چگونه دچار پوپولیسم نشویم؟

عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی گفت: سه راهکار جلوگیری از پوپولیسم جامعه مدنی ، احزاب و اقتصاد است، البته باید در بلند مدت این راهکارها اجرا شوند تا خطر پوپولیسم کاهش یابد.

مهدی نجف‌زاده با بیان اینکه پوپولیسم روندی است که در همه‌ی دنیا ادامه دارد و همه‌ی کشورها در آستانه مبتلا شدن به آن هستند، اظهارکرد: به نظر من یکی از دلایل پوپولیسم در جوامع امروزی دور شدن جامعه از فضای گفت‌وگوی رودررو و پناه بردن به شبکه‌های مجازی است، به واسطه اینکه بحثی در نمی‌گیرد و افراد یک‌طرفه همه پیام‌هایشان را می‌دهند.

وی خاطرنشان کرد: پوپولیسم ممکن است هر جامعه‌ای را مبتلا کند، ایالت متحده را سال گذشته در انتخابات ریاست جمهوری مبتلا کرد و فرانسه هم در خطر پوپولیسم قرار گرفت، کشوری که نقطه‌ی آغازین دموکراسی در دنیا شناخته می‌شود.

این استاد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی افزود: پوپولیسم همه‌ی جوامع را تهدید می‎کند که یکی از دلایلش به خاطر این است که وارد فضای جدیدی شدیم، گفت‌وگو در حوزه عمومی کمرنگ شده و گسترش این گفت‌وگو در فضای مجازی خطر پوپولیسم را بیشتر می‌کند .

عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به اینکه وقتی مسائل به حوزه اقتصاد تقلیل پیدا می‌کند و بیشترین تاکید بر مسائل اقتصادی است خطر پوپولیسم افزایش می‌یابد، عنوان کرد: خیلی از موضوعات اقتصادی که در ایران مطرح می‌شوند ریشه اقتصادی ندارد بلکه ریشه سیاسی دارند و این‌ها را باید از نظر سیاسی حل کرد نه از نظراقتصادی.

وی ادامه داد: متاسفانه مردم زمانی که بی پول می‌شوند، اقتصاد دم دستشان است که از وضع موجود انتقاد کنند، بنابراین در جوامعی که دچار بحران اقتصادی هستند خطر پوپولیسم افزایش می‌یابد و این یکی از خطراتی است که جوامع را تهدید می‌کند و ضریب نفوذ پوپولیسم را در این جوامع بیشتر می‌کند.

نجف‌زاده با اشاره به انتخابات فرانسه، گفت: یکی از دلایلی که فرانسه علی رغم جریان‌های قوی پوپولیستی رای نیاورد این است که جامعه فرانسه جریان‌های سیاسی و اقتصادی قوی دارد و علی رغم اینکه معضلات اقتصادی وجود دارد باز هم پوپولیسم رای نیاورد، در آلمان و انگلستان هم به همین گونه است، اگر احساس کنند خطر پوپولیسم وجود دارد شعارهای اقتصادی را در پس قضیه می‌گویند.

عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی با بیان اینکه دموکراسی از خطرپوپولیسم جلوگیری می‌کند، اظهار کرد: کسی که شعارهای اقتصادی تند می‌دهد از جمله تورم، رکود ، گرانی و رشد اقتصادی وغیره این‌ها صرفا شعار خواهند ماند درحالی که دوای درد اقتصاد، سیاست است یعنی باید استراتژی‌ها تغییر کند، در ایران همین گونه است پس خطر پوپولیسم وجود دارد.

وی خاطر نشان کرد: مسئله سومی که جامعه ما به را به خطر پوپولیستی مبتلا کرده این است که جامعه معطوف به شعارها است و نه برنامه‌ها، ما احزابی قوی در ایران نداریم وهر کاندیدایی که می‌خواهد به ریاست جمهوری برسد یادش باشد که باید دو سال پیش برنامه‌هایش را ارائه می‌کرد تا مردم بخوانند و بشنوند.

این استاد علوم سیاسی ادامه داد: در سایر کشورها این موضوع وجود دارد و جریان کمپینی انتخاباتی بین جمهوری خواه‌ها و دموکرات‌ها به راه می‌اندازند دو سال طول می‌کشد و در این دوسال کاندیدا باید انقدر مورد چالش قرار گیرند و در حقیقت سبک و سنگین شوند.

وی افزود: اما در ایران بیست روز مانده به انتخابات یک افرادی پیدا می‌شوند، ثبت نام می‌کنند و بلافاصله شعار می‌دهند و انقدر فضاتهییجی می‌شود که در حقیقت جا را برای تبیین برنامه‌ها باز نمی‌کند و این خطر پوپولیسم را افزایش می‌دهد، پس ما باید به طور بالقوه برای اینکه احزاب و حوزه عمومی قدرتمندی نداریم باید خطر پوپولیسم را جدی بگیریم .

نجف‌زاده عنوان کرد: پوپولیسم یعنی مردم را با یک شعارها و با یک شکل تهییج کنند تا رای کسب کند و هیچگونه شعور و برنامه‌ای در آن نیست، هرکسی شعار بهتری بدهد و وعده بیشتری بدهد مردم را بیشتر به سوی خود جذب می‌کند .

عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه باید اتفاق‌هایی در جامعه بیافتد تا پوپولیسم را به نقطه پایان رساند، گفت: به نظر من دوای درد پوپولیسم در سه کلمه است، اول در حوزه اجتماعی باید جامعه مدنی شکل گیرد، جامعه مدنی جایی است که مردم با هم گفتگو می‌کنند، این گفتگوها باید معطوف به برنامه‌هایی باشد که کاندیدا ارائه کردندف باید مردم رودررو حرف بزنند، در سخنرانی‌ها، سینماها و کتابخانه‌ها مردم گفتگو کنند، در حالی که این مسائل در ایران وجود ندارد.

نجف‌زاده ادامه داد : یکی از دلایل پوپولیسم در ایران فقدان حوزه عمومی است، تا احزاب قدرتمند شکل نگیرد و این احزاب برنامه‌های خودشان را ارائه کنند و کاندیدا خود را معرفی کنند و پشت برنامه‌های خود بایستند این جریان پوپولیستی ادمه خواهد یافت .

این استاد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی با تاکید بر اینکه سیستم سیاسی باید به راهی رود که خودش از جریان دوره گردی سیاسی و پوپولیسم جلوگیری کند، افزود: یعنی این سیستم بر برنامه‌های از پیش تعیین شده برای10 و 15 سال آینده مبتنی باشد، وجود مجلس و ریاست جمهوری قدرتمند که بتوانند با برنامه پیش بروند.

عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به نکته سوم و نهایی ،اظهار کرد: از لحاظ اقتصادی باید یک توسعه پویا و همه جانبه رخ دهد که خطر پوپولیسم را در عرصه اجتماعی کاهش دهد، وقتی جامعه از لحاظ اقتصادی ضعیف است مستعد پوپولیسم می‌شود و نه تنها مستعد پوپولیسم بلکه مستعد وندالیزم هم است، یعنی حرکت‌های کور و هر چه جامعه به طرف بهبود اقتصادی پیش رود خطرپوپولیسم کاهش می‌یابد .

نجف‌زاده عنوان کرد: بنابراین سه راهکار جلوگیری از پوپولیسم جامعه مدنی ، احزاب و اقتصاد پولی است، البته باید در بلند مدت این راهکارها اجرا شوند تا خطر پوپولیسم کاهش یابد و رویکرد سیستم سیاسی باید به سمتی باشد که هم به تقویت جامعه مدنی فکر کند و هم به توسعه نظام اقتصادی سیاسی که مردم از طریق احزاب و گروه‌های سیاسی رای‌شان را تحلیل و گفتگو کنند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه من فکر می‌کنم خیلی از شعارهای انتخاباتی پوپولیستی است و اگر شعاری که گفته می‌شود مبتنی بر برنامه باشد، مصداق اصلی این است که آیا این شعار پوپولیستی است یا خیر، افزود: برای مثال اگر فردی شعار داد که من خیابانی را احداث میکنم باید برنامه کار خود را ارائه کند که با چه بودجه‌ای و با چه هدفی می‌تواند یک خیابان احداث کند.

وی ادامه داد: متاسفانه یکی از دلایل پوپولیستی بودن شعارها این است که هیچ برنامه‌ای پشت شعارها نیست و هیچکس نمی‌گوید من چگونه این کار را انجام خواهم داد، برای مثال می‌گویند من شغل ایجاد می‌کنم ولی نمی‌گویند چگونه آن شغل را ایجاد می‌کنند باید زمینه را داشته باشد و آن شغل چه شغلی است.

نجف‌زاده با اشاره به بحران 1929ایالت متحده آمریکا، بیان کرد: یک طرحی در ایالت متحده آمریکا شروع شد که به یک عده‌ای گفتند بروید کانال حفرکنید و روز بعد عده‌ای دیگر این کانال‌ها را پر می‌کردند این کار عملا مسکنی بود برای این که مردم فکر نکنند بیکار هستند درحالی که مردم بیکار بودند و فقط سرکار می‌رفتند، بنابراین این بسیار مهم است که آیا این شغل کاربرد دارد یا عملا سرکار گذاشتن است .