وقتی پول‌های کلان صرف طرح‌های بیهوده می‌شود

فاطمه مهدوی

چند وقتی است که خاک مناطق مختلف ایران دچار فرونشست‌های عظیمی شده است به طوری که بر اساس بررسی‌های صورت گرفته برخی از شهرها چون تهران، سالی سه سانتی‌متر دچار فرونشست می‌شود. دشت مشهد نیز از این وضعیت مستثنی نیست و برداشت‌های بی‌رویه آب‌های زیرزمینی منجر به فرونشست هر ساله این دشت شده به طوری که به اعتقاد برخی فعالان محیط زیست مناطق درون شهر مشهد چون منطقه قاسم‌آباد به دلیل فرونشست‌های صورت گرفته، تبدیل به دشت مرده شده است.

درحال حاضر هیچ کاری برای جلوگیری از فرونشست منطقه قاسم آباد مشهد نمی‎‌توان کرد. قاسم‌آباد از حیز انتفاع خارج شده است. تنها کاری که می‌توان کرد این است که قاسم‌آبادها زیاد نشود

به گزارش روزنامه «صبح امروز» در این راستا محمد درویش با بیان این که «برای فرونشست‌های زمین نمی‌‎توانیم کاری کنیم» توضیح می‌دهد: نمی‌توانیم جلوی فرونشست زمین را بگیریم و جایی که دچار فرونشست زمین شده است را آباد کنیم. این کار حدود 50 هزار سال زمان می‌برد تا منطقه‌ای که دچار فرونشست شده، تاب‌آوری خود را به دست بیاورد. به این مکان به اصطلاح دشت مرده گفته می‌شود. تنها کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که بر وسعت اراضی دشت مرده اضافه نشود. می‌توانیم با اصلاح سیستم مصرف، تعدیل میزان تغذیه و برداشت و با تعادل‌بخشی سفره‌های آب زیرزمینی از شتاب فرونشست زمین بکاهیم.

قاسم‌آباد؛ دشتی مرده

این فعال محیط زیست با بیان اینکه «مسئله این است که اجازه ندهیم، دیگر دشت‌های خراسان رضوی دچار فرونشست و دشت مرده شوند» ادامه داد: درحال حاضر هیچ کاری برای جلوگیری از فرونشست منطقه قاسم آباد مشهد نمی‎‌توان کرد. قاسم‌آباد از حیز انتفاع خارج شده است. تنها کاری که می‌توان کرد این است که قاسم‌آبادها زیاد نشود.

بزرگراه کمربند جنوبی یک اشتباه راهبردی است

درویش در رابطه با پروژه کمربند جنوبی، اظهار کرد: دنیا به این نتیجه رسیده است که با افزایش اتوبان، تقاطع غیرهمسطح، پل، بزرگراه و… هرگز نمی‌توانید مشکل ترافیکی را حل کنید. دوره این توجیه که گفته می‌شود ما با این کار مصرف بنزین را کاهش می‌دهیم، گذشته است. شما با این کارها چراغ سبزی به بیشتر شدن خودرومحوری می‌دهید. این چراغ سبز دادن موجب کم‌تحرکی مردم می‌شود که عوارض آن را در حوزه سلامت شاهد هستید.

چرا نمی‌خواهیم به جای چهار دلار، یک دلار را هزینه کنیم؟ در کشور ما 14 میلیون نفر زیر خط فقر هستند. ما کشوری هستیم که آموزش و پرورش، سیستم پزشکی، محیط زیست و… آن با کمبود اعتبار روبه‌روست. چرا ما پول کلان این طرح انتقال آب را که به عبارتی 200 یا 300 هزار میلیاردتومان می‌شود، را خرج این حوزه‌های کلان و حیاتی کشورمان نکنیم؟

وی افزود: این کار سبب افزایش آلودگی صوتی و هوا خواهد شد. ما باید به سمت مبلمانی برویم که در آن، مردم داوطلبانه خودروهای شخصی خود را کنار بگذارند و از وسایل حمل‌ونقل عمومی، دوچرخه و یا پیاده سفر کنند.

این فعال محیط زیست تشریح کرد: هرچقدر در شهری رانندگی نادرپذیرتر باشد، مدیریت شهری در آن شهر توسعه یافته‌تر است. اینکه مردم می‌گویند دلمان گرفته، سوار ماشین شویم و در شهر دور دور کنیم، نشان‌دهنده توسعه نیافتگی است. ما نباید بر این طبل بیشتر بکوبیم. به همین خاطر بزرگراه کمربند جنوبی یک اشتباه راهبردی است.

چرا مدارس طبیعت تعطیل شد؟

درویش درخصوص تعطیلی مدارس طبیعت، اظهار کرد: سازمان حفاظت از محیط زیست حاضر نشد که اداره مدارس طبیعت را به عهده بگیرد. به همین خاطر مدارس طبیعت عملا بی‌صاحب شد.

وی با بیان اینکه «این انتقادات در زمان وزارت خانم ابتکار نیز بود»، ادامه داد: خانم ابتکار با رایزنی‌های فشرده‌ای که با وزیر آموزش و پرورش داشت، سعی می‌کرد تا زمان بخرد و مشکلات مدارس طبیعت را حل کند. آموزش و پرورش خود زیر بار سرپرستی مدارس طبیعت نرفت.

میانگین میزان آلودگی دریای خزر 40 برابر از حد مجاز است و انتقال آب آسیب‌زا خواهد بود. طرح‌های انتقال آب داخلی، منجر به ناآبادانی منطقه دیگر و افزایش بارگزاری غلط در منطقه مقصد خواهد شد

این فعال محیط زیست با اشاره به اینکه «مدارس طبیعت نیز نمی‌توانست مستقل اداره شود»، خاطرنشان کرد: وقتی که سازمان محیط زیست از زیر بار این مسئولیت شانه خالی کرد، عملا به مرحله انحلال رسید. خانواده‌ها نمی‌توانند فرزندان خود را به یک نهاد کاملا مستقل و غیردولتی بسپارند.

درویش در پاسخ به این سوال که «آیا اداره کردن دانشگاه یا مدرسه در حیطه وظایف سازمان محیط زیست است؟»، گفت: اگر قرار بود در مدارس طبیعت سرفصل‌های آموزش و پرورش آموزش داده شود، این حرف درست بود که سازمان محیط زیست نباید مدرسه طبیعت اداره کند. در مدارس طبیعت هیچ سرفصل آموزشی از آموزش و پرورش داده نمی‌شد. از رویه‌های آموزشی آموزش و پرورش استفاده نمی‌شد. در نامه‌ای که خانم ابتکار به وزیر آموزش و پرورش نوشتند، درخواست کردند که شما اجازه دهید دانش آموزان مقطع ابتدایی و متوسطه نیم‌‎روز در هفته بتوانند از فضای مدارس طبیعت استفاده کنند. بچه‌های زیر هفت سال نیز اگر خانواده‌هایشان دوست دارند، به مدارس طبیعت بیایند.

ترسالی دلیل آتش‌سوزی‌های مراتع بود

وی درخصوص آتش‌سوزی‌های اخیر مراتع در ایران، تشریح کرد: دلیل این آتش‌سوزی به دوره ترسالی اخیر برمی گردد. ما با یک ترسالی روبه‌رو بودیم که در 50 سال اخیر بی‌سابقه بود. این ترسالی سبب شد که گونه‌های علفی یک ساله سطح بزرگی از مراتع ما را بپوشاند. این گونه‌های علفی است که با گرم شدن هوا، خشک شده و طبیعت ایران را به یک انبار باروت تبدیل کردند. این امر مستعد آتش‌سوزی است.

این کنشگر محیط زیست با اشاره به اینکه «من ریشه اصلی این اتفاقات را در عدم آمادگی دستگاه‌های متولی و منابع طبیعی و محیط زیست می‌دانم»، خاطرنشان کرد: اگر این دستگاه‌ها آمادگی لازم را داشتند و جامعه محلی را آماده می‌کردند و یا کلیپ‌های جذاب نمایشی کوتاه را در فضای مجازی و صدا و سیما منتشر می‌کردند تا مردم متوجه رفتارهای پرخطر خود در سال جاری می‌شدند، این آتش‌سوزی‌ها رخ نمی‌داد. رخ دادن آتش سوزی ممکن بود که زیاد باشد اما وسعت آن نمی توانست در این حد باشد.

درویش ادامه داد: ما از ظرفیت‌های مردمی نتوانستیم استفاده کنیم. وقتی رئیس سازمان محیط زیست می‌گوید سرمایه‌گذاری برای اطفاع حریق برای مراتع، جنگل‌ها و…، توجیه اقتصادی ندارد و طبیعی است، خود این موضوع را تشریح و بیان می‌کند.

وی در خصوص انتقال آب از دریای عمان و خزر، گفت: از بین تمامی طرح‌های آب و سدسازی‌ها طرحی که از نظر محیط زیستی کم‌ترین خسارت را به طبیعت می‌زند، طرح انتقال آب گواتر به ایران مرکزی و خراسان است. خروجی، مواد زائد و نمک آن، وارد اقیانوس هند می‌شود و این کم‌ترین اثر منفی محیط زیستی را بر روی اکوسیستم دریایی باقی می‌گذارد.

طرح‌هایی که در خلیج فارس انجام می‌شود، آسیب بسیاری روی اکوسیستم می‌گذارد

این فعال محیط زیست ادامه داد: طرح‌هایی که در خلیج فارس انجام می‌شود، آسیب بسیار روی اکوسیستم می‌گذارد. میانگین میزان آلودگی دریای خزر 40 برابر از حد مجاز است و انتقال آب آسیب‌زا خواهد بود. طرح‌های انتقال آب داخلی، منجر به ناآبادانی منطقه دیگر و افزایش بارگزاری غلط در منطقه مقصد خواهد شد. هر مترمکعب طرح انتقال آب گواتر به ایران مرکزی و خراسان، 2.3 تا 4 دلار هزینه دارد. طرح انتقال آب گواتر به ایران مرکزی و خراسان، باتوجه به هزینه گزافی که دارد قرار است چه کشاورزی‌ای با آبی به این گرانی انجام شود؟. چه کشاورزی‌ای قرار است انجام شود که توجیه اقتصادی داشته باشد؟ کشاورزی و صنعتی که هر متر مکعب آن 120 هزار تومان هزینه دارد، توجیه اقتصادی ندارد.

درویش با بیان اینکه «ما می‌توانیم با هر مترمکعب آب یک دلار، همه مشکلات بی‌آبی خراسان، یزد و اصفهان را حل کنیم»، تاکید کرد: با بازچرخانی آب، ایجاد تصفیه‌خانه‌ها، مهار هرزآب‌ها و پساب‌ها می‌توان این مشکلات را حل کرد. چرا نمی‌خواهیم به جای چهار دلار، یک دلار را هزینه کنیم؟ در کشور ما 14 میلیون نفر زیر خط فقر هستند. ما کشوری هستیم که آموزش و پرورش، سیستم پزشکی، محیط زیست و… آن با کمبود اعتبار روبه‌روست. چرا ما پول کلان این طرح انتقال آب را که به عبارتی 200 یا 300 هزار میلیاردتومان می‌شود، را خرج این حوزه‌های کلان و حیاتی کشورمان نکنیم؟