اروپایی ها در مقابل SPV امتیاز می خواهند

در حالی که بسیاری از ناظران منتظر دیدن اقدامات اتحادیه اروپا برای جبران خسارت‌های اقتصادی خروج آمریکا از توافق هسته‌ای هستند، ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه، در اقدامی قابل تامل، ایران را به اعمال تحریم‌های شدید تهدید کرده است. اخیرا خبرگزاری رویترز برای نخستین بار از برگزاری یک جلسه پرتنش میان مقامات ایرانی و اروپایی در تهران خبر داد. جلسه‌ای که بالا گرفتن تنش‌ها بین تهران و بروکسل را نشان داد. سید عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، در این جلسه، انتظار داشت که اروپایی‌ها درباره کم‌کاریشان در توافق هسته‌ای سخن بگویند، اما برخلاف انتظار عراقچی، اروپایی‌ها اعلام کردند که دیگر آزمایش‌های موشکی و علمیات ترور ادعایی ایران در خاک اروپا را تحمل نمی‌کنند. امری که موجب شد مقامات ایران، برخلاف رویه‌های معمول دیپلماتیک، ناگهان از جای خود برخیزند، از اتاق خارج شوند و درب اتاق را محکم ببندند. یک روز پس از این جلسه، اتحادیه اروپا برای نخستین بار پس از امضای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) تحریم‌هایی علیه ایران اعمال کرد. اگر چه این تحریم‌ها نمادین بود، اما نشان داد تنش‌ها بین ایران و اروپا بالا گرفته و اروپایی‌ها نه تنها اقدامات اساسی و ملموسی برای جبران خسارت‌های خروج آمریکا از برجام انجام نمی‌دهند، بلکه برای افزایش فشار بر ایران برنامه‌ریزی می‌کنند. در حالی که برخی ناظران، منتظر رونمایی از سازوکار ویژه اروپایی برای تسهیل تجارت میان ایران و اروپا هستند، اروپایی‌ها، به موازات تلاش برای رونمایی از SPV، خود را برای صدور یک بیانیه مشترک علیه برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران و نیز اعمال تحریم‌های جدید بر تهران در روز‌های آینده آماده می‌کنند. بنا به گفته منابع اروپایی، اختلاف در اتحادیه اروپا بر سر این است که از دو اقدام – رونمایی از SPV و صدور بیانیه محکوم‌کننده- کدام یک زودتر اعلام شود. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، نگران است که شتابزدگی اروپا فروپاشی توافق هسته‌ای را تسریع کند. به همین دلیل، مایل است که اول SPV اعلام شود و سپس بیانیه وزرای خارجه اروپا علیه ایران صادر شود. با این حال، اظهارات وزیر خارجه فرانسه نشان داد که اروپایی‌ها حتی قبل از رونمایی از سازوکار ویژه، مایلند به طور جدی گفتگو‌های موشکی را دنبال ‌کنند. لودریان که چند روز پیش از سازوکار ویژه حمایت کرده بود، گفته است که فرانسه از ایران می‌خواهد فعالیت موشکی‌اش را محدود کند. لودریان تصریح کرد: «ما آماده‌ایم که اگر گفتگو‌ها به نتیجه نرسد، قویا تحریم‌هایی (علیه ایران) اجرا کنیم. آنها (ایرانیان) این را می‌دانند.»

بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پاسخ به اظهارات مقام فرانسوی، ضمن غیرقابل مذاکره دانستن توان موشکی ایران، اعلام کرده است که هرگونه تحریم از جانب اروپایی ها به تجدید نظر در روابط با آنها منجر خواهد شد. شاید بتوان اظهارات لودریان را نشان دهنده این مسئله دانست که اروپایی ها برای راه اندازی کانال مالی SPV از ایران در زمینه برنامه موشکهای بالستیکی امتیاز می‌خواهند. طبق برخی گزارش‌ها قرار است فرانسه از سازوکار SPV میزبانی کند. احتمالا در پشت پرده، فرانسوی‌ها در مذاکرات موشکی با ایران، ضمن اشاره به مخالفت سرسختانه آمریکا با سازوکار مزبور و دشواری‌های آن، از همتایان ایرانی درخواست می‌کنند که محدودیت‌هایی علیه برنامه موشکی اعمال کنند. نکته دیگر آنکه اعلام تاسیس سازوکار ویژه در ماه جاری میلادی هم صوری خواهد بود. این سازوکار قرار است در ماه جاری اعلام شود، اما تا چندین ماه دیگر عملیاتی نخواهد شد. در واقع، کم کاری اروپا در تامین منافع اقتصادی ایران از برجام در اطمینان آنها از عدم خروج ایران از این توافق ریشه دارد. با گذشت چند ماه از بازگشت تحریم‌های آمریکا، انگیزه و عزم اروپایی‌ها برای مقابله با تحریم‌ها ظاهرا کمتر شده است. چرا که آنها معتقدند ایران از برجام خارج نخواهد شد. یک دیپلمات اروپایی در توجیه عدم مشارکت برخی طرف‌های اروپایی در نشست ضدایرانی ورشو، ضمن ابراز اطمینان از عدم خروج ایران از برجام، گفته اروپایی‌ها مایل نیستند ایران را به سوی پرتگاه هل دهند. این دیپلمات، با بیان اینکه حضور در نشست لهستان خطرات آشکاری دارد، به رویترز گفت: «در عین اینکه ما فکر نمی‌کنیم که ایران از توافق هسته‌ای خارج شود، ما نباید آنها را به سوی پرتگاه هل دهیم و یک مسابقه تسلیحاتی در خاورمیانه را تعمیق کنیم.»

اتحادیه اروپا از هراس فروپاشی برجام، چند دقیقه پس از اعلام خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای در ماه می، قویا از این توافق حمایت کرد. اروپایی‌ها برای نجات برجام، چندین بار بر تضمین منافع اقتصادی ایران از این توافق تاکید کردند. اما در ماه‌های بعدی این تایید کمرنگ شد و نهایتا به تهدید تبدیل شد. آنها در حال حاضر، به خاطر برنامه موشکی، اعمال تحریم علیه ایران را بررسی می‌کنند. دیپلمات‌های اروپایی به رویترز گفته‌اند که این تحریم‌ها ممکن است شامل توقیف دارایی و ممنوعیت سفر اعضای سپاه پاسداران و افراد درگیر در برنامه موشکی شود.

علی روغنگران