرسازی باعث ایجاد هرگونه فرهنگسازی در رشد انسانی می‌باشد و همزمان با گذر زمان می‌توان نتیجه این رفتارها را در بازخورد افراد از محیط هایی با معماری و سبک زندگی نوین با افراد با معماری و سبک قدیم را مشاهده کرد.