سناریوسازی آمریکا برای تسلط بر تنگه هرمز

پس از حمله به چند نفتکش و کشتی در بندر الفجیره امارات در ماه گذشته، مقامات آمریکایی ایران را متهم به دست داشتن در این ماجرا کردند. اتهامی که هیچگاه نتوانستند مدارک و شواهدی دال بر تایید آن ارائه دهند و عملا منجر به همراهی هیچ کشوری با واشنگتن نشد. در ادامه، حملات روز پنج شنبه به دو نفتکش در دریای عمان و در نزدیکی آبهای سرزمینی ایران، فاز جدیدی از اتهام زنی مقامات آمریکایی علیه ایران را ایجاد کرد و بلافاصله پس از حمله به نفتکش ها، آمریکایی ها بار دیگر بدون هیچ گونه شواهد و مدارکی ایران را به دست داشتن در این حملات متهم کردند. اتهامی که با واکنش گسترده بین المللی مواجه شد و بسیاری از کشورها تردید خودشان نسبت به روایت آمریکا از ماجرا را اعلام کردند. ترامپ روز جمعه در مصاحبه با فاکس نیوز ویدیوی سنتکام از حضور یک قایق ایرانی در نزدیکی یکی از نفتکش‌ها را نشان مسئول بودن جمهوری اسلامی در این حمله دانست. او درباره چگونگی واکنش ایالات متحده به ایران گفت: “خواهیم دید.”

رئیس جمهوری ایالات متحده در همین مصاحبه گفت: «تنگه هرمز بسته نمی‌شود و اگر هم این اتفاق بیفتد، خیلی طول نخواهد کشید.»

پیش از سخنان ترامپ دولت آمریکا ویدیویی منتشر کرده و ادعا می‌کند این ویدیو، نیرو‌های سپاه پاسداران را در حال تلاش برای جدا کردن یک مین عمل نکرده از نفتکش ژاپنی نشان می‌دهد. این در حالی است که رئیس شرکت حمل و نقل ژاپنی که نفتکش کوکوکا کوریجوس برای آن فعالیت می‌کرد، روز جمعه روایت آمریکایی را رد کرد و در واکنش به آتش‌سوزی دو نفتکش در دریای عمان اعلام کرد که «دو شیء پرنده» به کشتی ژاپنی برخورد کرده‌اند. اما ایران هم این ادعا‌ها را رد کرده و معتقد است حادثه روز پنجشنبه “مشکوک” است. ایران با انکار دخالت در این حملات می‌گوید کسانی در پی بی‌ثبات کردن رابطه ایران با جامعه جهانی هستند. برخی ناظران می‌گویند آمریکا به بهانه این حادثه به دنبال اجماع سازی علیه ایران است. آنها معتقدند هدف آمریکا از این اجماع سازی رویارویی نظامی با جمهوری اسلامی است. موضوعی که توسط کفیل وزارت دفاع آمریکا تائید شده است. پاتریک شاناهان، گفته است تمرکز او، مایک پومپئو، وزیر امور خارجه و جان بولتون، مشاور امنیت ملی، ایجاد “اجماع جهانی” علیه ایران است. تاکنون به ادعا‌های آمریکایی‌ها واکنش‌های مثبت زیادی نشان داده نشده است. به غیر از متحدان منطقه‌ای این کشور یعنی امارت، عربستان و رژیم صهیونیستی، بریتانیا نیز روایت آمریکا را پذیرفته است و می‌گوید دلیلی نمی‌بیند که در این روایت تشکیک کند. دولت آلمان گفته است این ویدیو برای نتیجه‌گیری درباره نقش ایران در حمله به نفتکش‌ها کافی نیست. دولت روسیه هم خواهان تحقیقات بین‌المللی  شده و درباره “نتیجه‌گیری شتابزده” هشدار داده است. اتحادیه اروپا هم می‌گوید: «ما در حال جمع آوری اطلاعات بیشتر در این باره و ارزیابی وضعیت موجود هستیم. ما بار‌ها گفته‌ایم که در این منطقه نباید تنش‌ها افزایش یابد. این منطقه به ثبات نیاز دارد، نه به تنش. بر این اساس خواستار حداکثر خویشتن‌داری و پرهیز از تحریک هستیم.»

در میان کشور‌های منطقه نیز روز شنبه عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق با مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا گفتگو کرد و خواستار تلاش دو طرف برای برقراری آرامش در منطقه شد. چند هفته پیش روزنامه وال‌استریت ژورنال با انتشار گزارشی مدعی شد که وزارت دفاع آمریکا در ماه سپتامبر گذشته با درخواست جان بولتون برای طراحی چندین گزینه حمله نظامی به ایران موافقت کرده است. در این شرایط به نظر می رسد آمریکا در حال ایجاد یک اجماع جهانی علیه ایران است. استراتژی آمریکا این است که ایران را در یک موقعیت آچمز قرار دهد. از سوی دیگر خودش را در موقعیتی قرار دهد که حق با اوست و هر اقدامی که بخواهد می‌تواند انجام دهد. آمریکا در اولین اقدام برگ مذاکره را انداخت و اعلام کرد که ما حاضریم با ایران مذاکره کنیم. اصولا مذاکره در عرصه بین الملل امر مثبتی به حساب می‌آید. وقتی کشوری می‌گوید که مذاکره نمی‌کنیم، متهم به دیپلماسی گریزی می‌شود. حالا آمریکایی‌ها می‌خواهند این را القا کنند که ایران حاضر به مذاکره نیست. از سوی دیگر ناامن سازی خلیج فارس و دریای عمان را هم به ایران نسبت می‌دهند تا به هدف نهایی خود برسند. بحث مذاکره ایران و آمریکا هم که اخیرا مطرح شده در همین راستا بوده است. آمریکا می‌خواهد بر سر 12 شرط پمپئو مذاکره کند که اساسا برای ایران قابل پذیرش نیست. وزیر خارجه آمریکا بحث مذاکره بدون پیش شرط را مطرح کرده ولی شروط پمپئو پیش شرط نیستند، شروط اصلی آمریکا در مذاکره هستند. در واقع آمریکا پیشنهادی برای مذاکره می‌دهد که شدنی نیست. بنا براین آمریکایی‌ها به دنبال اجماعی هستند تا ایران در گوشه رینگ قرار گیرد. آمریکا روند‌ها را بررسی می‌کند. این کشور فعلا گام‌های اولیه را برداشته است. تاکنون انگلیس از موضع ایالات متحده حمایت کرده، آلمان مخالفت کرده، ولی ممکن است در ادامه این کشور هم به آمریکا بپیوندد. مشخص نیست که آمریکا به چه چیزی می‌اندیشد، اما به نظر می‌رسد که کم کم آلمان و اتحادیه اروپا نیز با آمریکا همراه خواهند شد. هیچ چیز بعید نیست، اتفاق اخیر رخ داده در دریای عمان چه توطئه باشد و چه نباشد موجب افزایش تنش می‌شود. به نظر می رسد آمریکایی ها در پی ایجاد یک سازمان امنیتی- نظامی با حضور سایر قدرت های غربی و متحدان منطقه ای هستند تا در وهله اول نفوذ و تسلط بیشتری بر خلیج فارس به دست آورند و در مرتبه بعد، اجماع و مشروعیت لازم بین المللی برای هر گونه اقدام احتمالی در منطقه را ایجاد کنند. در واقع، با بهانه امنیت کشتیرانی، در پی محدود کردن دامنه نفوذ و قدرت ایران در تنگه هرمز و نظامی کردن خلیج فارس هستند.

علی روغنگران