گمگشته‌ای به نام «داروساز»

کشف داروی جدید برای درمان بیماری‌های مختلف، چیزی است که توجه عموم مردم را به خود جلب می‌کند. اما تمام حواس‌های به شادی برای راه درمان یک بیماری‌ است، در حالی‌که نام «داروساز» آن در تاریخ علم پزشکی ثبت می‌شود و اذهان عمومی کمی بعد او را به فراموشی می‌سپارد. کافی است کمی با خودمان فکر کنیم، چه کسی دارو فشار خون، دیابت، کمبود آهن و تمام داروهایی که تابه‌حال استفاده کرده‌ایم‌ و بعد از دوره نقاهت احساس دیده‌ایم که آب روی آتش بوده، را به یاد می‌آوریم؟کسی که در چرخه نظام سلامت، جایگاه ویژه‌ای ندارد اما نقش عمده و موثری بر دوش اوست.

اغلب فکر می‌کنند که داروخانه تنها محل خرید دارو و ملزومات بهداشتی و درمانی است، اما فراموش می‌کنند که نقش داروساز به عنوان مشاور، تسریع کننده مراحل درمان و اجرای الزامات بیمه‌ای و خدمات درمانی است. کسی که یک تنه بار مسئولیت بهبود بیمار را با ارائه داروهای تجویزی، به دوش می‌کشد، ساعت استفاده داروها را به تو تاکید می‌کند و در سایه موفقیت‌های تولید داروهای انواع بیمارهای مختلف و صعب‌العلاج، با متانت نشسته است.

پنجم شهریور تنها روز مهجور در تقویم است که به نام «داروساز» ثبت شده‌ است. «صبح امروز» به همین مناسبت سراغ چند تن از عزیزانی که در این زمینه فعالیت دارند رفته و درباره دغدغه‌ها و چالش‌های موجود در صنعت داروسازی با آنان گفت‌وگو داشته است.

در آستانه صبر و تحمل

مدیرروابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ضمن تبریک این مناسبت به کلیه پزشکان فعال در این زمینه، گفت: هر فردی که وارد رشته پزشکی می‌شود باید بداند و آگاه باشد که در این رشته با آدم‌هایی که مشکل و یا دچار بیماری هستند در ارتباط است پس باید از آستانه تحمل و صبر بالایی برخوردار باشد.

حسین خوبان در ادامه  افزود: رشته‌ داروسازی هما‌نطور که از نامش پیدا است، کسی است که دارو را برای درمان بیماری‌ها ساخته و در اختیار آنان قرار بدهد و مردم از طریق این قشر از آخرین یافته‌های دارویی دنیا بهره‌مند شوند.

این داروساز ادامه داد: در کشور ما نیز باتوجه به وجود و فعالیت کارخانه‌های داروسازی افراد داروساز با حضور و فعالیت در این نوع کارخانه‌ها به تحقیق و ساخت انواع دارو اقدام می‌کنند که نتیجه این زحمات داروهای ایرانی بسیاری است که در داروخانه‌های سطح شهر وجود دارد.

بار سنگین ساخت دارو بر دوش داروساز

وی بیان کرد: تعدادی از داروسازان عزیز به کارهای پژوهشی و تحقیقاتی پرداخته و به ساخت انواع دارو می‌پردازند این در حالی است که به دلیل نیاز تمام رشته‌های پزشکی و پیراپرشکی به انواع دارو برخی از داروسازان در دانشگاه‌ها و دانشکده‌های پزشکی به تدریس انواع دارو و شناخت داروها می‌پردازند.

خوبان بیان کرد: اما یک گروه از داروسازان نیز هستند که وظیفه‌ این افراد در بخش خصوصی تعریف شده و این افراد مبادرت به ایجاد داروخانه در سطح شهر کرده و درآن به فعالیت مشغول هستند و در یک فرآیند مشخص منظم دارو را به دست مردم می‌رسانند.

سفیدپوشان داروساز در نقش مشاور

وی در خصوص وظیفه‌ داروسازان حاضر در داروخانه‌ها این‌گونه توضیح داد: زمانی که نسخه‌ای توسط پزشک نوشته می‌شود در وهله‌ی اول باید به عنوان مشاور پزشک باشد و اگر بین داروهای نسخه شده تداخل دارویی وجود دارد پزشک را از این تداخلات آگاه کند و دکترها می‌توانند برای نحوه استفاده و تجویز بهتر انواع داروها با این سفیدپوشان داروساز مشورت داشته‌باشند.

خوبان با اشاره به توصیح کامل نحوه مصرف دارو به بیمار توسط داروسازان گفت:  بسیاری از داروها ممکن است در صورت استفاده همزمان با داروهای دیگر، اثر داروبخشی خود را از دست داده و در برخی موارد نیز مضر باشند یا حتی ممکن است که گاهی اثر این دارو را تشدید کنند. وظیفه حساس بررسی اینگونه موارد به عهده پزشک داروساز در داروخانه است.

وی ادامه داد: گاهی بعضی از داروها نیاز به نسخه پزشک ندارند و در این‌جا وظیفه‌ داروساز حاضر که با توجه به شرایط بیمار و آگاهی از نوع بیماری، دارو را در اختیار فرد قرار داده و نحوه‌ صحیح استفاده را نیز توضیح بدهد.

خوبان افزود: دکتر داروساز علی‌رغم حضور در داروخانه و تحویل دارو به مردم باید به نحوه‌ انبارداری و نگه‌داری دارو در داروخانه نیز نظارت داشته باشد و داروها را در شرایط دمایی مناسبی که باید نگه‌داری شده انبار شوند.

استفاده دارو نیازمند تایید پزشک

وی افزود: گاها ممکن است داروهایی توسط پزشکان برای بیمار تجویز شود که شکل کارخانه‌ای دارو در دسترس نیست و داروساز باید این دارو را بسازد اما باید حتما به فرد تاکید کند که این دارو برای این فرد و باتوجه به سیستم بدنی خاص وی ساخته شده و هرگز نباید به صورت خودسر این دارو را حتی برای فرد مشابه توصیه کند.

خوبان متذکر شد: داروهایی که توسط داروسازان ساخته می‌شود تاریخ مصرف بسیار محدود تری نسبت به داروهای کارخانه‌ای دارند و نباید برای طول درمان طولانی مدت از آن استفاده کرد و هم‌چنین هرگز نباید به بیماران مشابه تجویز شود.

وی تصریح کرد: مردم در هنگام مراجعه به داروخانه باید حتما از توصیه‌های پزشکی این افراد استفاده کرده و سوالات فنی خود در ارتباط با نحوه و فرایند مصرف دارو را از وی بپرسند تا روند بهبودی سریع‌تر انجام شده و به بهبودی کامل برسند.

خوبان با اشاره به زمانی‌که با مردم و مراجعین ارتباط حضوری داشته گفت: اگر مردم بدانند فردی که در داروخانه حضور دارد فرد متخصص و داروساز است از راهنمایی و مشاوره رایگان وی بهره گرفته، چرا که در هرجای دنیا از مشاوره رایگان از افراد متخصص استقبال می‌شود.

وی ضمن تعریف خاطره‌ای از دوران کار در داروخانه‌ی در شهر فردوس در سال ۷۸ بیان کرد: در بعدازظهر یکی از روزهای آخر هفته فردی به داروخانه مراجعه کرد و نسخه خود را تحویل داد و فرد نسخه‌پیچ ما به اشتباه داروی قلبی که پزشک برای وی تجویز کرده بود داروی هضم بهتر غدا خوانده و به او تحویل دادیم.

یک خاطره از بی‌دقتیِ دردسر ساز

خوبان ادامه داد: در آخر ساعت که نسخه‌ها را چک می‌کردم متوجه این اشتباه شدم که از قضا این داروی قلب حتما باید روزی یک‌بار مصرف می‌شد و بیش‌تر از آن به پخش سم در بدن می‌پرداخت که اشتباها فرد نسخه‌پیچ روی دارو نوشته بود روزی سه بار استفاده شود.

وی تصریح کرد: با توجه به این‌که آخر هفته بود سریع با بیمه تماس گرفتم و با توضیح ماجرا از وی خواستم شماره این فرد را در اختیارم قرار بدهد و بیمه با توجه به شرایط خاصی که وجود داشت آدرس کامل این فرد را در اختیار ما قرار داد.

خوبان افزود: آدرس مربوط به یکی از روستاهای اطراف شهر فردوس بود و ما ناچارا با یک تاکسی و شاگرد داروخانه را با داروی اصلی به درب خانه‌ی فرد فرستادیم.  از وی عذرخواهی کرده و داروی اشتباهی را از او پس گرفته و خدا با ما یار بود که اتفاق افتادن یک حادثه ناگوار جلوگیری شد. این خاطره همیشه در ذهن من است زیرا که با یک بی دقتی کوچک ممکن بود فاجعه‌ای رخ داده و برای فرد مشکلی پیش بیاید.

وی تاکید کرد: اگر دقت صورت نگیرد ممکن است فاجعه‌ای رخ بدهد و پس از این حادثه غیرممکن است در داروخانه حضور داشته باشم و نسخه را با داروی تحویلی چک نکنم زیرا اگه داروی صحیحی به بیمار داده نشود فرآیند بهبود و درمانی مختل می‌شود.

کنترل اصالت توسط داروساز

نائب‌رییس انجمن داروسازان ایران گفت: مسئولیت فنی داروخانه کار بسیار بااهمیت و بزرگی است و در وهله‌ی اول این فرد مسئول کنترل صحت و اصالت کالایی است که وارد داروخانه می‌شود.

سیدعلی فاطمی در ادامه افزود: داروهای گیاهی و شیمیایی و مکمل‌های غذایی و محصولات آرایشی و تجهیزات پزشکی باید مورد تایید افراد داروساز قرار بگیرد. همچنین امروزه بحث قاچاق کالا بحث مهم و غیرقابل انکاری است که در همه‌ی دنیا این اتفاق صورت می‌گیرد که در کشور ما نیز امکان وجود کالای قاچاق و تقلبی در بین کالاهای اصلی برآورد می‌شود.

فاطمی ادامه داد: امکان ۳۰ تا ۴۰ درصدی قاچاق در بین کالاهای مورد نیاز داروخانه‌ها وجود دارد که این آمار نشان‌گر اهمیت نظارت افراد داروساز به اصالت کالاهای موجود در داروخانه‌ها است.

وی توضیح داد: ایران در مجاورت کشورهایی قرار دارد که کالاهای قاچاق از ان کشورها به همه‌یپ دنیا منتقل می‌شود که اهمیت منع قاچاق کالاهای سلامت محور خیلی بیش‌تر از دیگر کالاها است زیرا که با جان مردم سرو کار دارد و اصلا قابل پذیرش نیست.

بازی با جان به دست داروی تقلبی

فاطمی عنوان کرد: اولین وظیفه‌ی داروساز پاک نگه‌داشتن داروخانه از انواع کالاهای قاچاق و تقلبی است زیرا این کالاها به دلیل قیمت پایین‌تر ممکن است موجب وسوسه افراد برای فروش به داروخانه‌ها شود.

وی متذکر شد: داروساز باید به تماگ فعالیت‌های جاری در داروخانه باید نظارت کند که تامین موجودی داروخانه نیز یکی از مهم‌ترین این فرآیندها است که باید موجودی داروها در یک حدی حفظ شود .

تاخیر بیمه در پرداخت مطالبات

فاطمی گفت: امروزه یکی از معضل‌های داروخانه‌ها دریافتی مطالبات خود از طرف قرار داد بیمه‌ها است که بیمه‌ها تاخیر هفت تا هشت ماهه در پرداخت مطالبات دارند که این موضوع عملا توان داروخانه‌ها در تامین موجودی داروخانه را پایین می‌آورد.

وی بیان کرد: امروزه با توجه به تحریم‌ها داروخانه‌ها باید کالاهلی خود را به صورت نقدی یا خیلی کوتاه مدت خرید کنند این درحالی است که با توجه به تاخیر پرداخت بیمه‌ها فروش به صورت نسیه است.

سختی‌های داروخانه‌داری

فاطمی ادامه داد: یکی از سختی‌هایی که امروزه داروسازان داروخانه با توجه به شرایط اقتصادی و تحریم‌ها با آن مواجه هستند تامین موجودی داروخانه‌ها است که این داروها و مکمل‌ها با توجه به ضرورت و نیاز جامعه به این داروها حتما باید در داروخانه‌ها همیشه وجو داشته باشند.

وی افزود: مهم‌ترین دغدغه‌ی دکار داروساز در درون داروخانه نظارت برفرآیند نسخه‌پیچی‌ها و صحت نسخه پیچی است زیرا که باید در صورت تداخل داروهای تجویز شده به بیمار و پزشک اطلاع داده‌ شود.

کمبود نقدینگی مهم‌ترین چالش داروخانه‌ها

فاطمی بیان کرد: با توجه به تحریم‌هایی که به کشور ما اعمال شده و با توجه به بالا رفتن ارز در  تامین کالاها به شدت مشکل برخوردیم و امروزه تامین این داروها و محصولات کار آسانی نیست زیرا که شرکت‌ها شرایط تانین داروخانه‌هارا مدام سخت و سخت‌تر می‌کنند.

وی افزود: در گذشته ارز با قیمت مناسب برای تامین کالاها در اختیار داروخانه‌ها قرار می‌گرفت اما امروزه ارز ۴هزار و ۲۰۰ تومنی تنها برای دارو در اختیار داروسازها قرار می‌گیرد و مکمل‌ها و دیگر محصولات داروخانه‌ها باید با ارز آزاد تامین شود .

فاطمی تصریح کرد: خرید با ارز آزاد در صورتی است که قیمت محصولات و داروها در داروخانه تغییری نکرده و به همان قیمت قبل به فروش می‌رسد و نیز به همین دلیل کارخانه‌ها و شرکت‌ها از فروش محصولات مانع شده و یا با شرایط خیلی سخت محصولات خود را به فروش می‌رسانند.

عدم نظارت بر نهادهای فروش

وی گفت: نهادهای نظارتی هیچ نظارتی به شرکت‌های فروش ندارند و این باعث شده که این شرکت‌ها شرایط سختی را به داروخانه‌ها متحمل بشوند به‌طور مثال فروش کالاهای کم‌یاب به داروخانه‌ها را در صورتی انجام می‌دهند که داروسازان در کنار این داروهای مورد نیاز از داروهای بی استفاده‌ای که مورد نیاز نیست به صورت انبوه خریداری کنند.

وی بیش‌ترین درخواست مردم از داروسازان را تامین داروهای داروخانه دانست و تصریح کرد: مردم از ما می‌خواهند که زمانی که برای دریافت نسخع به داروخانه مراحعه می‌کنند با جمله دو قلم از داروها موجود نیست مواجه نشوند و داروها را به صورت کامل دریافت کنند.

انتهای خبر/