کانادا، قتل‌عام فرهنگی و رسالت ما

محسن پاک‌آیین

پیدا شدن بقایای ۲۱۵ کودک بومی در یک گور دسته جمعی در محوطه یک مدرسه شبانه روزی در کانادا که مصداق “قتل عام فرهنگی” است، از یک فاجعه انسانی و نقض آشکار حقوق بشر حکایت می کند.

آزار و استثمار بومیان در آمریکای شمالی خصوصا در آمریکا و کانادا، سابقه ای طولانی و دردناک دارد. آثار به‌دست‌آمده از زندگی نخستین بومیان کانادایی که در بخشی از این کشور به مدت طولانی ساکن بودند و نیز بررسی‌های باستان‌شناسی در شمالی‌ترین بخش کشور-یوکان-  نشان می‌دهد که بومیان، صاحبان اصلی این سرزمین بوده و از ۹۵۰۰ سال پیش در این منطقه سکونت داشته اند.

در سال ۱۴۹۷، یک دریانورد انگلیسی به نام جان کابوت پس از رسیدن به سواحل نیوفوندلند، یک مستعمرهٔ بریتانیایی ایجاد کرد. حدود ۴۰ سال بعد نیز یک دریانورد فرانسوی به نام ژاک کارتیه به دهانه رود سن لوران در نزدیکی شهر مونترال قدم گذاشت و مستعمره‌ای فرانسوی بنا نهاد. بومیان این سرزمین که براساس فرهنگ خود افرادی مهمان نواز بودند، از سفیدپوستان اروپایی استقبال کردند. نام کانادا که برگرفته از یک واژهٔ سرخ‌پوستی Kanata به معنی «دهکده» است بر روی این سرزمین گذاشته شد و به توصیه استعمارگران، در سال ۱۵۴۷ در نقشه‌ها نیز با همین عنوان کانادا ثبت گردید.

بومیان کانادا که همواره در آرامش و صلح زندگی می کردند با ورود اروپایی های ثروتمند که در اندیشه استعمار بودند، دیگر روی خوش ندیدند و حقوق آنان در مقاطع مختلف نقض گردید. بعد از شکل گیری کشوری تحت عنوان کانادا در قرن نوزدهم میلادی، دولت این کشور بومیان را افرادی بی فرهنگ خواند و برای “آشناکردن بومیان با فرهنگ مدرن” کودکان بومی کانادا را از خانواده و قبیله‌شان جدا ‌کرد و آنها را در مدارس شبانه‌روزی و نزد خانواده‌های سفیدپوست به فرزندخواندگی ‌فرستاد. هدف اصلی استعمارگران این بود که نسل های جدید را کاملا با فرهنگ بومی خود بیگانه ساخته تا سفیدپوستان اروپائی را به عنوان صاحبان تمدن بپذیرند.

در اجرای این سیاست، دهها هزار کودک بومی کانادا از میان صدها قبیله به چنین مدارسی اعزام شدند و تنها بعد از اتمام دوران دبیرستان، اجازه می یافتند به قبیله و خانواده خود بازگردند.

با گذشت زمان مشخص شد که دور کردن اجباری کودکان بومی از خانواده‌ها و ممنوعیت صحبت کردن به زبان بومی یا انجام فعالیت‌های فرهنگی مربوط به آن قبیله، نه تنها آنان را از فرهنگ هود بیگانه ساخته بلکه آثار مخربی همچون سوءاستفاده‌های جنسی نیز داشته است. ده سال پیش کمیته تحقیق و بررسی طرح جداسازی کودکان بومیان کانادا، جزئیات تازه‌ای را از بدرفتاری، آزار جنسی و جسمی کودکان بومی این کشور منتشر کرد.

به گزارش بی بی سی فارسی، «جورج مانوئل، یکی از افرادی که در دهه ۱۹۲۰ میلادی در این مدارس بود، گفت: تمامی دانش آموزان بومی از گرسنگی رنج می‌بردند. مدارس هم در زمستان‌ها سرد و جایی غیر بهداشتی بود. همچنین دانش آموزان در معرض سرخک، آنفلوآنزا، سل و سایر امراض واگیردار بودند و بسیاری هم می‌مردند».

اما پیدا شدن گورهای دسته جمعی متعلق به کودکان گمشده‌ای است که مرگ آنها اعلام نشده بود. برخی از بقایای اجساد به کودکان حدودا سه ساله تعلق دارد که دلیل و زمان مرگ آنها هنوز مشخص نیست. بقایای اجساد در یک مدرسه شبانه روزی پیدا شده که در سال ۱۸۹۰ و در دوران حاکمیت کلیسای کاتولیک تاسیس و در ۱۹۷۸ تعطیل شد.

جوامع بومی کانادا مدت‌هاست که از دولت کانادا که خود را مدعی دفاع از حقوق بشر می داند، خواسته بودند  که گورهای دسته جمعی در مدارس شبانه روزی را شناسایی کند اما مقامات کانادا از انجام این خواسته، طفره می رفتند. اینک پس از پیدا شدن گورهای دسته جمعی، شواهد نشان می دهد که دست کم ۳۲۰۱ مورد مرگ در مدارس شبانه روزی وجود داشته است.

پس از آشکار شدن این فاجعه جانسوز، جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا ناچارا از شوک و پریشانی خود در مورد کشف بقایای اجساد این کودکان سخن گفت و این مساله را یادآور دردناک یک فصل تاریک و شرم آور از تاریخ کانادا خواند. دولت کانادا سعی کرد کلیسای کاتولیک را شریک جنایات خود قلمداد کرده و بار سنگین این رسوائی را با آنان تقسیم کند.

در اجرای این سیاست، مردم تشویق شدند تا در روز جشن ملی کانادا به ۱۰ کلیسا حمله کرده و پلیس کانادا این حملات را با خشم بومی‌ها از ‌کشف اجساد کودکان خود و بی‌عدالتی سابقه‌دار مرتبط دانست. از آن زمان تا کنون چند کلیسا در استان‌های غربی کانادا که بومی‌های بیشتری زندگی می‌کنند، به آتش کشیده شده است.

پیداشدن گورهای دسته جمعی که نشانگر عدم توجه دولت کانادا به حقوق انسانها و موازین اخلاقی و انسانی است، نباید مورد کم توجهی جامعه جهانی قرار گیرد. هیات دیپلماتیک چین در بیانیه ای که توسط جیانگ دوآن، یکی از مقام‌های ارشد خود در سازمان ملل قرائت شد، خواستار بررسی و تحقیقات دقیق و بی طرف درباره تمامی موارد ارتکاب جرایم علیه مردم بومی به ویژه کودکان کانادا شد.  در این بیانیه که مورد حمایت کشورهایی چون ایران، روسیه، بلاروس، کره شمالی، سوریه و ونزوئلا قرار گرفت، آمده است که عاملان این جنایات باید به پای میز محاکمه کشانده شوند.

اگرچه این اقدام مشترک کشورهای مذکور لازم بود اما کافی نیست و مناسب است وزارت امورخارجه، ستاد حقوق بشر قوه قضائیه، معاونت حقوقی وزارت دادگستری، نهادهای غیردولتی و اصحاب رسانه در حوزه های رسمی و غیررسمی فعالیت های خود را برای دفاع از حقوق بومیان کانادا و محکوم کردن نقض حقوق بشر توسط این کشور دنبال کنند.

جمهوری اسلامی ایران می تواند ابتکار عمل را به دست گرفته و طی رایزنی با کشورهای مترقی و مدافع حقوق بشر، مدعیان دفاع از حقوق بشر همچون کانادا را رسوا کرده و از وقوع جنایات مشابه علیه بومیان، جلوگیری نماید.