از شبهای تهران تا شبی که ماه کامل شد

مهناز اصغری

هرچند همواره به دور از واقعیت بودن و نمایش تخیل‌ها از دلایل عمده پیشرفت صنعت سینما به حساب می‌آید، اما در این میان کم نیستند آثاری که بر اساس فیلم نامه‌ای واقعی ساخته شده و اتفاقا فرصت ماندگاری در اذهان را نیز از آن خود کرده‌اند. واقعیت این است که مرور برخی از وقایع اجتماعی و تاریخی، گاه آزار دهنده است، اما هنرهفتم این ویژگی را دارد که با  ساخت فیلم‌هایی با مضمون این واقعیت‌ها می‌تواند تا مدت‌ها ذهن مخاطب را درگیر و او را مجبور به همزات پنداری کند و چه بسا که نوشتن فیلم نامه‌ای جذاب و واقعی که به اصل ماجرا نیز پایبند باشد، بسیار دشوارتر از نگارش یک داستان کاملا منحصر به ‌فرد به نظر رسد.

تاکنون فیلم‌های بسیاری بر اساس واقعیت ساخته شده است. ما در این گزارش نگاهی به 7فیلم ماندگار ایرانی با فیلم نامه‌ای واقعی می‌کنیم که داستانی تراژیک، روایتی از یک موفقیت، یا سختی‌های مسیر زندگی را از دریچه دوربین کارگردانان به تصویر کشیده است.

ماجرای نیمروز

فیلم ماجرای نیمروز به کارگردانی محمدحسین مهدویان است که فیلمنامه‌اش توسط محمدحسین مهدویان و ابراهیم امینی نوشته شده و تهیه‌کنندگی آن نیز بر عهده سید محمود رضوی است و با حضور هادی حجازی فر، جواد عزتی، احمد مهران فر و مهرداد صدیقیان، در سال ۱۳۹۵ ساخته شد.

این فیلم در سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره، سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه ملی و سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شد. همچنین بهزاد جعفری طادی برنده سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه و لباس شده‌است.

موضوع این فیلم بر اساس داستانی واقعی به ترورهای سازمان مجاهدین خلق ایران در سال ۱۳۶۰ و اتفاقات بعد از عزل ابوالحسن بنی صدر می‌پردازد.

در خلاصه داستان این فیلم آمده است: فیلم به ترورهای سال ۱۳۶۰ به دست گروه مجاهدین می‌پردازد. این درگیری‌ها پس از برکناری ابوالحسن بنی‌صدر از ریاست جمهوری توسط مجلس شورای اسلامی شدت می‌گیرند. پس از برکناری ابوالحسن بنی صدر، گروه‌های ضد حکومت مانند گروه سازمان مجاهدین خلق ایران دست به ترورهای موفق مقامات ارشد حکومت می‌زنند. از سوی دیگر، سازمان اطلاعات کشور و اطلاعات سپاه با همکاری هم درصدد دستگیری اعضای گروه سازمان مجاهدین خلق هستند. در این میان، این فیلم رابطه بین یکی از اعضای سپاه و زنی از اعضای گروه سازمان مجاهدین خلق را که در گذشته در دانشگاه همکلاسی بودند، نشان می‌دهد.

خشم و هیاهو

فیلم خشم و هیاهو به کارگردانی هومن سیدی و نقش آفرینی نوید محمدزاده، طناز طباطبایی، رعنا آزادی ور و سعید چنگیزیان در سال ۱۳۹۴ ساخته شد.

این فیلم در سی و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر برنده جایزه بهترین فیلمبرداری شد. هومن سیدی هم برای کارگردانی خشم و هیاهو جایزه ویژه هیئت داوران را از آن خود کرد.

فیلم نامه این فیلم بر اساس ماجرای به قتل رسیدن همسر ناصر محمدخانی بازیکن مشهور فوتبال نوشته شده است.

خشم و هیاهو داستان زندگی خواننده‌ای مشهور به نام خسرو را روایت می‌کند که عاشق همسرش است، اما به دلیل ارتباط زیاد با طرفداران و مخاطبان خود با دختری به نام حنا آشنا می‌شود. خسرو عاشق حنا شده و می‌خواهد که زن اول خود را طلاق دهد، اما همسر اولش به قتل می‌رسد. این فیلم شباهت بسیاری با پرونده قتل همسر ناصرمحمدخانی دارد.

شبی که ماه کامل شد

فیلم شبی که ماه کامل شد را می‌توان یکی از بهترین ساخته‌های نرگس آبیار دانست. نویسندگی آن نیز با نرگس آبیار و مرتضی اصفهانی بود و تهیه‌کنندگی شبی مه ماه کامل شد را محمدحسین قاسمی بر عهده داشت. بازیگرانی چون هوتن شکیبا، الناز شاکردوست، پدرام شریفی و فرشته صدرعرفایی در سال ۱۳۹۷ در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند.

این فیلم برای نخستین بار در سی و هفتمین دوره جشنواره فجر به نمایش درآمد و با نامزدی در ۱۳ رشته این جشنواره، توانست ۶ سیمرغ بلورین بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین بازیگر نقش مکمل زن و بهترین چهره پردازی را به خود اختصاص دهد.

شبی که ماه کامل شد بر اساس روایت واقعی از قتل فائزه و برادرش، همسر و برادرزن عبدالحمید ریگی به دست عبدالمالک و عبدالحمید ریگی است.

در خلاصه داستان این فیلم آمده است: شبی که ماه کامل شد روایت دختر جوانی از مناطق جنوب شهر تهران است که درگیر عشق جوانی شهرستانی می‌شود و این در حالی است که پس از ازدواج بنا به دلایلی مجبور به مهاجرت از ایران است. در این مسیر، برادرش با او همراه می‌شود اما در میانه راه، اتفاقاتی برای آن‌ها رقم می‌خورد. این فیلم براساس داستان واقعی عبدالحمید ریگی و همسرش فائزه منصوری است

لانتوری

فیلم لانتوری به کارگردانی رضا درمیشیان و با نقش آفرینی نوید محمدزاده، مرم پالیزبان، باران کوثری، مهدی کوشکی و بهرام افشاری در سال ۱۳۹۴ تولید شد.

فیلم نامه این اثر برگزفته از زندگی دختری به نام آمنه بهرامی که خواستگار پس از شنیدن جواب منفی او، بر صورتش اسید پاشید ساخته شده است.

این فیلم درباره پسر جوانی به نام پاشا است که سردسته یک باند تبهکارانه لانتوری و عاشق دختری به نام مریم است. مریم بار‌ها و بار‌ها پاشا را به دلیل علاقه بسیار باعث مزاحمت او می‌شود از خو می‌راند. پاشا پس از تلاش‌های ناکام برای جلب رضایت مریم، تصمیم می‌گیرد که روی صورت او اسید بپاشد. مریم که زیبایی خود را از دست داده است تنها قصاص می‌خواهد.

روز سوم

فیلم روز سوم ششمین فیلم سینمایی محمدحسین لطیفی در مقام کارگردان و محصول سال ۱۳۸۵ است. این فیلم بر اساس فیلم مستندی از حمید زرگرنژاد به همین نام می‌باشد و با نقش آفرینی پوریا پورسرخ، باران کوثری، حامد بهداد و مجید یاسر تولید شد.

این داستان برداشتی آزاد از یک ماجرای واقعی بر اساس زندگی خواهر و برادری اهل خرمشهر در روز‌های جنگ تحمیلی می‌باشد که در آن همه عوامل زنده می‌مانند.

روز سوم درباره جوانی عراقی به نام فواد است که در خرمشهر معلم بوده و عاشق دختری به نام سمیره با بازی باران کوثری است که خانواده دختر مخالفت می‌کنند. پس از اشغال خرمشهر توسط نیر‌های عراق، سمیره در خانه پنهان شده و متجاوزان تمام خانه‌ها را محاصره می‌کنند. نیرو‌های عراقی توسط فردی سازماندهی می‌شوند که همان فواد است. برادر سمیره با بازی پوریا پورسرخ، خواهرش را سه روز در چاله‌ای مخفی می‌کند تا در فرصت مناسب فرار کند، اما فواد سر می‌رسد.

چهارراه استانبول

فیلم چهارراه استانبول به کارگردانی مصطفی کیایی است و برگرفته از روایت واقعی آتش سوزی ساختمان پلاسکو و شهادت نزدیک به بیست آتش نشان فداکار است. در این فیلم بهرام رادان، سحر دولتشاهی، مهدی پاکدل، محسن کیایی و ماهور الوند نقش آفرینی می‌کنند.

چهارراه استانبول داستان جوانی به نام احد را روایت می‌کند که به عنوان کارگر در ساختمان پلاسکو تهران مشغول به کار است. او عاشق دختری به نام لادن است که خانواده اش برای ازدواج با پسرعمویش او را تحت فشار گذاشته‌اند. لادن از خانه فرار کرده و در محل کار احد پنهان می‌شود. صبح روز بعد خبر آتش سوزی ساختمان پلاسکو مهمترین خبر در کل ایران می‌شود و احد به همراه دوستش تلاش می‌کنند تا راهی برای نجات لادن پیدا کنند.

شب‌های تهران

فیلم شبهای تهران براساس داستانی از قتل‌های زنجیره‌ای زنان و دخترات در تهران و شهر‌های حومه به دست قاتلی به نام خفاش شب در سال 1379 و به کارگردانی داریوش فرهنگ ساخته شد.

این فیلم داستان دو دختر دانشجو به نام مینا و شیرین را روایت می‌کند که با کمک یکی از اطرافیان خود و آبدارچی شرکت درباره قتل‌های زنجیره‌ای قاتلی شبیه خفاش شب تحقیق می‌کنند. تلاش آن‌ها منجر به تهدیدشان از سوی قاتلین می‌شود و درنهایت مینا به قتل می‌رسد. شیرین در پی یافتن شکارچی دختران چشم آبی در می‌یابد که قاتل همان کسی است که اعتماد کاملی به او داشته است.

شایان ذکر است میترا حجار، شقایق فراهانی، یوسف مرادیان و فرهاد آئیش بازیگران فیلم شب‌های تهران هستند.

و در پایان

بدون شک در این لیست هنوز فیلم‌ها بیشتری وجود دارد. فیلم هایی همچون 23نفر، ایستاده در غبار، چ ، درخت گردو و… فیلم هایی که هرکدام به تنهایی داستانی راروایت میکنند که روزگاری قسمتی از تجربه و عمر عده ای بوده است.

به عقیده بسیاری از کارشناسان حوزه فیلم سازی ساخت فیلم‌های واقعی به مراتب سخت تر اما ماندگار تر از سایر فیلم نامه‌هاست. ساخت این دست فیلم‌ها در دنیا نه تنها در ژانر درام که در سایر ژانرها نیز دیده می‌شود. از سری فیلم‌های خارجی ماندگار و البته واقعی نیز می‌توان به فهرست شیندلر، «اینک آخرالزمان» ، «تک‌تیرانداز آمریکایی ، قطار سریع‌السیر نیمه‌شب ، ذهن زیبا، پیانیست، آپولو13 و بسیاری دیگر اشاره کرد که در فرصتی مناسب به آنها نیز می‌پردازیم.