تجلی جریان اجتماعی و تفکر دغدغه‌مند فرهنگی

مرحوم علی‌اصغر عابدزاده، یکی از مردان فعال و پرکار فرهنگی شهر مشهد بوده‌است، او فردی بازاری بود که از میان مردم برخاست و به محبوبیت رسید. تاسیس 12 بنا به نام ائمه(ع)، تشکیل انجمن پیروان قرآن، ساماندهی گروه‌هایی از جوانان برای مبارزه با گروه‌های التقاطی و… از جمله فعالیت‌های وی بوده‌است. او کمک‌رسانی به مردم را تکلیف می‌دانست و همین روحیه مردمی، چهره‌ای ماندگار از او بر جا گذاشت.
در همین راستا روز پنجشنبه دومین نشست هویتی مشهد به همت انجمن‌های چهارسو و پیروان قرآن و با همکاری سازمان فرهنگی شهرداری مشهد با نام «خشت و آینه» و با محوریت نکوداشت «مرحوم حاجی عابدزاده و تجربه نهادسازی اجتماعی» در فرهنگ‌سرای انتظار و با حضور جمعی از مسئولین و مخاطبان برگزار شد.در این گردمان، رئیس شورای اسلامی شهر مشهد به بیان خاطراتی پرداخت و اظهار کرد: من در پیش دبستانی وارد مدارس مرحوم عابدزاده شدم اما پس از یک هفته و به خواست معلمانم کلاس اول را آغاز کردم. در کلاس چهارم نیز به پیشنهاد معلمانم در طول یک دوره دوماهه آموزش تابستانه کلاس پنجم و ششم را به صورت جهشی گذراندم.محمدرضا حیدری ادامه داد: این روال را تعریف کردم تا بگویم اتلاف وقت در این مدارس صورت نمی‌گرفت. همچنین یکی از نکات مثبت مدارس مرحوم حاجی عابدزاده، انعطاف در برنامه‌های آموزشی بود و آنچه ما امروز به عنوان مدارس تیزهوشان می‌شناسیم در همان دوران و درون مدارس مرحوم عابدزاده اعمال می‌شد.رئیس شورای اسلامی شهر مشهد افزود: ما در شورای شهر مشهد این آمادگی را داریم تا به حفظ این نمادهای هویتی کمک کنیم و با حفظ چارچوب این بناها و اماکن، کارکردهای متنوع فرهنگی، دینی و مذهبی درون آن‌ها شکل بگیرد.
راه‌اندازی شعب انجمن پیروان قرآن
حجت‌الاسلام محمدرضا نوراللهیان، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و مشاور ارشد رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نیز در ارتباط با جایگاه و فعالیت مرحوم عابدزاده بیان کرد: شاید کسی نداند اما بعد از تاسیس مهدیه توسط مرحوم عابدزاده، مهدیه‌ها در ایران شکل گرفت. حاجی عابدزاده از ملک شخصی خود مهدیه ساخت و آن را به پایگاه قران تبدیل کرد چرا که باور و اعتقاد زیادی به قران داشت و 96 شعبه انجمن پیروان قران را راه‌اندازی کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس تاکید کرد: از این پس باید یک افق بزرگتر و یک ائتلاف سنجیده‌تری تشکیل شود که این بناها در راستای نیات واقف قرار گیرد. نهادسازی آموزشی برای دهه 90 بسیار تغییر کرده‌است. بنابراین باید افرادی با افق دید بیشتر وارد کار شوند تا کار از نظر علمی و با استفاده از واقعیت‌های روانشناختی و تربیتی انجام شود.
مجید خدایی، عضو پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن مشهد نیز در بخشی از این نشست عنوان کرد: کاری که مرحوم عابدزاده انجام داد این بود که به برخی فعالیت‌های فرهنگی مکانیت بخشید که تا قبل از این اتفاق نیفتاده‌ بود. مجموعه بناهای ساخته شده توسط مرحوم عابدزاده در دو وجه قابل بررسی است، یکی تک بناها و وجه دیگر منظومه این بناها که در شهر مشهد است.
خدایی با اشاره به از هم گسیختگی محلات شهر در خیابان‌کشی دوران پهلوی در مشهد گفت: در زمانی که خیابان، محور توسعه بود، یک رفتار در مقابل این حرکت انجام شد و جریان دغدغه‌مند فرهنگی و توسعه دینی، این بناها را برای توسعه فرهنگی قرار داد.
خدایی در ارتباط با اماکن مرحوم عابدزاده اضافه کرد: این اماکن تجلی جریان اجتماعی و تفکر مرحوم عابدزاده است، باید کاری کنیم این جریان اجتماعی باقی بماند. در این شرایط، تخریب و ساخت ساختمان جدید و توسعه سوداگرانه با حس مکانی که به آن اعتقاد داریم، منافات دارد و ما نیاز به بازنگری داریم و امیدوارم روزی برسد که بناهایی که از آن مرحوم تخریب شده دوباره احیا شود.
ایده اولیه تشکیل مجمع خیرین مدرسه‌ساز
جعفر ملکی از شاگردان مرحوم علی اصغر عابدزاده و مدیرکل اسبق آموزش و پرورش خراسان بزرگ نیز در این مراسم حضور داشت و بیان کرد: درهدف‌گذاری مجموعه‌هایی مانند مدارس مرحوم عابدزاده، خروج افرادی در نظر گرفته می‌شد که کاسب یا تاجر شوند و یا به حوزه علمیه ورود پیدا کنند و به نوعی در جامعه تاثیرگذارباشند. در این مدارس کتب درسی و معلمان از طرف حکومت پشتیبانی نمی‌شد و حاکمیت درمقابل مدارس قرار داشت. اگر مدارسی با هویت دینی تشکیل نمی‌شد بسیاری فرزندان خود را به مدرسه نمی‌فرستادند. در مدارس دینی مرحوم عابدزاده روحانیون متدین حضور داشتند و عدالت کاملاً حاکم بود و اگر کسی توان مالی مناسبی نداشت، شهریه پرداخت نمی‌کرد. همچنین روزی ایشان به مدرسه آمد و ابزار تنبیه دانش‌آموزان را شکست و به من نشان داد که مخالف تنبیه بدنی دانش‌آموزان در مدارس است و از شیوه‌های ترغیب و تشویق دانش‌آموزان استفاده می‌کرد.

مدیرکل اسبق آموزش و پرورش خراسان بزرگ گفت: مرحوم عابدزاده در بحث حمایت‌های مردمی به تقدیر و تکریم از خیرین می‌پرداخت و امروزه ما از تجربه‌های این مدارس در بستر آموزش و پرورش استفاده زیادی کردیم. یکی از این استفاده ها تشکیل مجمع خیرین مدرسه‌ساز در خراسان بودکه به مرور این حرکت در سطح کشور گسترش زیادی پیدا کرد.
وی با اشاره به سازماندهی قوی فعالیت‌ها توسط مرحوم عابدزاده عنوان کرد: ایشان جدای از اخلاص و شخصیت بزرگش، یک مدیر اجرایی خوب بود. توسعه زیارت عتبات، امدادرسانی و کارکردهای گوناگونی مانند مدرسه‌داری از جمله نتایج کار مرحوم عابدزاده بود.
شایان ذکر است از دیگر برنامه‌های این مراسم رونمایی از مجموعه «یادها و خاطره‌ها» نوشته سیدخلیل حسینی و پخش مستند زندگی‌نامه حاجی عابدزاده به نام «نفس صبح» اثر هادی حاجتمند بود.