نیمه خالی لیوان

یک پژوهشگر حوزه آب گفت: حدود 68 درصد ظرفیت سدها در خراسان رضوی، خالی از آب است.

به گزارش «صبح امروز» حسن داوودی در گفت‌وگو با خبرنگار ما افزود: حفاظت و استفاده بهينه از منابع آب از اصول توسعه پايدار هر كشور است با توجه به مشکلات ناشی از کمبود آب، جهت تامین آب شرب مشهد، سرمایه زیادی از کشور، صرف ساخت سدهای مخزنی متعددی در شرق و شمال شرق کشور، از جمله سد دوستی شده است.

وی تاکید کرد: علاوه بر خشکسالی‌های اخیر، با احداث سد سلما در کشور افغانستان میزان جریان آب هریرود به سمت ایران، به میزان چشم­گیری کاهش پیدا کرده و این در حالی است که بخش مهمی از مناطق شرقی ایران، از جمله سد دوستی که از تامین کنندگان اصلی آب شرب مشهد بوده به آب هریرود وابسته هستند.

این پژوهشگر حوزه آب اضافه کرد: کاهش بارندگی و خشکسالی‌های متوالی در سال­های اخیر، افت شدید سفره­های آب زیرزمینی را در استان خراسان رضوی موجب شده است؛ به طوری‌که وضعیت منابع زیرزمینی به گونه­ای پیش رفته است که مسوولان ذی­ربط، از آن به عنوان بزرگ­ترین چالش استان یاد می­کنند. خراسان رضوی، هم اکنون یکی از بحرانی­ترین منابع آبی زیرزمینی در سطح کشور را داراست؛ به‌طوری‌که افت سطح آب‌های زیرزمینی در این استان، بسیار بیشتر از حد بحرانی استانداردهای جهانی است.

داوودی ادامه داد: از مجموع 37 دشت آب در خراسان رضوی، 34 دشت وضعیت ممنوعه دارند. در حالی که میانگین بارندگی سالانه در کشور حدود 250 میلیمتر است. همین میانگین در خراسان رضوی 8/2  میلیمتر است. متاسفانه اگر وضعیت اضافه برداشت آب از دشت مشهد به همین نحو ادامه یابد، متوسط شوری آب، ظرف 20 سال آینده به حدی خواهد رسید که حتی برای استفاده در کشاورزی مناسب نخواهد بود. بنابراین فرصت کمی برای مدیریت این وضعیت، در اختیار ما است.

وی در خصوص مقابله با بحران آب در دشت­های مشهد گفت: از مهم‌ترین راه‌های مقابله با بحران آب در دشت مشهد، کاهش مصرف آب در بخش­های مختلف است. متاسفانه الگوی مصرف آب در مشهد، صحیح نیست و به ارزش واقعی آب توجه نمی‌شود. به نظر می‌رسد، فرهنگ­سازی جهت مصرف صحیح آب در رسانه­ها و مدارس، هم­چنین افزایش قیمت آب برای مشترکین پر مصرف می‌تواند موجب کاهش مصرف آب شود. به صورت کلی از راه­کارهای معقولانه می‌توان به انتقال آب بین حوضه‌ای اشاره نمود که هم اکنون در مشهد نیز قرار است جمع آوری و انتقال آب از حوضه‌های نزدیک، مثل کلات صورت گیرد. علاوه بر این، انتقال آب از جنوب کشور نیز تحت مطالعه است.

این پژوهشگر حوزه آب با اشاره به زمان­بر بودن انتقال آب بین حوزه­ای اظهار داشت : راه حل دیگر، که می‌توان آن را در کوتاه مدت نیز پیگیری کرد، استفاده از تکنولوژی‌های کاهنده مصرف آب در بخش‌های کشاورزی و صنعت است. با توجه به اینکه نزدیک به 90 درصد آب، در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و کشاورزان، «بزرگ مصرف کنندگان» این عنصر حیاتی هستند، استفاده از روش‌های نوین آبیاری و تکنولوژی‌های روز دنیا لازم و ضروری است.

داوودی افزود: متاسفانه با وجود بحران کم آبی در خراسان رضوی هنوز روش‌های سنتی آبیاری با بهره­وری بسیار پایین غالب هستند و بخش عظیمی از منابع آبی هدر می­روند.در بخش صنعت نیز می‌توان تا حد زیادی به کاهش مصرف آب کمک نمود. متاسفانه در این بخش، به دلیل عدم تمایل به پرداخت برخی هزینه‌ها و یا حتی عدم آگاهی از وجود بعضی فناوری‌های قابل جایگزین، آب فراوانی هدر می‌رود.

وی تصریح کرد : به طور مثال، درایران با توجه به وجود مناطق بادخیز، می‌توان از نیروگا‌ه‌های بادی به جای نیروگاه‌های حرارتی جهت تولید الکتریسیته استفاده نمود. این جایگزینی می‌تواند تا میزان 80 درصد به صرفه جویی در مصرف آب، کمک کند. با به‌کارگیری انرژی‌های نو نظیر انرژی‌های بادی و خورشیدی می‌توان کمک بزرگی به جلوگیری از گرم شدن زمین و مصرف بی­رویه آب نمود که علت عدم فراگیر شدن این نیروگاه‌ها به دلیل هزینه اولیه آن است.

داوودی ادامه داد : علاوه بر بحث نیروگاه‌ها، در بخش‌های مختلف صنعت باید به کاهش مصرف آب توجه کرد. باید بپذیریم که بسیاری از فناوری‌های به کار رفته در بخش‌های مختلف صنعتی ما، به لحاظ مصرف انرژی و نیز رعایت استانداردهای محیط زیستی، مناسب نیست. در برخی از پروژه‌های عظیم عمرانی نظیر پدیده و مشهد مال، جهت سیستم‌ سرمایشی از چیلرهای جذبی استفاده می‌شود.

حسن داوودی افزود : در حالی که می‌توان با استفاده از تکنولوژی‌های نوین که در کشور‌های توسعه یافته به کار گرفته می‌شود، به میزان زیادی، مقدار هدررفت آب را حتی تا بیش از 50 درصد کاهش داد. جالب این‌که عموما استفاده از این تکنولوژی‌های نوین، هزینه بسیار کمتری نسبت به چیلرهای جذبی و سیستم‌های سرمایشی قدیمی دارد و علاوه بر بحث هزینه کمتر به کاهش مصرف آب و برق به خصوص در فصل تابستان که اوج نیاز آبی است کمک شایانی می‌نماید.

داوودی در پایان گفت : با توجه به بحران کم آبی بسیار جدی در مشهد و همچنین کشور، باید مردم، مهندسین و متخصصین، سرمایه گذاران در بخش صنعت و یا حتی در بخش گردشگری و کشاورزان عزیز دست به دست هم داده و با حمایت مسئولین همه به کاهش مصرف و جلوگیری از هدررفت آب کمک کنیم.

سرویس اقتصادی «صبح امروز»