پایان خوش تلگرام

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی با انتشار مطلبی در اینستاگرام نوشت: رفع انحصار و کمک به تقویت پیام‌رسان‌های داخلی به معنای محدودسازی سایر شبکه‌های اجتماعی نیست. مردم حق انتخاب دارند و می‌توانند توامان در شبکه‌های مختلف اجتماعی فعالیت داشته باشند. دولت دوازدهم از فضای مجازی و امکان دسترسی به برقراری ارتباط مردم حراست خواهد کرد.

28 بهمن‌ماه بود که حسن روحانی در نخستین اجلاس ملی گزارش پیشرفت‌ها و راهکارهای موانع تحقق حقوق شهروندی با یک واکنش صریح نسبت به بحث فیلتر تلگرام یادآور شد: دولت از فضای مجازی حراست خواهد کرد. وی همچنین در این اجلاس ملی اظهار داشت: خبر دارم افرادی برای شبکه‌های اجتماعی خواب می‌بینند، شب می‌خوابند و تا صبح خواب می‌بینند. به این افراد می‌گویم که به خواب‌هایتان دل نبندید. با این حال چند روز پیش از آغاز تعطیلات نوروزی، یک نماینده عضو کمیسیون صنایع مجلس از فیلترینگ قطعی تلگرام در ماه‌های نخست سال ۹۷ خبر داد. سیده حمیده زرآبادی گفته بود: بنابر اطلاعات موثقی که از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دارم، فیلترینگ دائم تلگرام در سال آینده به تصویب شورای عالی فضای مجازی رسیده است. این سخنان اما درحالی مطرح می‌شد که تنها یک روز پیش از آن، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در یک یادداشت اینترنتی که البته در کانال این مقام ارشد قضائی در پیام‌رسان وطنی سروش منتشر شده بود، نوشت: با تمهیداتی که به‌عمل‌آمده و درحال انجام است، ان‌شاء‌ا.. به‌زودی شاهد تحولی عظیم درخصوص نجات فضای مجازی کشور از سلطه و نفوذ برخی شبکه‌های اجتماعی بیگانه و مهاجرت مردم از شبکه‌های خارجی به شبکه‌های داخلی خواهیم بود. همزمان یک نماینده اصلاح‌طلب دیگر مجلس هم سخنانی مشابه زرآبادی به میان آورده و از شنیده‌های خود مبنی بر فیلترینگ تلگرام خبر داد. محمدرضا نجفی ۲۶ اسفندماه سال گذشته، همزمان با اظهارنظر زرآبادی درباره فیلترینگ قطعی تلگرام در سال ۹۷ و یک روز پس از انتشار یادداشت خرم‌آبادی، در این رابطه به ایسنا گفته بود: دو هفته پیش خبر فیلترینگ تلگرام را شنیدم. فیلترینگ تلگرام به تصویب شورای عالی فضای مجازی رسیده است.

مواضع متفاوت دولت و مجلس

محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت دوازدهم که خود ازجمله سیاسیون فعال در فضای مجازی نیز هست، پیرو اظهارات پیشین خود مبنی بر مخالفت دولت با هرگونه اعمال محدودیت در فضای مجازی، این‌بار در کلامی صریح‌تر توئیت کرد: شایعه‌هایی که درخصوص قطع دائمی شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود، صحت ندارد و به‌نظر می‌رسد هدف آنها ایجاد نارضایتی‌های اجتماعی و بدبینی عمومی است. توئیت وزیر ارتباطات ساعاتی پس از اظهارات رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس درخصوص قطعیت فیلترینگ تلگرام تا پایان فروردین‌ماه صورت گرفته بود، به‌نظر می‌رسید، بیش از هر چیز در واکنش به علاءالدین بروجردی باشد که در یکی از روزهای تعطیلات اظهار داشت: تلگرام جای خود را به یک سامانه مشابه ملی خواهد داد و فکر می‌کنم این اتفاق حداکثر تا پایان ماه جاری بیفتد. وی گفته بود: این تصمیمی است که در بالاترین سطح اتخاذ شده و تلگرام جای خود را به یک سامانه مشابه ملی خواهد داد. این موضوع به‌لحاظ امنیت ملی ما مهم است. احمد مازنی ازجمله نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس نیز در واکنشی به اظهارات بروجردی واکنش نشان داد و در توئیتی نوشت: متن منسوب به رئیس کمیسیون امنیت ملی درباره فیلتر تلگرام مایه وهن مجلس شورای اسلامی است. موضوع تلگرام بیش از آنکه امنیتی باشد، فرهنگی و اجتماعی است. حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی با انتشار مطلبی در اینستاگرام نوشت: رفع انحصار و کمک به تقویت پیام‌رسان‌های داخلی به معنای محدودسازی سایر شبکه‌های اجتماعی نیست. مردم حق انتخاب دارند و می‌توانند توامان در شبکه‌های مختلف اجتماعی فعالیت داشته باشند. دولت دوازدهم از فضای مجازی و امکان دسترسی به برقراری ارتباط مردم حراست خواهد کرد.

تلاش بی‌نتیجه روسیه برای فیلتر تلگرام

پاول دورف، بنیان‌گذار تلگرام، در کانال خود نوشت: «۷ روز از تلاش روسیه برای مسدودسازی تلگرام در خاک این کشور می‌گذرد؛ این اقدامات تا حالا بی‌نتیجه بوده‌اند». اشاره دوروف به فیلترینگ تلگرام در روسیه است که از روز ۱۶ آوریل، با حکم دادگاه آغاز شده است. این حکم در پی آن صادر شد که تلگرام به خواست «سرویس امنیت فدرال روسیه» عمل نکرد. این سازمان از تلگرام خواسته بود که کلید رمزگذاری پیام‌های کاربران را در اختیار این نهاد امنیتی بگذارد.

دورف در پیامی تلگرامی از حامیان اینترنت آزاد در روسیه خواست از پنجره هواپیمای کاغذی به بیرون پرتاب کنند. پاول دورف در ادامه پیام خود نوشته «با خوشحالی فراوان باید اعلام کنم که تا حالا شدیدترین اقدام روسیه در زمینه‌ سانسور اینترنت، حتی بعد از مسدود کردن تقریبا ۱۹ میلیون آی‌پی، با شکست مواجه شده است.» دورف پیش از این اعلام کرده بود که حتی بعد از این فیلترینگ گسترده، تعداد کاربران فعال تلگرام به‌لطف استفاده از ابزارهای جانبی، کاهش محسوسی نداشته است. آمار زیاد آی‌پی‌های مسدود شده، به رویکرد جدید تلگرام برمی‌گردد. بعد از این فیلترینگ، تلگرام بخشی از سرورهای خود را به سرورهای ابر غول‌های بزرگی همچون گوگل و آمازون منتقل کرد و به همین خاطر، روسیه ناچار به مسدود کردن آی‌پی‌های مربوط به این شرکت‌ها شده است. تعداد بالای آی‌پی‌های مسدود شده، خدمات شرکت‌های اینترنتی روسیه را هم دچار اختلال کرده است.

دورف در ادامه‌ پیام تلگرامی خود از حامیان اینترنت آزاد در روسیه خواست در ساعت ۷ شب به وقت محلی به‌عنوان حرکتی نمادین یک هواپیمای کاغذی را از پنجره خود به بیرون پرتاب کنند. او در نهایت از افراد و شرکت‌های حامی جنبش «مقاومت دیجیتال» تشکر کرده و در نهایت به این نکته اشاره کرده که با توجه حرکت روسیه در راستای سانسور تمام و کمال اینترنت، حضور و مقاومت تمامی افراد و شرکت‌های حامی این جنبش، امری ضروری محسوب می‌شود.

تحلیلی از علی روغنگران