استخراج وعده‌ در معدن زغال‌سنگ سرخس

کارگران معدن زغالسنگ آق‌دربند شهرستان سرخس در شمال خراسان رضوی، با وجود طلبکاری بابت ۱۰ ماه حقوق معوق خود، همچنان در شرایط سخت کاری به تلاش برای امرار معاش در دل کوه مشغولند و انتظار می‌کشند که مسوولان امر گرهی از کار و مشکلات آنها بگشایند.

به گزارش ایرنا، معدن آق‌دربند در کنار روستایی ۲۰۰ خانواری به همین نام در شهرستان سرخس و در ۱۵۳ کیلومتری شمال شرق مشهد واقع است،  این معدن که تنها واحد معدنی تولید کُک در خراسان رضوی به شمار می‌رود علاوه بر اکتشاف و استخراج، دارای واحدهای زغالشویی و کک‌پزی است که با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و آستان قدس رضوی سالانه ۲۲ هزار تن تولید دارد.

بر اساس اعلام سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی، ذخیره قطعی معدن آق دربند ۳۳۰ هزار تن و تولید سالانه آن ۲۲ هزار تن کُک است که کل تولیدی آن به عنوان سوخت در کارخانه های فولاد داخل و خارج از استان مورد استفاده قرار می گیرد.

علاوه بر اینکه معدن آق دربند طی سالهای گذشته به دلیل سوء مدیریت دچار مشکلاتی شده بود از پنجم شهریورماه سال ۱۳۹۹ به علت بروز برخی مشکلات در بخش ایمنی و جان باختن ۲ کارگر هنگام عملیات انفجار اکتشافی، با دستور دادستان سرخس به مدت یکسال تعطیل شد.

با وجود اینکه معدن از نیمه سال ۱۴۰۰ بازگشایی شد اما بر اساس اعلام مسوولان، وجود مشکلات مزمن گذشته از سوددهی قابل قبول معدن جلوگیری کرده و از طرفی مطالبات معوق کارگران از شرکت معدن آق دربند بر مشکلات این مجموعه معدنی افزوده است.

فرماندار سرخس، شهریور امسال از اقدام برای پرداخت معوقات کارگران این معدن سخن گفته و افزوده بود: با پیگیری های صورت گرفته، مقرر شده است که علاوه بر پرداخت مرتب حقوقهای ماهانه ۱۱۷ کارگر معدن، حقوق عقب افتاده این کارگران نیز در ماه های آینده پرداخت شود.

سهامداری ۵۱ درصدی آستان قدس!

با این حال محمدرضا رجبی مقدم دیماه امسال در گفتگو با خبرنگار ایرنا از طلبکاری کارگران از این شرکت معدنی بابت ۱۰ ماه فعالیت خود سخن به میان آورد.

وی  گفت: پیش از این، ۳۷ درصد سهام این معدن متعلق به آستان قدس رضوی بود و بقیه به بخش خصوصی تعلق داشت که به تازگی سهم آستان قدس رضوی به ۵۱ درصد افزایش یافته و مدیریت این معدن نیز به این نهاد واگذار شده است.

فرماندار سرخس با انتقاد از بی تحرکی سهامداران حقیقی معدن که برخی در خارج کشور به سر می برند، گفت: فعلا تولید معدن به میزانی نیست که در نهایت معدن با آن تولید بتواند به سود دهی مطلوب برسد.

رجبی مقدم افزود: متاسفانه سهامداران حقیقی حاضر به سرمایه گذاری برای تجهیز و ارتقای معدن نیستند لذا از آستان قدس انتظار می رود با یک سرمایه گذاری حدودا ۱۵ میلیارد تومانی تولید را به حد مطلوب و سوددهی برساند.

یکی از کارگران معدن آق دربند که نخواست نامش فاش شود به خبرنگار ایرنا گفت: در حال حاضر قیمت کک در بازار افزایش یافته، لذا سوددهی معدن بیشتر شده است اما به دلیل سوء مدیریت، همچنان شاهد عدم سوددهی معدن هستیم.

وی اضافه کرد: در حال حاضر یکسال حقوق از معدن طلبکاریم، هفت ماه حقوق از سال ۱۴۰۰ و چهار ماه نیز از سال ۹۶ مطالبه داریم که البته عیدی سال ۱۳۹۹ نیز به کارگران پرداخت نشده است.

این کارگر که تجربه ۱۲ سال کار در معدن آق دربند را دارد، اضافه کرد: همه از افزایش سهم آستان قدس در معدن استقبال می کنند اما نباید فراموش کرد مساله اصلی سوء مدیریت در معدن است نه فقدان سرمایه گذاری.

حق بیمه کارگران پرداخت نشده است

وی افزود: طی ماه های اخیر حتی مواردی مانند لباس کار، چکمه و شیر به معدنچیان آق دربند داده نشده و متاسفانه از برج ۶ حق بیمه کارگران نیز پرداخت نشده است و اکنون هزینه درمان ما و خانواده هایمان آزاد است.

این کارگر معدن آق دربند گفت: از مسوولان می خواهیم به مسائل کارگران قدری توجه کنند، زیرا ما نمی‌توانیم بدون حقوق و دستمزد مایحتاج زندگی خانواده خود را تامین کنیم.

وی گفت: در حال حاضر حدود ۱۰ روز است اصلا استخراج ذغال در معدن انجام نمی شود و متاسفانه کارگران در بخش های دیگر معدن به کار مشغولند و از طرفی به دلیل بیمه نشدن کارگران، هر لحظه خطر جانی ما را تهدید می کند و هیچ بیمه ای نیز پشتیبان ما نیست.

پاسخگویی آستان قدس رضوی

مدیرعامل شرکت معادن خاور و نماینده آستان قدس رضوی در این مجموعه در تشریح مسائل معدن آق دربند سرخس به خبرنگار ایرنا گفت: آستان قدس رضوی از ابتدا تمایلی برای مشارکت در این شرکت نداشت، دلیل آن هم مشکلاتی بود که این معدن از ابتدا در سال ۹۲ با آن مواجه شده بود که در سال ۹۶ و ۹۷ به اوج رسیده بود.

مهدی جلالی افزود: در زمان تولیت سابق آستان قدس رضوی (حضور آیت الله رییسی)، این نهاد مداخله ای برای سرو سامان دادن این معدن انجام داد اما آنقدر مسائل و مشکلات آن فراوان بود، که مجبور به ماندن در این میدان شد.

وی گفت: حتی در آن زمان آماده بودیم کل سهام آستان قدس را به صورت رایگان در اختیار کارگران بگذاریم و این موضوع را رسما هم اعلام کردیم اما کارکنان خودشان گفتند که ما نه سهام که پشتیبانی آستان قدس را می‌خواهیم، چراکه در صورت داشتن سهام نیز نمی‌توانیم در کنار سایر سهامداران، که مسبب وضع موجود هستند، کاری از پیش برده و مشکلی را رفع کنیم.

نماینده آستان قدس رضوی در شرکت معادن خاور اضافه کرد: اواخر مردادماه ۹۹ با تشکیل یک مجمع عمومی، آستان قدس رضوی هیات مدیره را تحویل گرفت، پیش از این آستان قدس تنها یک صندلی هیات مدیره را، آن هم به صورت تشریفاتی در اختیار داشت اما هیچگاه هیات مدیره و مدیرعامل در اختیار آستان قدس نبود.

جلالی گفت: متاسفانه یک هفته بعد از این تغییر مدیریت، به دلیل وقوع انفجار در معدن، ۲ تن از کارگران جان شدند و معدن به دلیل مسائل ایمنی که طی چندین سال گذشته برای آن به وجود آمده بود و اکنون به انفجار ختم گردیده بود، تعطیل شد.

وی گفت: پیش از این اداره صنعت، معدن و تجارت، خانه معدن و نهادهای نظارتی تذکرات متعددی به مسوولان معدن آق دربند داده و حتی تهدید به تعطیلی معدن کرده بودند، اما مسوولان وقت به اخطارها توجهی نکرده بودند.

کارگران در زمان تعطیلی معدن حقوق معوق خود را می گرفتند

مدیرعامل شرکت معادن خاور و نماینده آستان قدس رضوی در این مجموعه معدنی گفت: به رغم تعطیل بودن معدن و عدم تولید حتی یک کیلوگرم کک، حقوق همه کارگران در این ایام پرداخت شد و هر ماه یک حقوق عقب افتاده به آنها داده بودیم تا امرار معاش کارگران عزیز به خطر نیفتد.

جلالی ادامه داد: در طول ۲ سال قبل از انفجار نیز مدیران وقت معدن آق دربند از آستان قدس حدود هشت میلیارد تومان، برای حل مشکلات قرض گرفته بودند اما باز هم مشکلات حل نشد.

۱۰ ماه حقوق معوق کارگران مورد تایید است

مدیرعامل شرکت معادن خاور و نماینده آستان قدس رضوی در این مجموعه گفت: از زمانی که شرکت توسط آستان قدس تحویل گرفته شد، هیچ یک از دارایی های شرکت به فروش نرفت حال آنکه مدیران قبلی دارایی ها و املاک شرکت را می‌فروختند با این حال باز هم ما شرکت را با ۱۷ ماه حقوق معوق تحویل گرفتیم.

مدیرعامل شرکت معدن آق دربند گفت: در مدت یک سال که معدن تعطیل بود، همه کارگران حقوق های معوق خود را می‌گرفتند و اگر الان نیز حقوق معوقی وجود دارد مربوط به سالهای ۹۳ تا ۹۷ است.

جلالی گفت: به طور متوسط ادعای کارگران معدن مبنی بر طلب ۱۰ ماه حقوق معوقه درست است که البته ممکن است طلبکاری یک کارگر ۱۱ ماه و دیگری ۹ ماه باشد.

دریافت تسهیلات ۱۰ میلیارد تومانی

مدیرعامل شرکت معادن خاور و نماینده آستان قدس رضوی در این مجموعه گفت: ما ۲ ماه دیگر فرصت لازم داریم تا در همین سال ۱۴۰۰ شرکت را از بحران خارج کنیم که با تدبیر آستان قدس رضوی در این مدت تسهیلات ۱۰ میلیارد تومانی خواهیم گرفت.

جلالی ادامه داد: درخواست برای ۱۰ میلیارد تومان تسهیلات داده بودیم اما شرایط ثبتی به گونه ای بوده است که به دلیل بدهی های مالیاتی و بیمه‌ای، جلو ثبت شرکت گرفته شده بود.

وی اضافه کرد: بخشی از مشکلات عمده از جمله مسائل سهامداری، کارگری و مشکلات مربوط به مجوزها، نقدینگی ها و دیون قضایی معدن نیز تا حد زیادی رفع و رجوع شده است.

مدیرعامل شرکت معادن خاور و نماینده آستان قدس رضوی در این مجموعه گفت: بدهی معدن به بیمه، مالیات و بخش دولتی بالغ بر هفت میلیارد تومان است و در دوره گذشته، تسهیلاتی که گرفته شده بود را تسویه نکرده بودند و ما ناچار شدیم به همراه جرائم همه اقساط را بپردازیم.

جلالی گفت: متاسفانه آقایان در دولت قبل توجیه نمی شدند که نباید برای شرکت ورشکسته و ناپایدار معدن آق دربند، با بیش از ۱۰۰ کارگر، صرفا به خاطر طلب بیمه و مالیات، جلو ثبت شرکت گرفته شود.

دولت به واسطه طلب ۲ میلیاردی شرکت را ثبت نمی کرد

وی خاطرنشان کرد: دولت گذشته برای ۲ میلیارد تومان طلب خود شرکت را ثبت نمی کرد اما به محض تغییر دولت، اجازه ثبت شرکت داده شد و الان نیز به دنبال اخذ تسهیلات هستیم.

مدیرعامل شرکت معادن خاور و نماینده آستان قدس رضوی در این مجموعه گفت: شرکت در بخش معدنی و مسائل مربوط به اکتشاف و استخراج زغال سنگ و در بخش دیگر یعنی فرآوری زغالسنگ و تبدیل آن به کک، فعالیتی دوبخشی دارد و محصول کک ما در کارخانه های فولادی و صنایع قند مصرف می شود.

جلالی ادامه داد: تونل های معدن آق دربند فرسوده است و سبک معدن‌داری به شدت قدیمی، غیر استاندارد و ناایمن است و با این شیوه، بهره وری کار بسیار پایین است، روش استخراج ما تا دهه ۵۰ شمسی رواج داشته است و از دهه ۶۰ باید به سمت تغییر فناوری پیش می رفتیم.

وی گفت: حداقل در دهه ۸۰ خورشیدی باید فناوری های جدید استخراج را مستقر می کردیم تا بتوانیم با راندمان بالا کار کنیم و در شرایط حاضر تولید ۶۰۰ تا ۷۰۰ تن زغالسنگ در ماه بی‌معناست، هرچند زغال آق دربند از نظر عیار و ذخیره جایگاه خوبی دارد اما متاسفانه به دلیل عدم آماده‌سازی تونل‌های جدید، تونل‌های کنونی مصرف شده و تونل جدیدی وجود ندارد.

مدیرعامل شرکت معادن خاور و نماینده آستان قدس رضوی در این مجموعه گفت: هزینه‌های سربار به شدت زیاد است و راندمان کار در تولید، استخراج، زغالشویی و تولید کک بسیار پایین است که دلیل اصلی آن نیز فرسودگی ماشین آلات و عقب‌ماندگی تکنولوژی است.

ماشین آلات ۸۰ ساله معدن

جلالی، قدمت ماشین آلات معدن را مربوط به ۸۰ سال قبل عنوان کرد و گفت: اگر بتوان همان تکنولوژی قدیمی را نوسازی کنیم راندمان تولید را ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش داده ایم و در صورت رسیدن به این افزایش راندمان، می توان هر ماه یک حقوق اضافه به کارگران داد.

وی گفت: تونل های ما فرسوده و قدیمی و غالباً متروکه هستند، فقط یک تونل قابل استفاده داریم که حداکثر می‌تواند ۳۰ درصد زغال کارخانه ما را تامین کند، باید یک نقدینگی حدود پنج میلیارد تومانی باشد تا قبل از ایجاد تونل های جدید، حداقل بتوانیم ماهی هزار تن زغال از طبس، کرمان و شاهرود آورده و با افزودن این مواد اولیه به زغال سنگ آق دربند، ککی با کربن بالا تولید کنیم.

مدیرعامل شرکت معادن خاور و نماینده آستان قدس رضوی در این مجموعه گفت: با دریافت ۱۰ میلیارد تومان تسهیلات، با استفاده از نصف آن، بخشی از عقب‌ماندگی‌های کارگری را پرداخت می کنیم تا زندگی کارگران این واحد معدنی راه بیفتد.

سهام آستان قدس از معدن ۳۱ درصد است

جلالی افزود: در حال حاضر آستان قدس رضوی تنها ۳۱ درصد از سهام معدن را در اختیار دارد، حال آنکه پیش از این ۱۰ میلیارد تومان نیز از شرکت معدن آق دربند طلب داشته است.

وی گفت: طی ۸۰ سال عمر معدن آق دربند، یک سال است که مسوولیت معدن، آن هم بعد از انفجار، تعطیلی و با ۱۷ ماه حقوق معوق کارگران و داشتن ماشین‌آلات فرسوده و از رده خارج و تونل‌های خراب بر عهده آستان قدس قرار گرفته است.

تشکر از همکاری نهادهای محلی

جلالی خاطرنشان کرد: اعضای شورای تامین شهرستان سرخس، رییس دادگستری، دادستان و نیروی انتظامی شهرستان از زمانی که آستان قدس پای کار آمده، همدلانه با ما همراهی کرده اند تا بتوانیم مشکلات را رفع کنیم و مسوولان دیگر در بخش‌های تخصصی از جمله ادارات کار و صمت شهرستان سرخس نیز مشورت داده و پیگیری فراوانی کرده اند تا مشکلات تخصصی را برطرف نماییم.

وی گفت: به علت وقوع انفجار پیشین، که منجر به تلفات شد، هنوز اجازه انفجار جدید برای اکتشاف نداریم، که در صورت دریافت مجوز انفجار، می توان تولید را افزایش داد و با هر ۵۰ تن افزایش تولید می توان شماری از کارگران قبلی را به کار دعوت کرد.

مدیرعامل شرکت معادن خاور و نماینده آستان قدس رضوی در این مجموعه، شمار کنونی کارگران فعال در معدن آق دربند سرخس را ۶۰ نفر عنوان کرد و گفت: برنامه نخست شرکت در سال ۱۴۰۱ بازسازی و ایجاد تونل های جدید است و برنامه دوم ما افزایش تولید زغالسنگ و به تبع آن افزایش تعداد کارگران و اشتغال پایدار است تا تولید را به روزهای طلایی برگردانیم.

جلالی گفت: امیدواریم بتوانیم در سال ۱۴۰۱ مانند دوران رونق معدن، معادل ۱۱۰ کارگری را که در گذشته در این واحد معدنی فعالیت می کرده اند، به کار بگیریم.

مشکل پرداخت حق بیمه کارگران رفع شده است

مدیرعامل شرکت معادن خاور و نماینده آستان قدس رضوی در این مجموعه گفت: آنچه مربوط به مشکل بیمه کارگران مطرح شده است به دلیل نقص سیستم اداری بیمه بوده است و با ارائه اسناد واریز به بیمه سرخس، مشکل بیمه کارکنان دیروز – شنبه – برطرف شده است.

کارگران معدن آق دربند که همواره در فعالیت دهه گذشته این معدن با فرازو فرودهای متعددی مواجه بوده اند، اکنون امیدوارند وعده های آستان قدس و مدیریت جدید معدن عملی شود تا شاهد روزگار طلایی فعالیت معدن زغال سنگ آق دربند باشند.