رنگ حمایت را می‌بینند؟

احزاب به عنوان اتاق فکر سیاسی کشور در سال‌های اخیر از قدرت چندانی برخوردار نبوده‌اند. در روزنامه «صبح امروز» بارها به این موضوع پرداخته‌ایم که رسیدن به جمهوریت از راهرو احزاب می‌گذرد و مردمسالاری دینی یکی از نتایج تقویت احزاب است. دولت‌های مختلف نسبت به احزاب کارنامه متفاوتی را داشته‌اند. بعد از دولت اصلاحات که رویکرد حمایتی در صدور پروانه فعالیت و پشتیبانی داشت دولتی روی کار آمد که رئیس آن خود را مبرا از هر حزبی می‌دانست و این حزب‌گریزی شرایط را بیش از قبل دشوار کرد. عده‌ای در سال‌های اخیر پیشنهاد حمایت مالی دولت از احزاب را مطرح کردند، موضوعی که البته خطر وابستگی احزاب به دولت را در خود نهفته داشت. پیشنهاد اختصاص بودجه به احزاب مجوزدار بهانه‌ای شد تا به گفت‌وگو با دوتن از فعالین سیاسی اصلاح‌طلب و اصولگرای خراسان رضوی بنشینیم که در ادامه می‌خوانید.

دولت برخواسته از احزاب نیست

عضو شورای هماهنگی اصلاح‌طلبان  گفت: دلیل عدم حمایت دولت از احزاب این است که خواستگاه دولت از احزاب نبوده و از دل احزاب دارای جایگاه بر نیامده است. اگر دولت از سمت حزب یا جبهه خاصی سرچشمه گرفته بود، نگاه بهتری به احزاب داشت. من در گرهمایی تمام احزاب نیز این موضوع را مطرح کردم و از دولت بخاطر نداشتن پیشنهاد خاصی برای کمک به احزاب گلایه کردم.

محمدعلی گندمی در گفت­وگو با خبرنگار روزنامه صبح­امروز افزود: قانون احزاب سال 94 تصویب و از آبان 95 ابلاغ شد. در این قانون دولت موظف شده هرسال در بودجه برای احزاب پروانه­دار اعتباراتی را در نظر بگیرد. این قانون مصوب مجلس است و دولت آن را پذیرفته است و اگر دولت نادیده گرفته است باید این نکته را به نمایندگان مجلس گوشزد کرد.

گندمی ادامه داد: این عزیزان نباید فراموش کنند که در انتخابات­ها به سمت احزاب حرکت می­کنند و می­گویند فقط احزاب می­توانند نیروهای پست­های مهم نظام را تعیین کنند، پس از انتخابات نیز باید اخزاب را کمک کنند تا هم ارتقاء جایگاه داشته باشند و هم امکانات مالی برای احزاب تهیه کنند.

رئیس انجمن اسلامی معلمان تصریح کرد: این سیستمی است که در کشورهای پیشرفته می­بینیم. در کشورهای توسعه یافته جهان امکاناتی نظیر شبکه­های تلوزیونی و پشتوانه مالی بسیار قوی برای احزاب تدارک می­بینند. ولی متاسفانه در کشور ما این چنین نیست و فقط کمک­های جزئی برای شروع کار در اختیار احزاب قرار می‌گرفت. پس از آن دولت­ها ارتباط خود را با احزاب قطع کردند و اعلام کردند اعتقادی به احزاب ندارند. حالا باید دید چرا دولت و مجلس این قانون را نادیده می­گیرند و پس از صدور پروانه برای احزاب هیچ حمایتی از آنها صورت نمی­گیرد.

وی افزود: مطبوعات و احزاب دو بال یک پرنده هستند و این مطالبه­گری باید توسط مطبوعات صورت گیرد. مطبوعات باید این قانون را به نمایندگان و دولت یادآور شوند. ما نیز این موضوع را از طریق نمایندگانمان در مجلس پیگیری خواهیم کرد و دیگر نمایندگان نیز باید پیگیر این بحث باشند.

گندمی در پایان گفت: باید تاسف خورد به حال دولتی که برای نهادهایی که نبودشان از بودشان بهتر است بودجه­های هنگفتی در نظر می­گیرد در حالی که این نهادها برخلاف ادعایشان اگر نباشند خلا نبودنشان حس نمی­شود. حال این­که نبود احزاب در کشور کاملا محسوس خواهد بود. بهتر است دولت از رفتارهای پوپولیستی که می­گویند به بیش از 200 حزب مجور فعالیت داده­ایم دست بردارد. ما بیش از 4 تا 5 حزب نیاز نداریم و باید کمک کند تا همین احزاب به رسالت خود عمل کنند و فراگیر شوند.

«حزب» نسخه بومی نیست

به نظر می‌رسد حتی درباره ضرورت وجود احزاب نیز در بین فعالین سیاسی توافق نظر وجود ندارد.

یک فعال سیاسی اصول­گرا در این خصوص گفت: اول باید بررسی کرد که فلسفه تشکیل احزاب چیست. اخزاب برخلاف خیریه­ها و سازمان­های مردم نهاد برای کسب قدرت پا به میدان می­گذارند. اگر قرار باشد به احزاب کمک بودجه­ای شود یعنی دولت کمک می­کند این احزاب با یکدیگر رقابت کنند قدرت را در دوره­های بعد در دست بگیرند. این یک نگاه سنتی و رایج در جوامع غربی است.

غلامرضا خواجی با بیان این­که در کشورهای غربی گروه فشار و حزب وجود دارد، افزود: گروه فشار، فشار وارد می­کند، به اهداف و خواسته­هایش می­رسد و عقب می­کشد اما حزب­ها برای رسیدن به قدرت خود را بالا می‌کشند و مبارزه می­کنند. این سیستمی است که در آمریکا و انگلیس کاملا عادی و مرسوم است.

خواجی تصریح کرد: اما در نظام اسلامی این تعریف را نداریم و این یک چالش است. این موضوع مثل قانون بانک­داری اسلامی است که در اجرا مسئله ربا بوجود آمده است. ما در بانک­داری و اقتصاد اسلامی تعارض داریم. چرا که کمک به محرومین نشده و شکلی از ربا بوجود آمده است.

وی ادامه داد: احزاب نیز به همین شکل است، عده­ای به سراغ حزب­ها می­روند تا دوام داشته باشند و برای قدرت مبارزه می­کنند. یعنی ما در فضای اسلامی دقیقا مثل غربی­ها عمل می­کنیم. من معتقدم که احزاب خود یک چالش هستند. آیا واقعا ما باید به احزاب کمک کنیم و این شیوه درستی است؟

این استادیار حقوق دانشگاه فردوسی با تاکید بر اینکه اگر این شیوه درست است باید اساس­نامه ماده 10 را کاملا متحول کنیم، اظهار کرد: ماده 10 یک­سری عوامل را برای تایید صلاحیت فرد در نظر گرفته است حال این­که من بارها دیده­ام افراد اصلا در این احزاب چنین شرایطی ندارند. گاها به روش­های کاملا غیر اخلاقی حزب­ها را تصرف می­کنند، فقط به این دلیل که دیده شوند و قدرت بگیرند.

وی افزود: این­ها عین فساد است. در حال حاضر هر دو جریان اصول­گرا و اصلاح­طلب زیر تیغ انتقاد هستند چون هر دو روی کار آمدند و کارایی لازم را نداشتند. هرکدام که قدرت می­گیرد جریان مقابل آن را نه تنها نقد منصفانه نمی­کند بلکه به شدت تخریب می­کند.

خواجی تصریح کرد: از سوی دیگر باید بررسی کرد چه حزبی قدرت انتقاد واقعی را دارد؟ در شرایطی که هرکسی حتی تشکل دانشجویی به نام انتقاد به رئیس جمهور توهین می­کند. چون برای رئیس جمهور جایگاه خاصی قائل نیستند. اما چه کسی جرات انتقاد به سرمایه­گذاری­های بی­حساب و کتاب وابسته به نهادهای مختلف را دارد؟ هر حزبی چنین انتقادی بکند قدرت این نهاد سرمایه­دار در انتخابات علیه او خواهد بود.

وی در پایان گفت: اگر صرفا احزاب را تقویت کنیم کار خاصی برای مردم نکرده‌ایم چون احزاب نمود مردم نیستند. در میدان احزاب فقط قدرت­بازی است و حتی با یکدیگر درگیر می­شوند و این اصلا مناسبتی با سیستم اسلامی ندارد. اگر قرار است احزاب اصلاح شوند این اصلاح باید از ماده 10 صورت گیرد. چینش افراد، اختیارات و بسیاری موارد دیگر باید مورد بررسی قرار گیرد.

سرویس سیاسی «صبح امروز»