بهترین راهکار، حفظ برجام بدون حضور آمریکا است

استاد روابط بین‌الملل دانشگاه فردوسی با اشاره اظهارات ترامپ درباره برجام گفت: در شرایط فعلی بهترین راهکار این است که ایران و پنج کشور دیگر تا حد امکان  برجام را بدون حضور آمریکا حفظ کنند و از تعهدات و توافقاتی که داشتند پیروی کنند.

احمد فاطمی‌نژاد با تاکید بر اینکه مهم‌ترین مسئله‌ای که خروج از برجام برای آمریکا در پی دارد بحث وجهه و مشروعیت بین‌المللی این کشور است، اظهار کرد: متفکرین، تفسیرگران و تحلیل‌گران بین‌المللی از محدودیت سیاست‌های خارجی آمریکا و نیز محدودیت‌های مبتنی بر مسائل نظامی و اقتصادی سخن به میان می‌آورند.

وی عنوان کرد: این محدودیت‌ها ممکن است چندان تأثیرگذار نباشد اما محدودیتی که تأثیرگذاری زیادی دارد بحث وجهه آمریکا به عنوان یک کشور حامی رژیم‌ها و نهادهای بین‌المللی است. اگر آمریکا به این نهادها، رژیم‌ها، توافقات و پیمان‌های بین‌المللی پایبند نباشد برای این کشور هزینه در پی خواهد داشت، یعنی آمریکا از قدرتی حامی آن‌ها به قدرتی نافی و برهم‌زننده تبدیل می‌شود که این در آینده سبب می‌شود تا سایر کشورها و قدرت‌ها در سطوح مختلف به تصمیمات رفتاری آمریکا اعتماد نکنند.

این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی با اشاره به کناره‌گیری ترامپ از پیمان پاریس و چندین توافق منطقه‌ای در خصوص کاهش تعرفه‌ها و گسترش روابط تجاری در ابتدای کار خود، تصریح کرد: این موارد همراه با مسئله کناره‌گیری از برجام می‌تواند وجهه آمریکا را به عنوان کشوری پیمان‌ستیز و مخالف قراردادهای بین‌المللی معرفی کند که این در آینده از نظر اعتبار و وجهه بین‌المللی برای آمریکا هزینه خواهد داشت و کشورها در انعقاد قراردادها و پیمان‌ها با حضور این کشور احتیاط و یا سخت‌گیری بیشتری خواهند کرد.

وی افزود: تأثیر دوم این اقدام بر مشروعیت آمریکا است. بخش زیادی از مشروعیت بین‌المللی آمریکا به پایبندی این کشور به رژیم‌های بین‌المللی برمی‌گردد. آمریکا در طول این سال‌ها تهدید کرده که تلاش می‌کند به طور مسالمت‌آمیز مانع دستیابی کشورها به تسلیحات هسته‌ای شود. عمده کشورهایی که به برجام پایبند هستند آن‌را پیمانی در جهت منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای می‌دانند و اگر آمریکا از آن خارج شود نشان می‌دهد که به این بحث پایبند نیست.

فاطمی‌نژاد با بیان اینکه سومین مسئله در سطح داخلی آمریکا است، گفت: رفتار دولت ترامپ مورد انتقاد آمریکایی‌ها در سطوح مختلف عامه مردم و گروه‌ها و احزاب در سطح نخبگان است که این خود برای انسجام سیاسی و اجتماعی آمریکا و تداوم کار این دولت مشکل‌ساز خواهد شد، امروز یکی از اصلی‌ترین و بزرگترین گروه‌های منتقد به خروج ترامپ از برجام نخبگان سیاسی آمریکا چه از حزب جمهوری‌خواه و چه دموکرات هستند که این مسئله برای ثبات سیاسی و کارکرد دولت ترامپ بسیار هزینه‌ساز است.

این استاد روابط بین‌الملل دانشگاه فردوسی در خصوص علت رفتارهای رئیس جمهور آمریکا در خصوص برجام، عنوان کرد: یک دلیل مانور دادن ترامپ در وعده‌های انتخاباتی خود بر این توافق است که او اکنون خود را مدیون افراد رأی‌دهنده می‌داند و درصدد تحقق این وعده خود است.

وی افزود: دومین مسئله به خود شخصیت ترامپ و سطح سواد سیاسی و بین‌المللی وی برمی‌گردد که شناخت چندانی از جامعه و مناسبات بین‌المللی و نیز رژیم‌های حاکم بر جامعه بین‌الملل ندارد که سبب چنین تصمیم‌گیری‌هایی شده است، پیش‌بینی ناپذیری ترامپ در تصمیماتش و عدم درک روشن وی از تعاملات بین‌المللی نیز در این راستا تأثیرگذار است.

این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل در رابطه با عامل سوم، گفت: عامل دیگر لابی یهود، اعراب و دیگر کشورهای مخالف برجام، ایران و طبیعی شدن وضعیت تجاری و مناسبات بین‌المللی ایران است. این گروه‌ها از فرصت استفاده کردند تا از طریق اعمال این لابی‌ها آمریکا را وادار به مواجهه‌جویی با ایران کنند و یکی از راه‌های این مواجهه‌جویی خروج از برجام است که عملا مسیر روابط آمریکا و ایران را تغییر می‌دهد و این امر می‌تواند برای ایران خطرناک باشد.

این استاد دانشگاه در خصوص مواضعی که ایران و سایر کشورهای 1+5 می‌توانند در این زمینه اتخاذ کنند، عنوان کرد: یک موضع این است که اگر آمریکا از این توافق خارج شود، ایران نیز همین کار را انجام دهد و سایر کشورها نیز مقابله به مثل کنند اما این الزاما راه‌حل درستی نیست. در شرایط فعلی بهترین راهکار این است که ایران و پنج کشور دیگر تا حد امکان  برجام را بدون حضور آمریکا حفظ کنند و از تعهدات و توافقاتی که داشتند پیروی کنند، در این صورت تنها آمریکا به عنوان یک کشور ناقض این پیمان مطرح خواهد شد اما خروج بقیه از برجام  به معنی پایان توافق است که به این ترتیب هزینه‌ای به آمریکا وارد نخواهد شد.

فاطمی‌نژاد با بیان اینکه قرار گرفتن سپاه در لیست تروریست‌ها در نتیجه لابی یهود و اعراب اتفاق می‌افتد، تصریح کرد: این اتفاق در کنار برجام برای آمریکا و به ویژه ایران هزینه‌ساز خواهد بود زیرا سپاه و به خصوص نیروی دریایی آن در حوزه خلیج فارس به طور مرتب با نیروی دریایی آمریکا برخورد دارد که این اتفاق مسیر مناسبات و برخوردهای آنان را متفاوت می‌کند.

وی افزود: در حال حاضر مدیریت مرزهای دریایی خلیج‌فارس بر عهده نیروی دریایی سپاه است که به عنوان نیرویی پذیرفته شده و به رسمیت شناخته شده، عبور‌و‌مرور ناوگان دریایی آمریکا را تحت کنترل دارد و مراقب است تا به مرزهای دریایی ایران تجاوز نشود.

این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی در توضیح این مسئله گفت: در صورتی که ناوهای نظامی آمریکا به مرزهای دریایی ایران نزدیک شوند اگر نیروی دریایی سپاه واکنشی نشان ندهد امنیت ایران به خطر خواهد افتاد زیرا تأمین بخشی از امنیت ملی ایران در این قسمت بر عهده سپاه است و اگر نیروی دریایی آمریکا، سپاه را نیرویی تروریستی در نظر گیرد و عملیات خصمانه‌ای انجام دهد به معنی رویارویی نظامی است که خطر بیشتری به دنبال خواهد داشت.

این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل عنوان کرد: بسیاری از شرکت‌ها، کالاها و تولیدات به ویژه در زمینه دفاعی و امنیتی با نیروی نظامی سپاه به عنوان یکی از مبانی اصلی تأمین امنیت ملی مرتبط هستند که اگر به عنوان گروه تروریستی معرفی شود بسیاری از مبادلات و خرید و فروش‌ها با این شرکت‌ها ممنوع خواهد شد.

فاطمی‌نژاد تصریح کرد: در حال حاضر راه‌حلی که می‌توان ارائه داد این است که در دو سطح می‌توان مانع صورت گرفتن این اقدام شد؛ در سطح اول مشابه اظهارات فرماندهان سپاه در صورتی که این اتفاق بیفتد ایران نیز به نیروی نظامی آمریکا به عنوان نیرویی تروریستی و داعشی نگاه خواهد کرد که این می‌تواند بازدارنده باشد، زیرا آمریکایی‌ها در نزدیکی مرزهای ایران پایگاه‌های متعدد و در تیررس سپاه دارند که اقدام متقابل ایران برای آن‌ها هم می‌تواند هزینه‌ساز باشد. در سطح دوم در سطح دیپلماسی و از طریق رایزنی و لابی خود دستگاه سیاست‌گذاری آمریکا مانع این حرکت و تصمیم شود.

منبع: ایسنا