آمریکا و ایجاد ناآرامی در کشورهای عربی در چهارچوپ فشار حداکثری علیه تهران
نقاط مشترک میان تحریم‌های ایران و حزب الله
علی روغنگران
در حالی که ایران همچنان درگیر بیماری کرونا است، وزارت خزانه‌داری آمریکا مجددا تحریم‌های تازه‌ای علیه دو فرد و یک شرکت مرتبط با ایران اعمال و 12 میلیون دلار را مصادره کرد. دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه داری آمریکا (اوفک) با صدور بیانیه‌ای یک شهروند ایرانی-عراقی به نام «امیر دیانت» (معروف به امیر عبدالعزیز جعفر المذحجی) را به اتهام همکاری اقتصادی و تسلیحاتی با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست تحریم‌ها قرار داد. افزون بر این، اوفک شرکت خدمات معدنی «طیف» مستقر در عمان و تحت مالکیت دیانت را در فهرست تحریم‌ها قرار داد. همگام با اوفک، دفتر دادستان منطقه کلمبیا علیه دیانت و یکی از دستیاران تجاری‌اش به نام «کامران علی لاجمیری» به اتهام نقض قوانین تحریم‌ها و پولشویی شکایت و ادعا کرده که تقریبا 12 میلیون دلار از اموال او به عنوان بخشی از این جرایم و دارایی متعلق به یک سازمان تروریستی خارجی در معرض مصادره هستند. به گفته روزنامه واشنگتن پست، دیانت از این پول‌ها برای خرید یک نفتکش برای ایران استفاده کرده بود. این نفتکش که حامل پرچم کشور لیبریا است، هم اکنون در دریای عمان در توقیف است. نفتکشی که دیانت از طریق شرکت طیف خریداری کرده، «ناتیک» نام دارد و از سوی این شرکت به جزیره خارک اعزام شد. در آنجا، نفت ایران را حمل کرد، ولی متعاقبا توقیف شد. علیرضا میریوسفی، سخنگوی نمایندگی ایران در سازمان ملل گفت: «در حین بحران همه‌گیری ویروس کرونا، وقتی که آمریکا باید به کمک و نجات شهروندانش بپردازد، درگیر زورگویی، تروریسم اقتصادی و مطرح کردن اتهامات نادرست علیه مردم ایران شده است. باید شرم کند. این اقدامات مایوسانه هیچکدام از محاسبات استراتژیک ایران را تغییر نخواهند داد.»
همزمان با تحریم‌های جدید آمریکا، آلمان تحت فشار آمریکا و اسرائیل، حزب الله لبنان را یک گروه «تروریستی» اعلام کرد و به مراکز آن در خاک خود یورش برد. وزارت کشور آلمان در بیانیه‌ای اعلام کرد که از این به بعد دارایی‌های حزب الله قابل مصادره است. پیش از این، آلمان بین شاخه‌های سیاسی و نظامی حزب الله تفاوت قائل بود. اتحادیه اروپا، بخش نظامی حزب الله را «تروریستی» اعلام کرده بود، اما این اقدام شامل بخش سیاسی نشده بود. اما حالا بعد از بریتانیا، آلمان هم بخش‌های نظامی و سیاسی حزب الله را با هم تروریستی اعلام می‌کند. اقدام آلمان در تحریم حزب الله از جهت‌های مختلفی قابل بررسی است. با این حال، تحریم حزب الله از یک جهت، مهمتر به نظر می‌رسد. حزب الله در حالی تحریم شد که لبنان مجددا صحنه ناآرامی و اعتراض شده است. در روز‌های اخیر، تعدادی از شهر‌های لبنان، در بحبوحه بحران شیوع بیماری کرونا، شاهد اعتراضات معیشتی بوده‌اند که در برخی موارد به درگیری با نیرو‌های امنیتی و تخریب اموال عمومی منجر شده است. لبنان با بدترین بحران اقتصادی پس از جنگ داخلی (1975-1990) مواجه شده و دولت این کشور به رهبری حسان دیاب، که مورد حمایت حزب الله است، با هدف حل این بحران، برای جلب کمک‌های اقتصادی خارجی تلاش می‌کند. تحریم شدن حزب الله در این شرایط، ممکن است روند جلب کمک‌های خارجی را دشوارتر کند. گذشته از این، برخی محافل سیاسی در لبنان و خارج لبنان، همواره حزب الله را مسئول بحران اقتصادی معرفی می‌کنند. به اعتقاد این محافل، سیاست‌های حزب الله مانع از بهبود روابط خارجی لبنان با برخی کشورهای موثر و ثروتمند می‌شود و در نتیجه، لبنان نمی‌تواند به سادگی به کمک‌های خارجی دسترسی داشته باشد. حال، بعد از اقدام آلمان علیه حزب الله، انتقادات این محافل از حزب الله بیشتر خواهد شد و حتی ممکن است حزب الله را مسئول فروپاشی اقتصادی لبنان معرفی کنند. در همین خصوص، اخیرا، روزنامه «النهار» لبنان، از دیاب انتقاد کرده که چرا حزب الله لبنان را مسئول فروپاشی اقتصادی معرفی نمی‌کند. این روزنامه در مطلبی تحت عنوان «چرا دیاب حزب الله را مسئول فروپاشی ندانست؟» نوشت: «دیاب حتی به طور تلویحی هم به مسئولیت حزب الله در فروپاشی اشاره نکرد.»
از سوی دیگر، حزب الله این مسائل را درک می‌کند. برخی رسانه‌های نزدیک به این حزب معتقدند که دشمنان حزب الله، خصوصا آمریکا، قصد دارند از «فروپاشی مالی» لبنان برای مقابله با حزب الله استفاده کنند. روزنامه الاخبار، با اشاره به این امر، تصریح کرد که «این بازی به اندازه خطر فروپاشی کشور، خطرناک است.»
تلاش رقبا و دشمنان حزب الله برای انداختن تقصیر مشکلات اقتصادی لبنان به گردن این حزب، اتفاق جدیدی نیست. اما در شش ماه گذشته همگام با شعله‌ور شدن اعتراضات، این تلاش‌ها بیشتر شده است. تروریستی اعلام شدن حزب الله در آلمان می‌تواند به تلاش‌های یادشده جان تازه‌ای بدهد. مخالفان حزب الله حالا ممکن است با هدف دامن زدن به اعتراضات، ادعا کنند که رفتار‌های حزب الله و نفوذش در دولت دیاب، باعث شده که لبنان منزوی شود و نتواند به آسانی از بحران اقتصادی عبور کند. از این منظر، تحریم حزب الله با تحریم‌های آمریکا علیه ایران شباهت‌های کلی دارد. بعد از شیوع بیماری کرونا، دستگاه دیپلماسی ایران با راه اندازی یک کارزار دیپلماتیک گسترده، خواستار رفع تحریم‌های آمریکا به دلایل بشردوستانه شد. اما آمریکا به این درخواست پاسخ منفی داد و در مقابل، بر تحریم‌ها علیه ایران افزود. در واقع، آمریکا با اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران، این پیام را ارسال کرد که سیاست «کارزار فشار حداکثری» علیه ایران ادامه دارد و بدون مذاکره، این تحریم‌ها رفع نخواهد شد. بسیاری از ناظران معتقدند که قبل از انتخابات ریاست جمهوری آینده آمریکا، مذاکره‌ای بین تهران و واشنگتن اتفاق نخواهد افتاد.
تحریم‌ها علیه ایران و حزب الله، هر دو در یک جنبه مشترک هستند: اعمال فشار اقتصادی. با این حال، جنبه مشترک دیگری نیز دارند که در سطح رسمی به ندرت به آن اشاره می‌شود. کلی کرافت، نماینده آمریکا در سازمان ملل، در اولین نشست خبری خود در سازمان ملل، که در تاریخ جمعه ششم دسامبر 2019، برگزار شد، به این جنبه اشاره کرد. کرافت، ناآرامی‌ها در کشورهای عربی مانند سوریه، لبنان، یمن و سایر کشور‌ها را در چارچوب «فشار حداکثری» علیه ایران قرار داد و در اقدامی نادر اعلام کرد «ما شاهد خیزش‌هایی در این کشور‌ها خواهیم بود.»
کرافت مدعی شد: «کارزار فشار حداکثری برای اعمال فشار بر ایران ادامه دارد. ما شاهد خیزش‌هایی خواهیم بود، در لبنان، سوریه، یمن و هر جا‌ی دیگر. ما این را بسیار جدی می‌گیریم. اگر آن‌ها (ایران) به این رفتار شرور ادامه دهند، ابزار‌های دیگری وجود دارد که از آن‌ها علیه ایران استفاده خواهیم کرد.»
کرافت نگفت که «ابزار‌های دیگر» آمریکا چیست. اما می‌توان حدس زد که تحریم‌ها و معافیت‌ها تحریمی بخشی از این ابزار‌ها هستند. آمریکا به تازگی از این ابزار‌ها در عراق استفاده کرده است. عراق برای تامین برق مورد نیاز خود به گاز و برق وارداتی از ایران نیاز دارد. آمریکا تاکنون با تمدید معافیت‌های تحریمی، به عراق اجازه داده که از ایران گاز و برق وارد کند. با این حال، مدت این معافیت‌ها اخیرا کمتر شده است. آمریکا مدت معافیت‌های عراق را به یک ماه محدود کرده و گفته یک ماه دیگر، در صورت تشکیل یک «دولت معتبر» در عراق، تمدید این معافیت‌ها را بررسی خواهد کرد. برخی ناظران این موضع را تلاشی از جانب آمریکا برای تسریع روی کار آمدن دولت مصطفی کاظمی ارزیابی کردند. آب و هوای عراق در حال گرم شدن است و چنانچه آمریکا یک ماه دیگر از طریق قطع معافیت‌ها به خاموشی‌های مکرر برق در عراق دامن بزند، ناآرامی‌ها در عراق مجددا شروع خواهد شد. برخی ناظران معتقدند که آمریکا ممکن است در ایران نیز گزینه دامن زدن به ناآرامی‌ها را در پیش گرفته باشد. مهدی محمدی، تحلیلگر اصولگرا با اشاره به اظهارات کرافت، در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «نشانه‌هایی هست که آمریکا، اسرائیل و سعودی دوباره درصدد آغاز ناآرامی‌های اجتماعی در خاورمیانه هستند. کار از لبنان شروع شده و اگر از تجربه سال نود و هشت نیاموخته باشیم بی‌شک درصدد آن خواهند بود که به ایران هم کشیده شود.»
محمدی افزود: «کلی نایت کرافت نماینده آمریکا در سازمان ملل نیت آمریکا را خیلی روشن بیان کرده: “ناآرامی‌ها در لبنان، سوریه، یمن و هرجای دیگر برای فشار بر ایران ادامه خواهد یافت و ما آن را جدی دنبال می‌کنیم. مگر اینکه کمپین فشار حداکثری علیه ایران، جواب بدهد و ایران رفتار مخربش را تغییر دهد. ” بسیار مهم است که از همین حالا دورنمای سال نود و نه را درست ببینیم.»
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.