الللسیاست – الللفوتبال

شاید نخستین باری که اهداف سیاسی وارد دنیای ورزش شد، المپیک 1936 برلین بود که در آن مدال طلای دونده سیاهپوست آمریکایی “جس اوونز” توسط آدولف هیتلر اهدا نشد و برای توجیه این حادثه، موضع نژادپرستانه دولت نازی آلمان مورد توجه جهانیان قرار گرفت. از آن زمان تاکنون بارها دخالت سیاست در ورزش به ویژه فوتبال، مورد بحث جوامع مختلف قرار گرفته است و نقاط تاریک و روشن این تداخل منافع سیاسی و ورزشی، مورد نقد اشخاص و کارشناسان فن بوده است.

گاهی فوتبال باعث آب شدن یخ روابط دو کشور می شود. مانند یک دیپلماسی قوی که برای میانجگری بین دو دولت متخاصم بکار می رود. نمونه بسیاری در این زمینه وجود دارد که معروفترین آنها دیدارهای دوستانه یا رسمی بین آلمان شرقی و غربی سابق یا ایالات متحده و کوبا بود که باعث بوجود آمدن جو آرامتر سیاسی بین کشورهای دشمن می شد.

زمانی هم وجود دارد که یک کشور برای دیکته کردن قدرت یا شکستن انحصار قدرت طلبی حکومت دیگر، از ابزار فوتبال استفاده می کند مانند دیدار تاریخی بین ایران و آمریکا در جام جهانی 1998 که شکست دادن آمریکایی ها در آن زمان کمتر از برد سیاسی و نظامی برای ایرانیان نبود.

جدا از این که سیاست و فوتبال چه ارتباطی با هم پیدا کرده اند، باید بپذیریم که هردو چنان درهم آمیخته شده اند که تفکیک آنها از یکدیگر به آسانی میسر نیست. سالهاست که فیفا تلاش می کند تا با وضع قوانینی سیاست را از فوتبال جدا کند.

با این وجود، بازهم مشاهده می شود که حکومت ها بنا به مصالح و منافع سیاسی شان، مستقیم یا غیرمستقیم در امور مربوط به فوتبال دخالت می کنند و ترفندهای گوناگونی برای دور زدن قوانین فیفا به کار می گیرند. در این میان اما ورود سیاسی برخی کشورهای عربی در فوتبال به قدری پر رنگ شده که به هیچ عنوان نمی توان آن را نادیده گرفت. از موضوع میزبانی جنجالی قطریها برای جام جهانی 2022 گرفته، تا ماجرای از پشت خنجر زدن سعودیها به مراکشیها در جریان انتخاب میزبان جام جهانی 2026.

مغربی ها شادمان از تحقیر سعودی ها

پس از اینکه عربستان در بازی افتتاحیه جام جهانی 2018 در روسیه، با نتیجه 5 بر صفر مغلوب میزبان این بازی ها شد و محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، تحقیر تیم ملی عربستان را در کنار ولادیمیر پوتین دید، بسیاری از کاربران جهان عرب در فضای مجازی، واکنش جالبی به این باخت سنگین نشان دادند.

بیش از اینکه روس ها از این برد خوشحال باشند، مراکشی ها باخت عربستان در برابر روسیه را جشن گرفتند. در مقابل می بینیم پس از باخت مراکش در برابر ایران، بسیاری از کاربران سعودی نیز خوشحالی خود را بروز می دهند.

حال این پرسش مطرح می شود که مسأله چیست؟ چرا مراکشی ها از باخت سعودی ها به وجد می آیند و در مقابل به شکل باورنکردنی کاربران سعودی از برد ایران در برابر مراکش خوشحال می شوند؟

ورود تمایلات سیاسی عربستان به فوتبال

این پرسشی است که بیش از هر چیز پاسخ آن را باید در وارد کردن تمایلات سیاسی عربستان به درون ورزش و به ویژه فوتبال جستجو کرد.

در همین رابطه، پایگاه آمریکایی لوبلاگ، به پیشبرد جاه طلبی های سیاسی عربستان با استفاده از ورزش فوتبال پرداخته است. به طوری که در هفته گذشته، وقتی جدال بر سر میزبانی جام جهانی 2026 میان آمریکا و مراکش در جریان بود، سعودی ها و برخی دیگر از کشورهای عربی با پشت کردن به مراکش، به میزبانی آمریکا، کانادا و مکزیک رأی دادند؛ مسأله ای که باعث خشم بسیاری در جهان عرب و به ویژه مراکشی ها شد.

در این رأی گیری که در مسکو پایتخت روسیه انجام شد، پیشنهاد آمریکای شمالی با 134 رأی در مقابل 65 رأی مراکش برای میزبانی جام جهانی به پیروزی رسید.

تهدیدهای ترامپ و موضع عربستان

اما موضوع قابل توجه در این باره این است که کاندیداتوری مراکش برای میزبانی جام جهانی، همزمان با تهدیدهای دونالد ترامپ و موضع عربستان سعودی ـ که هنوز هم بحث ها درباره آن ادامه دارد ـ با جنجال بزرگی همراه شد، به گونه ای که ترامپ برخی کشورها را نسبت به عدم رأی دادن به ضرر سه کشور مذکور تهدید کرده بود.

همان طور که گفته شد، از دیگر موضوعات جنجال برانگیزی که با کاندیداتوری مراکش همراه شده بود، موضع عربستان بود، چون «ترکی آل شیخ» مشاور دربار پادشاهی عربستان و وزیر ورزش این کشور ـ که سمت ریاست فدراسیون فوتبال کشورهای عربی را نیز برعهده دارد ـ بارها گفته بود، از سه کشور آمریکا، مکزیک و کاندا علیه مراکش حمایت خواهد کرد.

وی گفته بود، به رغم روابط نزدیک و مستحکم عربستان و مراکش، این کشور از کاندیداتوری سه کشور مذکور حمایت می کند؛ اظهاراتی که بسیاری آن را به مثابه خنجری از پشت به مراکش برمی شمارند.

وقتی مراکش از عربستان در محاصره قطر حمایت نکرد!

موضوع جالبتر اینکه آل شیخ به عمد رسانه های آمریکا مثل سی ان ان و بلومبرگ را برای اعلام موضع غیرحامیانه خود از مراکش انتخاب کرد.

این در حالی است که آل شیخ، مارس گذشته در حساب توییتری خود نیز بخشی از این مصاحبه را منتشر کرد که در پاسخ به خبرنگار سی ان ان که از وی می پرسد: «شما در این اواخر اعلام کرده اید که هرگز به نفع مراکش رأی نخواهید داد، زیرا این کشور از عربستان و متحدانش در محاصره قطر حمایت نکرد؟» می گوید: منافع عربستان از هرچیزی بالاتر است. آمریکا یک کشور متحد است و از قویترین و بزرگترین متحدان ماست.

موضع عربستان در قبال کاندیداتوری مراکش برای جام جهانی، نه فقط در مراکش بلکه در کشورهای عربی دیگر نیز باعث خشم محافل مختلف شده است؛ به طوری که فعالان شبکه های مجازی در این کشورها، خشم خود را نسبت به این موضوع ابراز کرده اند و اقدام عربستان را خنجری در پشت مراکش و کشورهای عربی محسوب کرده اند.

تنش خاموش میان رباط و ریاض

از سوی دیگر، شبکه خبری الجزیره گزارش داد: کارشناسان مراکشی در واکنش به ناکامی مراکش برای دستیابی به میزبانی جام جهانی عنوان کردند: حمایت عربستان از پرونده آمریکا برای میزبانی جام جهانی 2026 ضربه دردناکی برای رباط محسوب می شود که برای کسب میزبانی به هر دری می زد.

این کارشناسان به خبرگزاری آناتولی ترکیه گفتند: موضع عربستان به اظهارات رئیس سازمان ورزش عربستان محدود نمی شود، بلکه موضوع به تنش خاموش میان رباط و ریاض برمی گردد که پرونده جام جهانی 2026 به سبب موضع مراکش نسبت به بحران اخیر خلیج فارس آن را علنی کرد.

این در حالی بود که مراکش حمایت کامل کشورهای عربی، اسلامی و آفریقایی را در این پرونده انتظار داشت.

مراکش در نشست جده حضور نخواهد داشت

در همین رابطه، روز جمعه وزارت فرهنگ و ارتباطات مراکش در واکنش به این اقدام عربستان اعلام کرد که محمد الاعرج، وزیر این کشور در نشست وزرای رسانه کشورهای ائتلاف متجاوز سعودی ـ که قرار است در شهر جده در 23 ژوئن برگزار شود ـ شرکت نخواهد کرد.

قرار است در نشست عربستان، نمایندگان کشورهای عضو ائتلاف متجاوز سعودی در کنار کویت، اردن، مصر و بحرین شرکت داشته باشند.

پیش از این و در جریان رأی منفی عربستان به میزبانی مراکش برای جام جهانی، رشید الطالبی العلمی، وزیر ورزش مراکش این اقدام عربستان را خیانت توصیف کرده بود.

نقش عربستان در قطع روابط رباط و تهران

دولت مراکش، یازدهم اردیبهشت بامتهم کردن ایران به حمایت از «جبهه پولیسارو» در مناقشه صحرای غربی روابطش با ایران را قطع کرد که با توجه به تحولات اخیر، به نظر می رسد بی ارتباط به وعده های عربستان به این کشور برای حمایت از میزبانی آن از جام جهانی 2026 نبوده است؛ وعده هایی که گویا از سوی سعودی ها محقق نشد و به یک بازی دو سر باخت برای مراکش تبدیل شد.
انتهای گزارش/ روغنگران