آسمان شب؛ طبیعت گمشده

افراد زیادی در شهر به آسمان شب و ثبت زیبایی‌های آن علاقه‌مند هستند اما تقریبا در شهر قادر به دیدن آسمان نیستند چرا که آلودگی نوری اجازه دیده شدن این زیبایی‌ها را نمی‌دهد. با توجه به این‌که امشب علاقه‌مندان به نجوم آماتوری می‌توانند شاهد به اوج رسیدن باران شهابی به مرکزیت صورت فلکی جوزا (دو پیکر) باشند، صبح‌امروز برای آشنایی علاقه‌مندان به این رشته عکاسی به سراغ مجید الهی عکاس نجومی حرفه‌ای رفته و نظر و توصیه او را به علاقه‌مندان جویا شده است.

وی نجوم را از سال 86 و عکاسی نجومی را از سال 89 آغاز کرده‌است. در کارنامه الهی، سخنرانی در کارگاه جهان در شب TWAN، برگزاری چندیدن کارگاه آموزشی در دانشگاه‌های مشهد، گلبهار و قوچان، نفر برگزیده نهمین رقابت رصدی مسیه کشوری و نفر اول این رقابت در دهمین دوره، داور چهارمین رقابت رصدی صوفی کشوری (کویر شهداد کرمان ) و چندین لوح تقدیر به چشم می‌خورد.

انتخاب مکان عکاسی بستگی به سوژه دارد

این عکاس نجومی گفت: عکاسی نجومی شاخه‌ای از عکاسی طبیعت است. آسمان شب طبیعت گمشده شعاری در نجوم است که قبلا شعار یکی از انجمن‌های نجوم نیز بود و در واقع همین‌گونه است و عکاسان نجومی به فراموشی این طبیعت پی‌برده‌اند.

مجید الهی در گفت‌وگو با خبرنگار صبح‌امروز افزود: برای دیدن انواع قسمت‌های طبیعت باید به مکان‌های مختلف سفر کرد اما برای دیدن این طبیعت کافی است هر کسی به آسمان بالای سرش  نگاه کند. عکاسی نجومی برای ثبت زیبایی‌های این طبیعت است و این زیبایی‌ها را از دید دوربین می‌گذراند.

الهی در خصوص انتخاب مکان عکاسی اظهار کرد: مکان عکاسی نجومی بستگی به سوژه مورد نظر دارد. عکاسی از سوژه‌های پرنور مثل ماه و خورشید از داخل شهر نیز امکان‌پذیر است اما برای ثبت جرم‌های تاریک مثل یک کهکشان تاریک باید سفر کرد و به دلیل آلودگی نوری نمی‌توان در شهر این کار را انجام داد.

وی تصریح کرد: گاهی باید برای ثبت سوژه‌ها، سفرهای بسیار دور کرد. مثلا من برای ثبت خورشیدگرفتگی کامل به چین سفر کردم یا به جزیره هرمز برای ثبت پلانکتون‌های شب‌تاب رفتم که عکس آن نیز در فضای مجازی منتشر شد. عکاسان بسیاری هستند که برای ثبت وقایع خاص سفرهای طولانی و گاها سختی انجام می‌دهند. در مجموع برای ثبت هر سوژه عکاس باید در مکان مناسب باشد. گاهی در شهر خودش، گاهی خارج شهر و گاهی شهرها یا کشورهای دیگر که سوژه موردنظر آنجا رخ می‌دهد.

گسترش شهرها دشمن رصد و عکاسی نجومی

الهی با اشاره به گسترده شدن شهرها گفت: یکی از پدیده‌هایی که دشمن نجوم، عکاسی نجومی و رصد محسوب می‌شود همین آلودگی نوری شهرها است که با گسترش شهرها تبدیل به یک معضل بزرگ شده است. هرچه از شهرهای بزرگ دور شویم بهتر می‌توان آسمان را دید. مثلا با 10 کیلومتر فاصله گرفتن از قوچان می‌توان آسمان را به خوبی دید ولی برای مشهد این فاصله کافی نیست.

وی با بیان اینکه ارتفاعات اگر دسترسی آسان داشته باشند بهترین مکان برای عکاسی هستند، تصریح کرد: ولی بعد از ارتفاعات، کویر بهترین بستر را برای رصد و عکاسی نجومی دارند. به طور کلی فاصله گرفتن از شهر و حتی روستاها باعث بهتر دیده شدن آسمان می‌شود.

امنیت ملاک اول انتخاب مکان است

وی در توصیه به عکاس‌هایی که قصد عکاسی در شب را دارند گفت: امنیت شرط اول کار است و باید حتما مورد نظر باشد. در مرحله اول عکاسان باید به جاهایی بروند که از قبل با آن آشنایی دارند و شناسایی شده است. برای عکاسی در شب حتما باید قبل از تاریکی هوا به مکان مورد نظر بروند تا خطرات محیط شناسایی شود، اگر نزدیک روستا باشد حتما قبل از رفتن محل خود را به بزرگان یا مسئولین روستا اعلام کنند تا مشکلی ایجاد نشود و برای کمک در خطرات احتمالی نیز کسی از مکان آنها آگاه باشد.

گاها اتفاق افتاده‌است که عکاس بدون هماهنگی به منطقه‌ای برای عکاسی شب وارد شده و چون منطقه خاصی بوده پلیس به ظن جستجوگران گنج آنها را بازداشت کرده بود و تا وقتی اثبات کردند که نیتشان چیست شب به پایان رسیده و سوژه موردنظر از دست رفته بود.

وی اضافه کرد: در مجموع حتما بومی‌های محل را از مکان خود آگاه سازند، مکان را از قبل شناسایی کنند و تجهیزات و لباس مناسب حتما همراه داشته باشند. این بحث به سابقه و حرفه‌ای گری عکاس ربطی ندارد و هر عکاسی باید این موارد را رعایت کند مخصوصا ما که در بحث نجوم فعالیت داریم حتما به مناطق آشنا و شناسایی شده می‌رویم تا امنیت کاملا تامین باشد.

حقوق معنوی عکاسان رعایت نمی‌شود

الهی در خصوص باران شهابی امشب گفت: ما در طی سال بارش‌های زیادی داریم. بارش این هفته که 23 آذر اوج آن است به باران شهابی جوزایی معروف است که به نام صورت فلکی جوزا (دو پیکر) است که در آن قسمت بارش دیده می‌شود و در ساعات مناسب تاریکی شب که صورت فلکی دیده می‌شود حدودا 100 شهاب در ساعت دیده می‌شود که عکاسان برای ثبت آن اقدام می‌کنند. البته در طول سال بارش‌های زیادی رخ می‌دهد که در مرداد بیشتر است.

وی با اشاره به نداشتن قانون حق نشر در کشور گفت:  متاسفانه هیچ‌جایی برای پی‌گیری حقوق معنوی عکاسان وجود ندارد. اتفاقی که برای خود من افتاد همین عکس پلانکتون‌های شب‌تاب بود که ذکر شد، که فردی آن را بدون اجازه در صفحه شخصی و پربازدید خود قرار داد و اعتراضات من به عنوان صاحب اثر به جایی نرسید. البته به راحتی کسی که این عمل را انجام دهد شناسایی می‌شود چرا که جامعه عکاسان با هم آشنایی کامل دارند اما مرجعی برای احقاق حق نیست حتی در مواقعی که عکس چاپ می‌شود که خیلی از اوقات توسط ارگان‌ها این عمل صورت می‌گیرد.

گفتگویی از رضا شجاع