دولت رئیسی و تحولات خاورمیانه

سیدهادی برهانی استاد مطالعات اسرائیل در دانشگاه تهران معتقد است که اسرائیل فاز جدیدی از تحرکات خود را در منطقه و فضای بین الملل علیه ایران کلید زده است. اما پس از روی کار آمدن بایدن و تغییر فضای منطقه و حرکت آن به سوی آشتی و حل و فصل، اختلافات از نفس افتاده‌است و اسرائیل تلاش دارد در پرتو تحول دولت در ایران این فضا را زنده کند و به واسطه آن کشورهای عربی را که به صرافت آشتی با ایران افتاده اند، از ایران دور نماید. اما راهکار ایران در این رابطه چه می‌تواند باشد.

متن گفتگوی کامل سیدهادی برهانی را در زیر بخوانید:

* تحولات منطقه پس از پیروزی آقای رئیسی را چگونه ارزیابی می کنید؟

** اسرائیل در این دوره دیپلماسی و تحرکات ضدایرانی خود را تشدید کرده است و در این راستا تلاش می کند بر موضع دولتهای غربی و عربی (در قبال ایران) اثر بگذارد. همچنین حملات خود علیه برجام و بازگشت آمریکا به برجام را شدت بخشیده است.

* آیا این تحرکات می تواند بر منطقه یا ایران اثرگذار باشد؟

** بله اسرائیل و لابی اسرائیل در جهان دسترسی خوبی به رسانه های گروهی دارند. در جنگ تبلیغاتی کارکشته و باتجربه هستند. به روانشناسی تحولات سیاسی آشنا هستند. کشورهای غربی و کشورهای عربی را خوب می شناسند. با افکار عمومی و دیپلماسی عمومی آشنا هستند. و نباید توان تاثیرگذاری آنها را دست کم گرفت. آنها با این حملات تلاش می کنند کشورهای غربی و همچنین کشورهای عربی را از ایران و تعامل مثبت با ایران دور کنند.

* ایران برای خنثی کردن این تحرکات چه می تواند انجام دهد؟

** ایران باید هوشیار باشد. تحرکات اسرائیل باید به دقت رصد و تحلیل شود و اثرات آن بر مسائل منطقه و منافع ایران ارزیابی گردد و برای مقابله با آن و خنثی کردن آن تدابیر مشخص و حساب شده ای اتخاذ گردد. این تحرکات در خاورمیانه اثراتی برجای خواهد گذاشت. نگرانی و ترس از ایران را در منطقه افزایش خواهد داد و مواضع مثبت نسبت به ایران را تضعیف خواهد کرد. ایران باید این نگرانی ها را برطرف نماید و به منطقه و کشورهای عربی در مورد سیاست خاورمیانه ای ایران در دولت جدید پیامهای مثبت و اطمینان بخشی ارسال نماید.

* دقیقا در این مرحله چه اقداماتی برای خنثی کردن تحرکات اسرائیل لازم است؟

** در اثر این تبلیغات اینک کشورهای عربی نگران شده اند و این نگرانی به دوری آنها از ایران و نزدیکی به اسرائیل می انجامد. اسرائیل در صدد است با استفاده از این فضا یکبار دیگر جبهه عربی-اسرائیلی علیه ایران در منطقه را تقویت کند و در همین راستا سخن از همکاری اسرائیل و کشورهای عربی علیه پهبادها و موشکهای ساخت ایران می رود. فرآیند نزدیکی کشورهای عربی و اسرائیل پس از روی کار آمدن بایدن و تغییر فضای منطقه و حرکت آن به سوی آشتی و حل و فصل اختلافات از نفس افتاده بود. اسرائیل تلاش دارد در پرتو تحول دولت در ایران این فضا را زنده کند و به واسطه آن کشورهای عربی را که به صرافت آشتی با ایران افتاده اند، از ایران دور نماید.

* پیشنهاد مشخص شما در این رابطه چیست؟

** موضع گیری مناسب آقای رئیسی در همین فضا (و قبل از استقرار در ریاست جمهوری) و به شکل فوری ضرورت دارد. لازم است پیامهای دوستی و همکاری از سوی ایشان به کشورهای عربی ارسال شود. موضع مثبت دولت جدید نسبت به همکاری با کشورهای عربی و حل و فصل اختلافات موجود با آنها باید اعلام شود. باید از آشتی و مصالحه در منطقه استقبال شود. باید با لحن مثبت و امیدوارکننده ای در مورد کشورهای اسلامی و عربی و تعامل سازنده با آنها صحبت شود. آقای رئیسی در مصاحبه مطبوعاتی اشاره مختصری به رابطه با عربستان داشتند و آن را بلامانع اعلام کردند اما این کافی نیست. دولت جدید باید تمایل مثبت خود را در این زمینه اعلام کند. اگر در این موضع گیریها با تاخیر صورت گیرد اسرائیل می تواند از فضای فعلی استفاده کند و مواضع مثبت موجود نسبت به ایران در منطقه را تخریب نماید و بدینوسیله زمینه نزدیکی بیشتر کشورهای عربی و اسرائیل را فراهم نماید و به این ترتیب زمینه آشتی و رابطه این کشورها با ایران را تضعیف نماید.

*دولت فعلی (دولت آقای روحانی) در این حوزه چه می تواند انجام دهد؟

** حل و فصل مشکلات یمن یک اولویت مهم است. خوشبختانه مشکلات و بحرانها و تنشهای منطقه در معرض حل و فصل قرار گرفته است. تنشهای نظامی در خاورمیانه فروکش کرده است. اینک تنها نقطه درگیر در منطقه یمن است. قدرتهای منطقه به هم نزدیک شده اند و آشتی ایران و عربستان می تواند این روند را تکمیل نماید و راه نفوذ اسرائیل به منطقه را ببندد. تاخیر در این امر آفت خیز است و به اسرائیل اجازه و فرصت می دهد با طراحی طرحهای خرابکارانه تحقق این اهداف را با مشکلاتی مواجه نماید. من تاخیر در این مهم را نگران کننده ارزیابی می کنم.