طرحی که حقوق زنان را ضعیفتر از قبل می‌کند

صحبت از یک طرح جدید است، طرحی که در ظاهر زنان را نادیده گرفته و بر روی تمام حق و حقوقشان خط بطلان کشیده. طرحی که این روزها در کمیسیون حقوقی_قضایی مجلس مطرح شده است مبنی بر اینکه سقف مهریه به 14 سکه باید کاهش پیدا کند.

به گزارش روزنامه «صبح امروز» به نقل از برنا، صحبت از یک طرح جدید است، طرحی که در ظاهر زنان را نادیده گرفته و بر روی تمام حق و حقوقشان خط بطلان کشید. طرحی که این روزها در کمیسیون حقوقی_قضایی مجلس مطرح شده است مبنی بر اینکه باید سقف مهریه به 14 سکه کاهش پیدا کند. هرچند این طرح با مخالفت فعالان حوزه زنان روبه رو شده و واکنش هایی زیادی را به دنبال داشته است. طرح اصلاح قانون مهریه از سال 99 وارد کمیسیون قضایی مجلس شد و در دستور کار قرار گرفت و هدف وکلای ملت از این طرح محدودکردن سقف تعداد سکه طلا در مهریه و همچنین تعیین راهی جزو دادگاه‌ رفتن برای وصول مهریه و حذف فرایند دادرسی در پرونده‌های این چنینی هستند.

حسن نوروزی نایب‌رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در این‌باره گفت: اراده ما در این طرح بر این است که مهریه به‌صورت نقد در همان ابتدای عقد دریافت شود، اما اگر دو طرف قصد داشتند مهریه را سکه و به‌صورت عندالمطالبه پرداخت و دریافت کنند، دیگر زندان در این موضوع به‌صورت کلی حذف می‌شود و موضوع به‌گونه‌ای خواهد شد که حکومت اسلامی و دادگاه‌ها گرفتار این امر نباشند. یعنی دیگر تعیین هزار سکه و درگیر کردن دادگاه‌ها معنایی ندارد.

این طرح نگاه تک بعدی به مسئله مهریه دارد چراکه با تعیین سقف برای مهریه تنها شاهد کاهش زندانی ها برای مهریه هستیم اما حق زنان چه می‌شود؟ زنان در کجای این طرح دیده شده اند؟ زنانی که بعد از طلاق باید به تنها بار زندگیشان را به دوش بکشند چه طور امرار معاش کنند؟ مهریه می‌تواند برای مدتی کوتاه یک پشتوانه برای زنان آسیب دیده باشد حالا می خواهیم با این طرح همین حق کم را هم از آنها دریغ کنیم؟ نمایندگان مجلس هنگامی که این طرح را می خواستند مطرح کنند به زنان فکر کردند؟ نگاه این طرح فقط به مردان است و شاهد نوعی تضعیف در حقوق زنان هستیم.

نمی توانیم قانون مهریه را بدون در نظر گرفتن فرهنگ به تصویب برسانیم

در این باره عاطفه خادمی فعال حقوق زنان می‌گوید که پرداختن به حل یک مسئله اجتماعی دو بعد دارد. یک گزاره وجود دارد و آن این است که «زندانی مهریه نداشته باشیم»، نداشتن زندانی مهریه یک بخشی است و نگاه بخشی داشتن به مسائل نباید یک گزاره کلی مانند؛ حقوق زنان را تحت تاثیر خودش قرار دهد. به هرحال یک خوانش از منطق اسلام داریم و در ساحت قانونگذاری و سیاستگذاری باید عدله‌ای داشته باشیم که براساس کدام خوانش و کدام قرائت از حقوق زنان در اسلام می‌خواهیم بند قانونی جدید ایجاد کنیم باید منابع این بند قانونی مشخص باشد که کجای اسلام این اجازه را داده است؟ به هرحال بحث مهریه جزو حقوق زنان در اسلام محسوب می شود.

او با اشاره به اینکه درواقع پرداختن به این موضوع که برای مهریه سقف و عدد تعیین کنیم معقول و منطقی نیست، ادامه داد و گفت: مثل این موضوع را در بحث ازدواج داشتیم و قانونگذار به دنبال تعیین سن در ازدواج بود پرداختن به مسائل اجتماعی نباید با نگاه تقلیل گرایانه باشد. در حوزه مسائل اجتماعی با اقلیم جغرافیایی متنوع از قومیت‌ها روبه رو هستیم که در بخش های مختلف متفاوت است به عنوان مثال در برخی از نقاط کشورمان رسم است که مهریه باید ملک باشد.

یکی از بی‌تدبیری‌هایی که در حوزه زنان وجود دارد این است که عموما در ساحت قانونگذاری بازخوردهای اجتماعی موضوعیت ندارد و همین مسئله برای جامعه زنان در دراز مدت آسیب‌زاست ما به خودمان اجازه می‌دهیم در مسائل زنان با توجهی و یا کم توجهی به بازخوردهای اجتماعی هر مطلبی را بیان کنیم

به گفته خادمی، در امر اجتماعی، مثل مهریه که ساحت‌های فرهنگی و اعتقادی پر رنگ تعریف شده است، که فقط هم به حقوق زن در اسلام گره نخورده، نمی توانیم قانون این چنینی را به تصویب برسانیم و بدون توجه به زیست بوم افراد، تغییر و تحولات جامعه ایرانی نمی‌توانیم در این خصوص تصمیم بگیریم و باید پشتوانه‌های پژوهشی عمیقی داشته باشیم.

وی با بیان اینکه «به واسطه یک قانون فضای اجتماعی را ملتهب نکنیم» بیان کرد: یکی از بی‌تدبیری‌هایی که در حوزه زنان وجود دارد این است که عموما در ساحت قانونگذاری بازخوردهای اجتماعی موضوعیت ندارد و همین مسئله برای جامعه زنان در دراز مدت آسیب‌زاست ما به خودمان اجازه می‌دهیم در مسائل زنان با توجهی و یا کم توجهی به بازخوردهای اجتماعی هر مطلبی را بیان کنیم ولو اینکه هنوز تصویب نشده و فقط در حد دیدگاه باشد. از قبل تر که تعیین سقف برای مهریه مطرح شده بود التهاباتی را در جامعه زنان ایجاد کرد و طرح مجدد این موضوع امر معقول و مثبتی نیست و برآیند خوبی در خاتمه این موضوع نمی بینم.

این فعال حقوق زنان معتقد است که با این قانون نمی‌توان امیدوار بود که شاهد کاهش زندانیان مهریه باشیم چراکه وقتی این طرح برای اولین بار مطرح و سقف برای تعداد سکه تعیین شد خانواده‌ها به این سمت رفتند که ملکی را به عنوان مهریه تعیین شود. مهار کردن زندانیان مهریه به واسطه عدد تعیین کردن و نگاه کمی به مسئله حل نمی‌شود.

افراد اختیار کامل برای شرایط ازدواج و مهریه دارند/ مهریه جزو دیون مردان است

کامبیز نوروزی کارشناس حقوقی در این باره می‌گوید: مهریه از نهادهای حقوقی، حقوق خصوصی است و اشخاص مانند سایر حقوقی که در زندگی دارند اختیار کامل برای شرایط ازدواج و مهریه دارد. سال هاست که مسئولان مداخله‌های غیر کارشناسی در این حقوق خصوصی می‌کند که باعث می شود نظام حقوق خانواده با مشکل مواجه شود و شرایط حقوقی زنان در نظام خانواده سست تر از گذشته شود.

به گفته وی، این طرح نمایندگان مجلس مردگرایانه است و مستمرا شرایط مطالبه مهریه توسط زنان را سخت می کند که این عمل و این نوع نگاه، عمیقا با حقوق زنان در تضاد است و به خصوص با اصل آزادی اراده که در فقه و حقوق ما که به عنوان یکی از بنیان تمام قرارداد ها شناخته شده است در تضاد قرار می گیرد یعنی عملا کاری می کنند که زنان قادر به مطالبه مهریه شان نباشند.

این کارشناس حقوقی در ادامه بیان کرد: متاسفانه مثل بسیاری از موارد قانونگذاری در ایران، قانونگذاران به واقعیت های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی توجه ندارند و همین باعث می شود مقرراتی را وضع کنند که ناقص و ناکارآمد خواهد بود، بحران شدید و کاهش روزمره ارزش پول باعث افزایش میزان مهریه شده است. یک زن بعد از طلاق باید چگونه شرایط زندگی اش را سر و سامان دهد؟ چرا همیشه زنان محکوم به سختی و رنج باشند؟ مردی که مبلغ مهریه را قبول می کند باید مسئولیت حقوقی خودش را برای پرداخت مهریه بپذیرد مهریه جزو دیون مردان است.

نوروزی معتقد است که ما مدام شرایط اجرای مهریه را برای زنان سخت تر می کنیم زن چه گناهی کرده است که باید محکوم بی مسئولیت همسرش شود، در این طرح شاهد تبعیض ناروا هستیم زن وقتی بابت مهریه از همسرش طلبکار است نمی‌تواند برای دریافت تمام مبلغ مهریه اقدام کند این مصادیق تبعیض نارواست. شرایط حقوق خانواده در ایران به زیان زنان تغییر می‌دهند و مسئولانی که به فکر مسائل خانواده هستند باید با نگاه عمیق کارشناسی و به دور از نگاه های مخالف با حقوق زنان، ریشه یابی کنند و بعد از آن قانونگذاری کنند.

یکی از مشکلاتی که زنان بعد از جدایی دارند این است که خودشان باید بتوانند به تنهایی گلیمشان را از آب بیرون بکشند چراکه تمامی زنان این امکان را ندارند بعد از طلاق مجدد به خانه پدرشان بازگردند و تحت حمایت خانواده هایشان باشند. برخی از زنان باید ادامه مسیر  را خودشان به تنهایی طی کنند، مهریه پشتوانه کوتاه مدت برای گذران زندگی برای مدتی است اگر این مهریه نباشد زنان بعد از جدایی توانایی اداره زندگیشان را نخواهند داشت و ممکن است آسیب‌های اجتماعی دیگری به دنبال این موضوع ایجاد شود و زنان مجبور شوند برای تامین معاش خودشان دست به کارهایی بزنند که هیچوقت در زندگی دوست نداشتند به آن تن دهند.

هشدار؛ مراقب آسیب های اجتماعی بعد از طلاق باشید

به همین منظور سیما فردوسی روانشناس گفت که مهریه مسئله ای است که باید هر دو جانب در نظر گرفته شوند، مواردی است که مهریه های سنگین از سوی دختران و خانواده‌هایشان مطرح می‌شود و پسران در شرایط عاطفی آن را می پذیرند که بعد از آن مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند، اما مهریه به نوعی پشتوانه زنان است و باید در حدی باشد که زنان بتواند خودشان را بعد از جدایی تامین کنند و بهترین راه این است که از قرارداد مهریه های سنگین جلوگیری کنند.

او با اشاره به اینکه برخی از زنان بعد از جدایی به مهریه شان نیازمند هستند و باید با مهریه تا مدتی خودشان را اداره کنند، بیان کرد: اگر این مهریه هم نباشد آسیب های اجتماعی مختلفی را به دنبال دارد البته این مسئله به اخلاق، وجدان و رشد اخلاقی افراد برمی گردد افرادی که متدین هستند و از لحاظ اخلاقی رشد داشته اند در جامعه مشکلاتی را ایجاد نخواهند کرد. اگر زنان بعد از جدایی نتوانند معاش خودشان را جبران کنند ممکن است به فساد کشیده شوند و وارد زندگی دیگران شوند و به سراغ مردان پولدار روند و یا ازدواج موقت روی می آوردند که معضلات مختلفی نیز به دنبال دارد. اگر این افراد فرزندی هم داشته باشند آسیب زیادی به فرزندانشان وارد می شوند و معضلات نه تنها برای زنان ایجاد می شود بلکه جامعه نیز با مشکل مواجه می شود.

زنان در کمتر پرونده مهریه‌ای به‌صورت کامل حق خود را استیفا کرده اند

به دنبال حواشی ایجاد شده نسبت به طرح اصلاح قانون مهریه، رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس واکنش نشان دادند. فاطمه قاسم‌پور رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس درباره خبری که اخیراً در موضوع مهریه منتشر شده است، گفت: طرحی که این روزها درخصوص مهریه در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است، سال گذشته نیز توسط یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی مطرح و همان زمان نقدهای کارشناسی به آن وارد شد.

سال گذشته همزمان با برخی تجمعات مردان درباره مهریه، تعدادی از آقایان نماینده، تلاش کردند برای حل مسائل پرداخت مهریه توسط مردان، طرح‌هایی را ارائه دهند. همان زمان در فراکسیون زنان و خانواده مجلس شورای اسلامی، رایزنی‌های خود را با ارائه‌دهندگان طرح‌ها آغاز کردیم و در جلسات مختلف کارشناسی، از منظرهای حقوقی، قضایی و اجتماعی به بررسی آنها پرداختیم.

رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس شورای اسلامی با اشاره به برخی مشکلات مهریه، افزود: در زمان حاضر کمتر پرونده مهریه‌ای را می‌توان یافت که زن توانسته باشد به‌صورت کامل حق خود را استیفا کند، ضمن آن‌ که به‌جهت نواقص قانونی با فرار از دین از ناحیه زوج مواجه هستیم؛ البته مردان در صورت اعسار نباید دچار حبس بلاوجه شوند، در هر صورت همه این مسائل باید در اصلاحیه قانون لحاظ شود.

ورطه تقابل بین زنان و مردان را عمیق‌ نکنید

هرچند چشم هم چشمی ها باعث شده که رقم مهریه هر روز بالا و بالاتر رود و نوعی بین دختران رقابت بر سر رقم مهریه ایجاد شده است و حتی بعد از تشکیل زندگی مشترک مهریه، زندگی زوجین را به میدان جنگ بدهکار و طلبکار تبدل کرده است و بنیان‌های انسانی و عاطفی آن را به‌ حساب و کتاب‌های پایان ناپذیر تقلیل می‌دهد، اما حذف آن به منزله تضعیف جدی موقعیت حقوقی زنان و حذف همه امکانات آنها برای چانه‌زنی در دادگاه‌های خانواده است، چرا که زنان هنگام طرح دعوای طلاق، حضانت فرزند، تحصیل، اشتغال، خروج از کشور و هنگام مقابله با ازدواج مجدد شوهر و یا مواجهه با خیانت وی است که سکه‌های مهریه را برای جبران موقعیت فرودست خود در قوانین خرج می‌کنند.

گرفتن این امکان بدون جبران آن در سویه زنان درست نیست. این وضعیت فقط تضادهای اجتماعی را جدی‌تر و ورطه تقابل بین زنان و مردان را عمیق‌تر و جامعه را دستخوش دعوای بی‌پایان جنسیتی می‌کند.