سفر از اعماق فلسفه به عالم اشراق

«كرنش به حافظ» عنوان مجموعه‌اي از آثار هنرمند شهير آلماني؛ «گونتراوكر» است كه اخیرا در موزه بزرگ خراسان بنمايش گذاشته شد که آثارارائه شده  با الهام از مفاهيم عرفاني و انساني اشعار حافظ کار شده‌اند.

آيين گشايش نمايشگاه آثار این هنرمند آلماني هفته گذشته رونمایی شد تاآثار وی برای مدت دو ماه مهمان شهر مشهد باشد.

افشین درم‌بخش که کیوریتوری آثار این هنرمند را به عهده گرفته در برنامهنمایش آثار، ترتیبی اتخاذ کرده در چند شهر مهم و فرهنگی کشور نمایشداده شوند. آرامگاه حافظ شیراز آغاز این سفر هنری بود که بعد بهاصفهان و کرمان و یزد و اکنون نیز به مشهد این سفر همچنان ادامه دارد،درم‌بخش در هر شهر یکی از هنرمندان همان شهر را با مشورت «اوکر»انتخاب کرده تا با این نمایشگاه همراه باشند که نتیجه آن تاکنون نمایشآثاری از هنرمندانی چون علی محبوبی صوفیانی از اصفهان، مرتضیترسلی از شیراز، شهریار رضایی از کرمان، محمدرضا یزدی از تهران ونیز بابک منتظری از مشهد است که در سفر «کرنش به حافظ» به این قافلهافزوده شده‌اند.

*اوکر

گونتر اوكر، در دوران جنگ جهانی دوم بخاطر حفاظت از خانواده در مقابلروس‌ها تمام خانه را با میخ و چوب محصور می‌کند و این خاطره همواره درذهن اوکر باقی می ماند و پس از آن در آثار اومر میخ و چوب نقش عمدهای را ایفا می‌کند. که این میخ‌ها بنوعی اشاره به رنج انسانی اوست. بههمین دلیل آثار «اوكر» پیشتر با میخ انجام و اجرا می‌شد که ترکیببندی‌های بی شمار از نقاط و عناصر واحد بود که بر کاغذ حک و یا برتخته بصورت منظومه وار کار شده بود، آثاری که به زعم برخیکارشناسان، از عرفان و ادبیات ایران و تداعی گر کنش بکار رفته درخوشنویسی‌ تاثیر یافته بود و در 79 كشور دنيا نیز بنمایش گذاشته شدهاست. اوکر‌ دوست دارد که به عنوان هنرمند میخ شناخته شود.

وی از هنرمندان جنبش هنر معاصر آلمان و عضو گروه «زیرو» بود که بادو‌تن از دوستان اش این گروه را شکل داد که ۴۵۰ نفر به عضویت گروه«زیرو» درآمدند. گونتر اوکر به‌عنوان نقاش برتر در آلمان شناخته شده است.

*اوکر و حافظ

اما علاقه و شناخت او از سنین جوانی (۲۴ سالگی) آغاز می‌شود که بااشعار حافظ مأنوس و از علاقه مندان شعر حافظ می‌شود.

تا این‌که سرانجام بخاطر سفر به ایران در سن کهولت و پیری مایل به کاربر روی اشعار حافظ می‌شود.

«اوکر»  می‌گوید: «جایی که در آن باد مشرقی می وزید مرا بر آن داشتتا آن را با آثار خود گرامی بدارم». بدین ترتیب در سال ٢٠١٥ منتخبی ازاشعار حافظ را در مجموعه‌ای با عنوان «کرنش به حافظ» برای کار انتخابمی‌کند، نتیجه این فعالیت وی بسیار با اقبال مردم آلمان مواجه می‌شود واگر حافظ در آلمان به واسطه گوته، دویست سال قبل معرفی شد، پس ازنمایش آثار «اوکر» در گالری‌ها و موزه‌های آلمان، بنوعی حافظ موردبازخوانی و بازشناسی مجدد مردم آلمان قرار گرفت و حتی فروش کتابحافظ مجدد در آلمان افزایش می‌یابد و اکنون «اوکر» را «گوته معاصر»لقب مي‌دهند. آثاری از «اوكر» كه در نمايشگاه اخیر وی با عنوان «كرنشبه حافظ» با خود به مشهد آورده است از همان مجموعه است؛ البته درآغاز سفر این آثار به ایران، دو روز در آرامگاه حافظ به نمايش گذاشتهشده و سپس در موزه هنرهاي معاصر اصفهان و بعد کرمان و تهرانبنمایش در آمدند .

با رسیدن این آثار به مشهد، فرصتی فراهم شد تا هنرمندان و هنردوستانخراسانی نيز عمق احساس اين هنرمند آلماني را به مفاهيمي كه در اشعارحافظ نهفته است با چشم ببينند .

*انگشت به جای قلم‌مو

این آثار با قلم مو کشیده نشده اند و همه آنها با كمك انگشتان و حسلامسه نقش شده اند. گویا «اوکر» برای دریافت و انتقال تاثیرات عمیق اشکه از خواندن اشعار حافظ درک کرده بود،  قلم‌مو را هم ابزاری  برایانتقال این درک ندانست و احساسات و الهاماتی  که از اشعار حافظ بهروان و ضمیرش می نشست را تنها با لمس رنگ بر روی کاغذ می یافت تاقلم و قلم‌مو.

اما «اوکر» رنگ‌ها را نیز از کلک خیالی و مجرد کشف می‌کند و در نهایتآنها را با لمس رنگ با دستانش نقش می‌کند. انگار حافظ «اوکر» را بهخلوت دنیای خود خوانده و این بیت را در گوش «اوکر» نجوا کرده که«هر‌که شد محرم دل در حرم یار بماند»؛ تا وی بدین گونه نقاشی خود رادر بوم و کاغذ بسراید و شعر کند تا باز هرچه را که «رنگ تعلق پذیرد» آزادو رها کند.

*سلوک صوفیانی

سفری که «اوکر» در نقاشی طی کرده را شبیه به مکاشفه یا مشاهداتیدرونی و صوفیانه شاید بتوان تصور کرد که در این راه گویا جبه و دستاراز دست می‌دهد و تن به رقص و سماعی موزون بر میدان می‌کند و سرانگشتان برهنه اش در کنار حس لامسه او ترنم زبان او می‌شوند، تا اینخلسه ریتم پذیرد، به جنبش و تحرک و رقص در آید که متن به معنا و درک ودر نهایت نقش پذیرند و بقول لسان الغیب خوش نقشی بسازد از خط یار.

گاهی نیز «اوکر» کلام دل انگیز حافظ را با تاکید بر برخی واژگان غزل‌هابر روی تصاویر به زبان آلمانی بازنویسی بر نقوشی می‌کند که ترسیم کردهاست.

نمایشگاه حاضر موزه بزرگ خراسان مجموعه ای از تاریخ و روزگارمعاصر است ، مجموعه ای از‌ شعر و نقاشی است ، که با هم همراهشده‌اند.  اوکر، اين مجموعه اش را بهشت خود می داند.

*هدیه «اوکر» به خراسان

در اين نمايشگاه  يك اثر ويژه  نيز از سوي اين هنرمند آلماني به گنجينهموزه هنرهاي معاصر  مشهد که در حال ساخت است اهدا شد.

موسویان