آیا راهی برای بازگشت اعتماد وجود دارد؟

مجتبی شاطراقایی زاده | مدیرعامل و موسس صندوق خانوادگی اوارد

در شرایطی که اقتصاد ایران با تورم مزمن، کاهش ارزش پول ملی و فرسایش قدرت خرید خانوارها روبه‌روست، بیشترین فشار نه بر شاخص‌ها، بلکه بر زندگی واقعی مردم وارد می‌شود؛ به‌ویژه دهک‌های یک تا پنج جامعه: خانواده‌های کم‌درآمد، بانوان سرپرست خانواده ، معلولان، زندانیان مالی، تولیدکنندگان خانگی و کسانی که سال‌هاست از چرخه رسمی اعتبار و حمایت اقتصادی کنار گذاشته شده‌اند. در چنین وضعیتی، پرسش اصلی دیگر «چقدر پول داریم» نیست، بلکه این است که «چگونه می‌توان اقتصاد را دوباره انسانی و قابل اتکا کرد».

تجربه نشان داده است که مدل‌های مالی کلاسیک، به‌خصوص در دوران بحران، کمتر به این لایه‌های اجتماعی دسترسی دارند. نظام بانکی بر پایه وثیقه، ضامن و اعتبار رسمی بنا شده و همین موضوع، بخش بزرگی از جامعه را عملاً از امکان مشارکت اقتصادی محروم کرده است. نتیجه، گسترش بی‌اعتمادی، انفعال اقتصادی و تعمیق شکاف اجتماعی بوده است.

صندوق خانوادگی اوارد در پاسخ به همین خلأ شکل گرفته است؛ نه به‌عنوان یک بانک و نه یک نهاد سودمحور، بلکه به‌عنوان یک بستر اجتماعی–اقتصادی برای بازسازی فرهنگ اعتماد و کار جمعی. اوارد با تمرکز بر دهک‌های پایین جامعه طراحی شده؛ جایی که بیش از سرمایه مالی، سرمایه اجتماعی اهمیت دارد. در این نگاه، فقر فقط کمبود پول نیست؛ فقرِ اعتماد، فقرِ مهارت تصمیم‌گیری و فقرِ مشارکت، بنیان اقتصاد خانوار را تضعیف می‌کند.

منطق اوارد بر این اصل استوار است که اقتصاد سالم از دل رابطه‌های سالم بیرون می‌آید. به همین دلیل، این صندوق پیش از آن‌که بر گردش پول تأکید کند، بر آموزش، شفافیت، قانون‌مندی و مسئولیت‌پذیری جمعی تمرکز دارد. افراد در این ساختار، صرفاً دریافت‌کننده کمک نیستند؛ بلکه عضو یک اکوسیستم مشارکتی‌اند که در آن یاد می‌گیرند چگونه در چارچوب جمع، تصمیم بگیرند و رشد کنند.

برای خانواده‌های کم‌درآمد، زنان سرپرست خانوار یا تولیدکنندگان خرد، مهم‌ترین دستاورد چنین ساختاری، بازگشت حس دیده‌شدن و توانمندی است. حمایت در این مدل، جایگزین صدقه می‌شود و همیاری جای وابستگی را می‌گیرد. این تفاوت، نقطه‌ای کلیدی در پایداری اقتصادی است؛ زیرا کمک پایدار، به توانمندسازی منجر می‌شود، نه تکرار نیاز.

از منظر اقتصادی، صندوق‌هایی با رویکرد همبستگی مالی می‌توانند نقش مکمل نظام رسمی را ایفا کنند؛ به‌ویژه در دوره‌هایی که فشار تورم، تاب‌آوری اجتماعی را تهدید می‌کند. چنین ساختارهایی با تقویت سرمایه اجتماعی، ریسک فروپاشی اقتصادی در سطح خانواده را کاهش می‌دهند و امکان عبور جمعی از بحران را فراهم می‌کنند.

صندوق خانوادگی اوارد تلاشی است برای یادآوری این واقعیت که بازسازی اقتصاد، از پایین جامعه آغاز می‌شود؛ از جایی که اعتماد دوباره ساخته می‌شود و همکاری جای انزوای اقتصادی را می‌گیرد. شاید راه برون‌رفت از فرسودگی امروز، نه در نسخه‌های پیچیده و دستوری، بلکه در احیای همین منطق ساده اما قدرتمند نهفته باشد: همبستگی، آگاهی و مسئولیت مشترک.

صندوق خانوادگی اوارد یک پیام روشن برای اقتصاد امروز ایران دارد:
راه نجات، نه در نسخه‌های پیچیده و دور از مردم، بلکه در بازگشت به منطق خدمت، شفافیت و مشارکت آگاهانه است. اقتصادی که انسان را در مرکز قرار دهد، دیر یا زود ثروت، پایداری و آرامش را نیز به همراه خواهد آورد.