برداشت اصولگرایان از رئیس جمهورِ جهادی  

علی روغنگران

بحث رئیس جمهور شدن یک چهره نظامی پیش و پس از انتخابات سال 96 به طور جدی در رسانه‌ها مطرح بود. آن زمان نام سرلشکر شهید قاسم سلیمانی بار‌ها به میان آمد. محبوبیت سردار سلیمانی باعث شده بود که بدنه اصولگرایان حساب ویژه‌ای روی او باز کنند، اما او بارها این موضوع را رد کرد. حالا پس از شهادت سردار سلیمانی نام چهره‌های نظامی دیگری مطرح می‌شود. در دوره های قبل انتخابات‌ ریاست جمهوری نام محسن رضایی و محمد باقر قالیباف به عنوان دو چهره نظامی شناخته شده در لیست کاندیدا‌های انتخاباتی وجود داشت، رضایی و قالیباف در هیچ دوره‌ای نتوانستند موفقیت چشمگیری کسب کنند. محسن رضایی در سال 84 کاندیدا شد، اما انصراف داد و در دو انتخابات سال 88 و 92 نیز رای لازم را برای نشستن روی صندلی ریاست دولت به دست نیاورد. محمدباقر قالیباف هم که در دو انتخابات سال 84 و 92 از رقبای خود شکست خورده بود، در سال 96 نیز کاندیدای ریاست‌جمهوری شد، اما در نهایت به نفع ابراهیم رئیسی انصراف داد. دریادار علی شمخانی دبیر کنونی شورای عالی امنیت ملی نیز در سال 80 نامزد انتخابات شده بود و بعد از محمد خاتمی و احمد توکلی سوم شد. چهره‌های نظامی که نامزد ریاست جمهوری شده اند از کادر سپاه پاسداران بوده‌اند، امسال هم احتمالا  چند چهره نظامی از سپاه سودای ریاست جمهوری در سر داشته باشند. همین حالا هم نام محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و محمدباقر قالیباف، رئیس کنونی مجلس به عنوان نامزد‌های احتمالی مطرح است. سعید محمد، فرمانده کنونی قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء، رستم قاسمی، وزیر نفت در دولت احمدی نژاد و پرویز فتاح، رئیس بنیاد مستضعفان از دیگر چهره‌های نظامی مطرح برای کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری‌اند. هیچ یک از این چهره‌ها به طور رسمی این موضوع را تایید نکرده‌اند. به نظر می‌رسد حضور این چهره‌ها در انتخابات به این بستگی دارد که ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه وارد عرصه نشود. با این وجود اما چند روز پیش اولین گزینه نظامی برای انتخابات ریاست جمهوری اعلام آمادگی کرد. سردار حسین دهقان، وزیر سابق دفاع در دولت دهم، از فرماندهان سپاه پاسداران و مشاور رهبرمعظم انقلاب گفته است که در انتخابات ریاست جمهوری 1400 نامزد خواهد شد. پیش از این رسانه‌ها از او به عنوان یکی از نامزد‌های احتمالی انتخابات سال آینده نام برده بودند. دهقان ضمن تایید این خبر گفت: «با قدرت خواهم آمد و معتقدم باید مردم را از این وضعیت فعلی نجات داد.»

دهقان که از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران در سال‌های گذشته به شمار می‌رود سابقه ریاست بنیاد شهید، فرماندهی نیروی هوایی سپاه پاسداران، جانشین رئیس ستاد مشترک سپاه پاسداران و قائم مقامی وزیر دفاع را در دوره‌های مختلف در کارنامه خود دارد. او نخستین فردی است که رسما برای انتخابات ریاست جمهوری سال آینده اعلام نامزدی کرده است. ورود سردار دهقان به عرصه انتخابات در شرایطی است که به نظر می‌رسد بخش قدرتمندی از جریان اصولگرا هم تمایل دارند برنده انتخابات 1400 یک چهره نظامی باشد. البته به نظر نمی‌رسد اصولگرایان از حامیان سردار دهقان باشند، او چهره‌ای میانه‌رو است و بیشتر به اعتدالگرایان نزدیک است. حسام‌الدین آشنا، رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک و مشاور روحانی چندی پیش درباره سردار دهقان گفته بود: “ایشان هم مدیر بسیار توانمندی است و اقتداری کاریزماتیک دارد و از توان تعامل با رهبری و قوای دیگر و نیرو‌های مسلح هم برخوردار است و معطوف به حل مسئله کار می‌کند.”

اغلب اصولگرایان تاکید می‌کنند که یک فرد جهادی باید به ریاست جمهوری برسد و برای یافتن مصداق این صفت هم بلافاصله حرف از سیاستمداران نظامی به میان می‌آورند. آن‌ها می‌گویند هیچ تفاوتی بین یک نظامی و یا یک اقتصاددان برای حضور در انتخابات وجود ندارد

نقطه‌ضعف مهم حسین دهقان در اینجاست که او چهره‌ای کمتر شناخته‌شده است. آشنا هم به ناآشنا‌بودن سردار دهقان اشاره کرده و گفته است: «مشکل ایشان هم ارتباط با مردم است، اما در قالب رئیس بنیاد شهید نشان دادند که می‌توانند تلاش‌های موفقی داشته باشند… مردم هنوز آقای دهقان را ندیده‌اند. ممکن است آقای دهقان را که در انتخابات می‌بینند، بپسندند. همان‌طور که آقای روحانی را ندیده بودند، اما وقتی او را در انتخابات دیدند، پسندیدند.»

محافل سیاسی در حالی برای انتخابات 1400 آماده می‌شوند که کشور با یک بحران کم‌سابقه اقتصادی روبرو است. برخی از شخصیت‌ها و جریان‌های اصولگرا معتقدند یک چهره نظامی می‌تواند با روحیه “جهادی” و کاریزمای نظامی اش ورق را برای کشور برگرداند. چند روز پیش محسن رفیق دوست وزیر پیشین سپاه و از فرماندهان جنگ در اظهار نظری درباره انتخاب رئیس جمهور توسط مردم گفت “الان با توجه به وضع موجود اگر تشخیص دهند که شاید یک نظامی بتواند این وضع لجام‌گسیخته را که از دست در رفته است درست کند، استقبال می‌کنند.”

او افزود: «الان دلار 26 هزار تومان شده است، شاید اگر یک نظامی بیاید و با قدرت بتواند به مرکب عنان‌گسیخته سرکش افسار بزند، بتواند مردم را از این وضع نجات دهد.»

او در بخش دیگری ازاین گفتگو گفت: “تمام سپاهی‌ها سیاست را به خوبی می‌فهمند؛ اما نه جزء چپ و نه جزء راست هستند و نه اصلاح‌طلب و نه اصولگرا هستند. آن‌ها سپاهی و پیرو رهبری هستند؛ اما سیاست را به خوبی می‌فهمند.”

این سخنان رفیقدوست بازتاب رسانه‌ای گسترده‌ای داشت. سوابق نظامی رفیقدوست اهمیت سخنان او را افزایش داده است. شبیه به موضع او در میان سیاستمداران حزبی و غیر حزبی اصولگرا فراوان است. چندی پیش حمیدرضا ترقی عضو شورای مرکزی حزب موتلفه در این باره گفته بود: «وقتی ما می‌گوییم یک دولت جهادی نیاز داریم تا حرکت جهشی در امور اجرایی کشور داشته باشیم که عقب ماندگی‌ها را جبران کند؛ این نیرو‌های جهادی عمدتا مثلا تجلی‌اش در نیرو‌های نظامی هستند که ظرف این مدت هم خودشان را نشان داده‌اند و می‌توانند، بسیجی وار و جهادی وار کار را در اجرا پیش ببرند.»

او همچنین معتقد است که “اگر شخصیت هایی از نیرو‌های نظامی هم وارد عرصه انتخابات ریاست‌جمهوری شوند، بُعد جهادیشان مدنظر است نه بُعد نظامی این افراد.”

پیشتر حسین الله‌کرم از فعالان جریان انصار حزب‌الله نیز در اینباره گفته بود “چون ایران ناگزیر به انجام وظایف منطقه‌ای اش است و در غیر اینصورت تجزیه خواهد شد، بنابراین مردم به این نتیجه رسیدند باید فردی استراتژیک را انتخاب کنند که فردی استراتژیک با سابقه نظامی‌گری برای قرار گرفتن در جایگاه ریاست جمهوری شایسته‌تر است.” اغلب اصولگرایان تاکید می‌کنند که یک فرد جهادی باید به ریاست جمهوری برسد و برای یافتن مصداق این صفت هم بلافاصله حرف از سیاستمداران نظامی به میان می‌آورند. آن‌ها می‌گویند هیچ تفاوتی بین یک نظامی و یا یک اقتصاددان برای حضور در انتخابات وجود ندارد. سردار طلایی در اینباره می‌گوید: “کسانی که قابلیت، کارآمدی و توان مدیریتی، تفکر جهادی دارند، می‌توانند در انتخابات حاضر شوند حالا از هر گروهی می‌خواهند باشند.”

برخی دیگر از اصولگرایان می‌گویند بسیاری از چهره‌های نظامی که وارد انتخابات می‌شوند، مدت هاست از این موقعیت خود فاصله گرفته اند.  ناصر ایمانی از تحلیلگران اصولگرا از این دسته است. او می‌گوید: “منظور از نظامی چیست؟ اگر منظورتان افرادی است که قبلا سابقه نظامی داشتند و الان مدت‌ها است که سابقه نظامی ندارند من اسم این‌ها را نظامی نمی‌گذارم، چون بسیاری از افرادی که در این کشور مسئولیت دارند یا در گذشته مسئولیتی داشته‌اند قبلا نظامی بوده اند.”

البته انتخاب رئیس جمهور نظامی ممکن است در جریان اصولگرا مخالفانی هم داشته باشد، اما در اینباره سکوت کرده‌اند.