تغییر رویکرد از نوسازی به حفظ و احیای هویت تاریخی مشهد

رویکرد جدید برنامه راهبردی بهسازی و هدایت موزون توسعه در بافت اطراح حرم درجلسه کارگروه گفتمان توسعه شهرتشریح  و حفظ و احیای هویت تاریخی مشهد در این بافت مهم ترین راهبرد اعلام شد.

به گزارش صبح امروز این جلسه که به همت کمیسیون عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر مشهد برگزار شد،  نماینده مشاور طرح طاش و نماینده مشاورمهرآزان حضور داشتند و پس از ارائه نمایندگان مشاوران طرح ها ، متخصصان و کارشناسان و ذینفعان در بافت اطراف حرم مطهر رضوی به اظهار نظر و پرسش و پاسخ پراختند.

بهروز پاکدامن مدیرعامل مهندسین مشاور مهرآزان در این نشست  گفت: در حال حاضر سیاست ها نسبت به نحوه اقدام در بافت اطراف حرم مطهر رضوی تغییر کرده و حفظ و احیای هویت تاریخی مهم ترین راهبرد در کنار راهبرد های اجتماعی، برنامه ریزی و طراحی، پدافند غیر عامل و مدیریتی است.

وی در تشریح برنامه راهبردی بهسازی و هدایت موزون توسعه اظهار کرد: در این طرح دخالت مستقیم کاهش دادیم و تراز صفر را از طرح برداشتیم.

وی ادامه داد: هم چنین تراکم را کاهش داده تا سرمایه گذار خرد و متوسط نیز بتواند در این طرح سرمایه گذاری کند و مداخه به مرور زمان انجام شود.

پاکدامن به مطالعات انجام شده در زمینه نرخ بازدهی اقتصادی واقعی هتل های 4 و 3 ستاره اشاره کرد و تاکید کرد: نرخ بازدهی اقتصادی هتل های 4 و 3 ستاره حدود 2 تا 3درصد است و هتل های 2 ستاره 18 درصد است و این نشان می دهد که باید بر این مبنا برنامه ریزی صورت می گرفت.

وی هم چنین یادآورشد: محدوده اثر طرح بازآفرینی را در برنامه راهبردی بهسازی و هدایت موزون توسعه اطراف حرم فراتر از این بافت  در نظر گرفته ایم  و برخی کاربری های اقامتی را در فاصله چند کیلومتری و در پهنه های دارای این ظرفیت در نظر گرفته ایم.

پاکدامن در پایان برنامه عملیاتی خود را برای بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی ارائه کرد.

نگاه حل مساله باید بر بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی حاکم شود

هم چنین رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای شهر مشهد در این جلسهگفت: نگاه شورای پنجم و کمیسیون عمران و شهرسازی نسبت به مسائل مختلف از جمله بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی، نگاه حل مساله و جلب مشارکت دستگاه های ذی‌مدخل برای پیشرفت امور است.

محمدهادی مهدی‌نیا  اظهارکرد: هدف از برگزاری این جلسات، بررسی و نگاه گفتمانی به موضوعات جاری حوزه مدیریت شهری است.

وی با بیان اینکه نحوه و رویکرد مواجه با بافت های فرسوده و تاریخی یکی از چالش های اساسی در شهر مشهد است، گفت: در جلسات این چنینی باید عواملی که منجر به اختلاف نظر در اجرای طرح های نوسازی و بهسازی شده را بررسی کنیم و موضوعات را با نگاه وسیع‌تر و گسترده‌ای به نظاره بنشینیم.

مهدی‌نیا، مواجه با بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی را دو رویکرد دانست و خاطرنشان کرد: رویکرد نخست، عملگر و توسعه گراست که در زمان خودش توسط اکثریت مورد تایید قرار گرفته است.

رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای شهر مشهدمقدس افزود: رویکرد دوم، فرهنگ‌گرای حفاظتی است که مبتنی بر یکسری‌ تئوری‌ها و مبانی نظری، انتقادی به طرح قبلی وارد می‌نماید و امروز شاهد تضارب آراء در این دو حوزه هستیم.

مهدی‌نیا تصریح کرد: بدون شک متولیان هر دو موضوع به عملکرد و روایت خود نقد درونی خواهند داشت.

وی با تاکید بر اینکه نگاه شورای پنجم و کمیسیون عمران و شهرسازی، نگاه حل مساله است، خاطرنشان کرد: نگاه ما نگاه به آینده است و هدف از این جلسات، باشناسی مسائل مختلف و مرتبط به عرصه مدیریت شهری و جلب حداکثری مشارکت دستگاه های ذی‌مدخل است.

مدیرعامل شرکت مهندسین مشاور طاش: 36 درصد بناهای واقع در پیرامون حرم مطهر رضوی، کمتر از 20 سال قدمت داشت

هم چنین مدیرعامل شرکت مهندسین مشاور طاش در این جلسه گفت: درحالی همه از بافت پیرامون حرم مطهر رضوی بعنوان یک بافت تاریخی یاد میکنند که براساس بررسی های سال 72، 54 درصد پلاک‌ها عمر بیش از 20 سال و 46 درصد کمتر از 20 سال دارا بودند و عملا جریان نوسازی در منطقه جریان داشت که علت آن پتانسیل های اقتصادی محدوده حرم مطهر بود.

لطیفه هیئت، مدیرعامل شرکت مهندسین مشاور طاش در این جلسه کارگروه تخصصی پژوهشی شهرسازی و معماری که با محوریت نقد و بررسی طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی برگزار شد، به ارائه گزارشی از طرح طاش که پیشتر در این بافت اجرایی شده است پرداخت و اظهارکرد: این طرح از سال 1372 در بافت 360 هکتاری پیرامون حرم مطهر آغاز شد.

وی با بیان اینکه این محدوده با معضلات و مشکلات عدیده‌ای روبرو بوده و هست که مسئولان وقت نیز نسبت به آنها اشراف داشتند، گفت: محدوده بافت پیرامونی حرم مطهر در سطح ملی و محلی مورد توجه همگان قرار گرفت تا بتوان در جهت رفع نابسامانی‌های موجود گام مناسبی برداشت.

هیئت خاطرنشان کرد: با بررسی آمار، شاهد افزایش سالیانه جمعیت زائران بودیم به نحوی که جمعیت زائر در سال 1425 از مرز 48 میلیون نفر گذر خواهد کرد.

وی در ادامه صحبت های خود به گزاره های شکل دهنده انگاره های طرح طاش پرداخت و گفت: یکی از این گزاره‌ها، این بوده که مشهد شهری آیینی و متفاوت از سایر شهرهاست.

هیئت با بیان اینکه پهنه اصلی مرکز شهر مشهد، مقدس و یگانه است، افزود: جریان جاری در این پهنه زیارت بوده و تلاش کردیم این محدوده را در شهر مشهد و مقیاس ملی بشناسیم و شناخت کاملی نسبت به مشکلات آن داشته باشیم تا طرح‌مان پاسخ این مسائل و مشکلات را بدهد.

هیئت افزود: عمده مشکلات ساکنان مربوط به نابسامانی های اجتماعی، ازدحام جمعیت، نبود امکانات تفریحی و گذران اوقات فراغت و … است.

وی همچنین اظهارکرد: نکته حائز اهمیت این بود که حدود 68 درصد جمعیت ساکن ضریب ماندگاری کمتر از 30 سال داشتند.

هیئت افزود: از نظر بعد کالبدی، طرح خازنی ملاک عمل منطقه قرار گرفته بود که براساس آن تمامی معابر بافت پیرامونی حرم مطهر باید تعریض می‌شدند.

وی با بیان اینکه نارسایی‌های جدی در شبکه آب و فاضلاب و خدمات شهری و … داشتیم، گفت: ظرفیت های منطقه محدود بود و با تقاضای فزاینده زائرات تناسب نداشت؛ از سوی دیگر، فضای فرهنگی در منطقه ثامن تنها نیم درصد و فضای سبز نیز یک درصد مساحت منطقه را در سال 72 شامل می‌شد.

مدیرعامل شرکت مشاورین طاش درخصوص قدمت ابنیه در این بافت نیز اظهارکرد: درحالی همه از بافت پیرامون حرم مطهر رضوی بعنوان یک بافت تاریخی یاد میکنند که براساس بررسی های سال 72، 54 درصد پلاک‌ها عمر بیش از 20 سال و 46 درصد کمتر از 20 سال دارا بودند و عملا جریان نوسازی در منطقه جریان داشت که علت آن پتانسیل های اقتصادی محدوده حرم مطهر بود.

هیئت با بیان اینکه به عقیده ما جریان نوسازی در آن زمان به شیوه اشتباهی در حال جریان بود، تصریح کرد: میانگین طبقات بافت پیرامونی حرم مطهر در سال 72، 1.5 طبقه بود و 70 درصد املاک زیر 200 مترمربع مساحت داشتند؛ از سوی دیگر، اراضی بزرگ نیز به اراضی با متراژ کمتری تقسیم می‌شدند که موجب ریزدانگی بافت شده بود.

وی همچنین گفت: گسترش محدوده مجموعه حرم مطهر رضوی منجر به تخریب بازارچه‌ها و نوسازی بافت پیرامونی حرم میشد.

هیئت، ایجاد فضایی معاصر برای برگزاری مراسم های مختلف آیینی و مذهبی و مجموعه ممتاز شهری را جزو اهداف و راهبردهای طرح نوسازی و بهسازی حرم مطهر (طاش) برشمرد و افزود: بدنبال سازماندهی و ساماندهی جدید حوزه شهری به منظور تامین نیازهای خدماتی زائران و مجاوران و همچنین برجسته کردن نقش فرهنگی مذهبی حرم مطهر بودیم.

وی در بخش دیگری از صحبت های خود به مکاتبه با سازمان میراث فرهنگی پیش از آغاز طرح اشاره کرد و گفت: در سال 72 ، 7 اثر تاریخی توسط سازمان میراث به ثبت رسیده بوده که 3 اثر در محدوده طرح قرار داشته است ولی در عین حال بازهم به این نامه اکتفا نکردیم و شناسایی بناهای تاریخی را در دستورکار خود قراردادیم.

هیئت در ادامه گفت: این محدوده باید تغییر کند و همچنان معتقدیم شرایط حاکم بر بافت پیرامونی، در شان و منزلت مجموعه حرم مطهر نیست ولی میزان و مقیاس این تغییر میتواند موضوع گفتگو قرار گیرد.

در ادامه این نشست که در دو نوبت صبح و عصر برگزار شد، منتقدان و صاحب نظران به اظهار نظر و پرسش و پاسخ پرداختند، مهم تقاضاهای مطرح شده در بخش ملاحظه میراث فرهنگی، آثار تاریخی و حفظ هویت فرهنگی تاریخی در اطراف حرم، رعایت حقوق مکتسبه سرمایه گذاران بود.

علی نژاد