آغاز دردناک خداحافظی‌ها
دهمین جلسه نشست ادبی «شبی با بزرگان داستان» با محوریت نقد و بررسی آثار نادر ابراهیمی، در حوزه هنری خراسان رضوی، با همکاری حوزه هنری استان و انجمن ادبیات داستانی دریچه و با مدیریت دکتر نعیمه ترکمن‌نیا برگزار شد.
در ابتدای برنامه بروشورهای زندگینامه و لیست آثار نویسنده در اختیار حضار قرار گرفت و سپس حسین عباس زاده مجری و کارشناس برنامه به‌صورت کامل‌تری به زندگی و آثار نویسنده پرداخت.
زندگینامه نویسنده
نادر ابراهیمی در ۱۴ فروردین سال ۱۳۱۵ در تهران به دنیا آمد. او علاوه برنوشتن رمان و داستان کوتاه در زمینه‌های فیلم‌سازی، ترانه‌سرایی، ترجمه و روزنامه‌نگاری نیز فعالیت کرده است و وسعت فعالیت‌های این نویسنده باعث شد تا از او به‌عنوان پرکارترین نویسنده‌ی ایرانی یاد کنند.ابراهیمی پس از گرفتن دیپلم ادبی از دبیرستان دارالفنون، به دانشکده حقوق وارد شد؛ اما این دانشکده را پس از دو سال رها کرد و به تحصیل در رشته زبان و ادبیات انگلیسی پرداخت. او از ۱۴ سالگی به یک سازمان سیاسی پیوست و به همین خاطر بارها دستگیر و زندانی شد.
ابراهیمی در سال ۱۳۴۲ نخستین کتاب خود را با عنوان «خانه‌ای برای شب» را به چاپ رسانید که داستان «دشنام» در آن با استقبالی چشمگیر مواجه شد. از این نویسنده علاوه بر مقاله‌های تحقیقی و نقد، بیش از صد کتاب منتشرشده است. او چندین فیلم مستند و سینمایی و همچنین دو مجموعه تلویزیونی را نوشته و کارگردانی کرده و آهنگ‌ها و ترانه‌هایی برای آن‌ها ساخته است.
ابراهیمی فعالیت حرفه‌ای خود را درزمینه ادبیات کودکان، با تأسیس «مؤسسه همگام با کودکان و نوجوانان» و با همکاری همسرش انجام داد.
این نویسنده در ۱۶ خرداد ۱۳۸۷ براثر بیماری درگذشت.
معرفی اجمالی آثار
مهری غلامپور در بخش بعدی برنامه به معرفی اجمالی آثار نادر ابراهیمی پرداخت و گفت: آثار نادر ابراهیمی به هشت دسته تقسیم می‌شوند: آثار کودکان که شامل ۳۵ کتاب داستانی و ۱۲ کتاب علمی و تعدادی آثار منتشرنشده و زیر چاپ، آثار بزرگ‌سال ۳۳ کتاب، آثار نظری ۶ کتاب، آثار ترجمه‌ای، مقاله‌ها ۱۲ مقاله، فعالیت‌های سینمایی، فیلم‌نامه و نمایشنامه ۵ مورد، شعر و آهنگ.
در ادامه زهره حائری به معرفی رمان «بار ديگر شهري كه دوست می‌داشتم» پرداخت و گفت: اين كتاب در سال ١٣٤٥ منتشرشده و يكي از عاشقانه‌ترین کتابهای نادر ابراهيمي است. داستان، عشق پسر مرد كشاورز به دختر خان به نام هليا که در همسایگی هم زندگی می‌کنند را روايت می‌کند، آن‌ها از كودكي هم‌بازی يكدیگر بوده‌اند تا سرانجام این ارتباط به عشقی عمیق تبدیل می‌شود؛ اما آن‌ها با مخالفت خانواده‌ها روبه‌رو می‌شوند، هلیا و پسر تصمیم می‌گیرند باهم فرار کنند که پس از مدتی هلیا زیر بار سختی‌های زندگی کمر خم می‌کند و نزد خانواده برمی‌گردد، یازده سال بعد پسر تصمیم می‌گیرد به شهرش برگردد و دوباره تمام خاطرات برایش زنده می‌شود.
وی نثر داستان را کاملاً شعرگونه همراه با تشبیه و استعاره‌های زیبا و تأثیر گذاردانست و افزود: داستان با زاویه دید جریان سیال ذهن روایت‌شده و نویسنده با رفت‌وبرگشت به گذشته و حال، مخاطب خود را در زمان شناور نگه می‌دارد تا به درون‌مایه اصلی داستان که عشق، وطن و دردهای اجتماعی است بپردازد.
مردی که از فراسوی باور ما می‌آمد
زهره سادات موسوی در بخش دیگر برنامه به معرفی رمان «سه دیدار با مردی که از فراسوی باور ما می‌آمد» پرداخت و بیان کرد: «سه دیدار با مردی که از فراسوی باور ما می‌آمد» زندگی و مبارزات امام خمینی (ره) را در قالب روایت داستانی طی دو جلد به تصویر می‌کشد. وی سوابق مبارزاتی و علاقه‌مندی نادر ابراهیمی پیرامون پژوهش درباره شخصیت حضرت امام(ره) را از علل شکل‌گیری این اثر دانست و افزود: ابراهیمی از خرداد 1342 به تحقیق درباره‌ی شخصیت حضرت امام(ره) و فعالیت‌های مبارزاتی ایشان پرداخت و درنهایت با درخواستی برای نوشتن روایت داستانی از زندگی حضرت امام(ره) مواجه شد و آن را پذیرفت.
موسوی ادامه داد: نثر شعرگونه و نداشتن روایت خطی به‌خوبی خواننده را با داستان درگیر می‌کند اما این ویژگی به خوانش مشکل داستان می‌افزاید که ابراهیمی آن را به زندگی سخت و پرفرازونشیب زندگی امام (ره) مرتبط می‌سازد و معتقد است که زندگی مشکل مستلزم قالب مشکل است.
در ادامه کلیپی درباره‌ی رمان «آتش بدون دود» پخش شد که دربردارنده‌ی صحنه‌هایی از سریالی است که از روی این رمان و به کارگردانی خود نادر ابراهیمی ساخته شد است.
حکم فرمایی عقل و اندیشه
در بخش پایانی کارشناس برنامه دکتر نعیمه ترکمن‌نیا نویسنده و پژوهشگر به بررسی رمان «آتش بدون دود» معروف‌ترین اثر این نویسنده پرداخت و گفت: «آتش بدون دود» رمانی هفت‌جلدی است که سه جلد آن قبل از انقلاب و چهار جلد دیگر در سال‌های پس از انقلاب اسلامی به نگارش درآمده است.
دکترترکمن نیا ادامه داد: داستان از بنیان‌گذاری دو قبیله‌ی ترکمن به نام یموت و گوکلان آغاز می‌شود. عشقی نامتعارف میان گالان _شخصیت اصلی داستان_ از قبیله یموت و سولماز اوچی از قبیله گوکلان شکل می‌گیرد. سولماز شرطی برای ازدواج با گالان می‌گذارد و آن بردن سولماز پیش چشم اعضای قبیله و خانواده‌اش است. گالان این شرط را اجرا می‌کند، درحالی‌که دو برادر خود را در جریان درگیری از دست می‌دهد و همین موضوع سرمنشأ شکل‌گیری انتقام جویی ها و اتفاقات بعدی داستان می‌شود.
وی بابیان اینکه رمان بیانگر فرهنگ، آداب‌ورسوم وعقاید زندگی مردم ترکمن‌صحراست عنوان کرد: ابراهیمی برحسب شرایط سه سال از زندگی‌اش را در ترکمن‌صحرا گذرانده و این رمان را با الهام از مشاهدات خود نوشته است.
دکتر ترکمن نیا در ادامه رمان را رئالیستی با زاویه دید دانای کل دانست و ادامه داد: در شروع جلد اول داستان از شگرد براعت استهلال استفاده شده است و یکی از کتابهای نویسنده نیز به همین نام است.
وی ادامه داد: در شروع داستان می‌توان خلاصه و حتی پایان داستان را دید. جملاتی که سرنخی از ماجراهای عشقی غریب که بنا به رسم صحرا مورد قبول نیست و یا عادات و باورهای نادرستی که مانند سدهایی شکسته خواهند شد. نوید حکمفرمایی عقل و اندیشه از شروع رمان می آید و همچنین نوید وحدت بر سر دو موردی که همیشه محل اختلاف بوده است یعنی آب و عشق.
این پژوهشگر و منتقد همچنین درباره شخصیت پردازی و زاویه دید داستان گفت: شخصیت پردازی در این رمان، هم بصورت مستقیم _راوی مستقیما از ویژگی های شخصیت نام می برد_ و هم بصورت غیرمستقیم توسط دیالوگ ها و کنش های شخصیت ها انجام شده است.
زاویه دید دانای کل می باشد که ابراهیمی در موقعیت های متفاوت داستان از شیوه های روایت تک گوی درونی مستقیم و غیر مستقیم و همچنین راوی به همه چیز آگاه دانای کل استفاده نموده است.
کارشناس برنامه همچنین از حضور پررنگ راوی در داستان گفت و نکاتی را در این خصوص از رمان مثال آورد.
گزارشی از رئوفه باقری
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.