پیامدهای غیرقابل جبران در حال و آینده کودک

انسان در طول دوران کودکی یکی از آسیب‌پذیرترین دوره‌های عمر خود را سپری می‌کند. دوران شیرینی که اگر ذره‌ای غفلت چاشنی آن شود می‌تواند به بدترین دوران زندگی برای والدین و خود کودک تبدیل گردد. دورانی که مهم‌ترین مرحله رشد و تکامل جسمی و روانی کودک در آن شکل می‌گیرد و آسیب در این دوران، پیامدهای طولانی مدتی را در آینده به همراه خواهد داشت. همه روزه کودکان بسیاری در جهان بر اثر بیماری‌های قابل پیشگیری جان خود را از دست می‌دهند و تعداد بیشماری نیز با مخاطراتی روبرو می‌شوند که مانع از حفظ سلامت و رشد آنان می‌گردد. در این میان آسیب‌ها و آزارهای جنسی به کودکان چون کمتر قابل شناسایی هستند و معمولاً کودکان قادر به بیان آن نیستند، پیامدهایی غیرقابل جبران در حال و آینده در برخواهد داشت. به طور کلی از مواردی که باید توجه خاصی به آن داشت، کودک‌آزاری است. کودک‌آزاری یعنی هر گونه رفتار یا کوتاهی در انجام عملی که سلامت جسمی، روانی و رشد کودک را به مخاطره می‌اندازد که برخی از این آثار می‌تواند مخفی باشد. ممانعت از حاضر شدن در کلاس درس، محروم کردن او از غذا، حبس در حمام یا زیرزمین نمونه‌های کودک‌آزاری بوده و همچنین تنبیه بدنی و تجاوز جنسی به کودک هم از انواع کودک‌آزاری فیزیکی است. کودکان به علت ویژگی‌هایی که از نظر سنی دارند بسیار آسیب‌پذیر هستند و نیاز به حمایت و مراقبت ما دارند. اما گاهی بزرگسالان به دلایل مختلف به‌جای حمایت و مواظبت از کودکان، آنان را مورد آزار قرار می‌دهند. بر اساس پیمان‌نامه حقوق کودک هر فرد زیر ۱۸ سال، کودک (یا نوجوان) محسوب می‌شود.

آسیب به جسم و روان کودک

کودک‌آزاری شامل رفتارهایی است که توسط افراد دیگر خصوصاً بزرگسالان نسبت به کودکان انجام می‌گیرد و به نوعی به سلامت جسمی و روانی کودکان آسیب می‌رساند. رفتارهایی که به صورت تصادفی انجام می‌شوند کودک‌آزاری به حساب نمی‌آیند مانند اینکه کودکی به علت تصادف با اتومبیل دچار نقص جسمی شود. بلکه فقر، بی‌سوادی، سوءتغذیه، جنگ، انواع سوءاستفاده‌ها، تبعیض نژادی و نداشتن امنیت از جمله مواردی هستند که همواره کودکان را در سراسر جهان مورد تهدید جدی قرار داده‌اند. طی ماه‌های اخیر اخبار تکان‌دهنده و ناگواری از کودک‌آزاری از گوشه و کنار کشور به گوش می‌رسد.

فجایعی که این روزها به لطف فضای مجازی از کسی پنهان نمی‌ماند و به سرعت در جامعه پخش می‌شود تا شاید دیگر والدین بیشتر حواسشان را جمع کنند! اتفاقات ناگواری که متأسفانه به دلیل فقر فرهنگی یا ترس از متشنج شدن جامعه بر آن سرپوش گذاشته می‌شود و حرف از عدم تأیید به میان می‌آید در حالی که به نظر می‌رسد باید واقع نگر بود و خانواده‌ها را از این فجایعی که ممکن است در کمین کودکان بسیاری باشد، آگاه کرد. کودک‌آزاری پدیده‌ای جدید نیست بلکه پیشرفت وسایل الکترونیکی و رسانه‌های جمعی موجب انتشار سریع اخبار به ویژه این گونه خبرها می‌شود. لذا نیاز است تعاریف کودک‌آزاری به خوبی در جامعه تبیین شود و والدین را در مراقبت از فرزندانشان هوشیارتر کند؛ چراکه قبح کودک‌آزاری برای خانواده‌ها مشخص نیست و فقط جنبه جنسی را شامل نمی‌شود، بلکه دربردارنده جنبه‌های روانی، عاطفی هم هست. طی تحقیقاتی که توسط روانشناسان صورت گرفته است کودک‌آزاری جنبه روانی و عاطفی دارد و منبع این معضل را می‌توان در گذشته فرد کودک‌آزار از جمله دوران کودکی نابسامان و الگوهای تربیتی بیمارگونه از طرف والدین و اطرافیان، جست‌وجو کرد. همه آسیب‌های اجتماعی به دو علت فقر فرهنگی و اقتصادی است و اگر سطح آگاهی‌های خانواده و جامعه افزایش یابد مشکلات نیز کمتر می‌شود.

کودک‌آزاری

یک روان‌شناس بالینی کودک می‌گوید: بر اساس پیمان نامه حقوق کودک، هر فرد زیر 18 سال کودک یا نوجوان محسوب می شود. کودک آزاری عبارت است از هرگونه بد رفتاری فیزیکی و عاطفی مثل: سو استفاده جنسی، غفلت از کودک، بی توجهی یا استثمار تجاری.

به گزارش صبح امروز حمیده جنگجو می‌افزاید: انواع شکل‌های پرخاشگری، انتقاد بیش از حد پدر و مادر از کودک، نبودن محبت و عاطفه طرد کردن کودک، در آغوش نگرفتن، تبعیض گذاشتن، پاداش ندادن، تنبیه، تحقیر، توهین، آزار جسمی و تعرض جسمی کودک آزاری محسوب می‌شود.

انتقام‌گیری به دنبال آزار در کودکی

وی تصریح می‌کند: افرادی که در کودکی مورد تعرض جنسی و کودک آزاری قرار گرفتند، در بزرگسالی به دنبال انتقام گیری و آسیب زدن به دیگر کودکان هستند حتی اگر خود این افراد متاهل باشند و فرزند داشته باشند نیز احتمال اینکه کودک آزار شوند (مخصوصا آزار جنسی) و به بچه ها آسیب برسانند بسیار بالا است.

جنگجو اظهار می‌کند: آزار و اذیت کودکان، عواقب جدی در زمینه های شخصی، اجتماعی و تحصیلی به همراه دارد. از جمله عوارض کودک آزاری می توان به افت تحصیلی، دیدن کابوس شبانه، بروز رفتار های غیر عادی، ترس از لمس شدن توسط دیگران، خشم بی دلیل نسبت به والدین و خود اشاره کرد.

وی تبیین می‌کند: لازم به ذکر است که آثار و پیامد های کودک آزاری جنسی را به دو دسته کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم می کنیم.از عواقب منفی کوتاه مدت می‌توان به: شب ادراری، اختلالات رفتاری، صدمه زدن به خود، افکار خودکشی، افت تحصیلی و پرخاشگری اشاره کرد و همچنین عوامل منفی در بلند مدت مثل افسردگی، اضطراب، ترس از ازدواج، ترس از افراد غریبه، ترس از تنهایی، حس انتقام و بزهکاری در زندگی فرد اختلال ایجاد می کند. اکثرا کودکان آسیب دیده احساس خوبی نسبت به خود نداشته و دایما احساس گناه می کنند و خود را بی ارزش می پندارند.