گفتار یک؛
اقتصاد سیاسی محیط زیست
سید جلال حیدری | کارشناس ارشد محیط زیست
محیط زیست در سه سطح بیان می‌شود:
— تعریف محیط زیست
— تاریخچه محیط زیست
— تحلیل و فلسفه محیط زیست
تعریف محیط زیست:
محیط زیست یا اکو سیستم یا زیست بوم یا زیست کره، شامل تمامی موجودات زنده و غیر زنده و هر آنچه مشاهده می‌شود، لمس می‌شود، شنیده می شود و غیره …. و خلاصه محیط زیست محل زندگی همگان است، از جمله آخرین مستاجر آن که انسان باشد…
تاریخچه محیط زیست:
انقلاب صنعتی منجر به تولید انبوه، مازاد تولید و … گردید. تولید انبوه مزایای زیادی داشت از جمله: رشد اقتصادی، رفاه اجتماعی، ارتقا بهداشت، افزایش طول عمر انسان و….
معایب تولید انبوه:
— کمبود تامین مواد اولیه
— افزایش بی حساب پسماند از جمله:
پسماند در شهرها، بیابان ها، کوهها، دریاها، اقیانوس ها، فضا و غیره. به ویژه پلاستیک ها در خشکی و دریا. گازهای گلخانه ای حاصل پسماند از انرژی های فسیلی و غیره در هوا، فضا، اتمسفر و به خطر انداختن لایه اوزون، افزایش تابش اشعه و گرمایش خورشیدی، در نتیجه تغییرات اقلیمی و ….
موارد فوق موجب نشست سران کشورهای عضو سازمان ملل در سال ۱۹۷۲ در ریو گردید و ادامه یافت تا کنفرانس استکهلم در سال گذشته و اکنون کنفرانس باکو …
تحلیل و فلسفه محیط زیست:
در هزاره اول میلادی روحانیت مسیحی” کشیشان” به مردم وعده می‌دادند: حضرت مسیح در سال هزار دوباره می‌اید” second coming”……
سال هزار شد و مسیح نیامد…
روحانیت مسیحی و مردم و متفکرین در جدال بودند….. در سال ۱۳۲۴ یک کشیش مسیحی فیلسوف به نام ویلیام اوکام نظریه داد: “ما باید بر حواسمان تکیه کنیم…..” اما نظریه اش بر ذات باوری بود” اسن شیالیسم” در این نظریه، اعتقاد بر این بود که وقتی یک نفر به ذات پدیده ها پی ببرد کفایت می‌کند و دیگران باید از او پیروی کنند. این فرد فقط از طبقه شاهزادگان،اشراف و روحانیت می‌تواند باشد…..
اندیشمندان، فیلسوفان، مهندسان” منجمان” و…. چون دکارت، کانت، کوپر نیک و غیره در جدال با این اعتقاد”اسن شیالیسم”. موضوع اومانیسم را که هرفرد انسان می‌تواند با اندیشیدن و پژوهش به ذات پدیده ها پی ببرد، عقلانیت را پیگیری نمودند….”رنسانس فکری”. این فضای نظریه ها و نقدها بر اساس” فلسفه علم فرانسیس بیکن ” ادامه یافت….” لیبرالیسم و سوسیالیسم” زاییده شد. این مجموعه و تلاش اندیشمندان طی سده ها، بستری را فراهم کرد و منجر به انقلاب صنعتی اول و دوم شد. انقلاب صنعتی تولیدانبوه و مازاد تولید را به دنبال داشت…. تولید انبوه، پسماند ها را به همراه آورد، پسماندها اکوسیستم را با خطر جدی مواجه ساخته است…..
امروز با انقلاب چهارم و پنجم صنعتی، تولید انبوه، مازاد تولید، ثروت و درهم پیچیدگی و درهم تنیدگی منافع صاحبان قدرت و ثروت، تحلیل پدیده ها را مشکل می‌نمایاند. بنابراین برای تحلیل و شناخت پدیده های محیط زیست می‌بایست نظریه ها را مورد مطالعه و با تکیه بر نظریه ها به تحلیل آن پرداخت.این تحلیل ها شهروند شمول و شهروندان آگاه و قدرتمند همراه با دولت منتخب مقتدر، در سطح جهان،ضامن پایداری محیط زیست، پیشگیری از تغییرات ناگوار اقلیمی و به تبع آن توسعه کشورها و دموکراسی است.
