نگاهی به سازه کهن دژ زیرزمینی در غرب خراسان رضوی

بهمن سال 1394 در پی حفاری برای گازرسانی به روستای آزادوار شهرستان جغتای قلعه زیرزمینی در عمق 6 متری زیر کهن دژ آزادوار کشف شد. این اثر که موجب حیرت باستانشناسان و دوستداران میراث فرهنگی شد زیر بنای کهندژ بر روی تپه­ای به بلندای 15 متر پنهان بود. در این سازه تاریخی با یک سازه پلکانی مدون و آجری روبه رو هستیم به ارتفاع 12 متر که 30 پله دارد و دارای محور پلکان مارپیچی است. این اثر شامل یک سازه آجری است که چاه آب بوده و قلعه نشینان از این طریق به آب چاه دسترسی داشتند؛ عمق چاه 20 متر ، هشت متر بدنه و 12 متر دیواره­های آجری است.

طبق نظر کارشناسان میراث فرهنگی یکی از کارکردهای دیگر این دژ تامین عبور و مرور افراد در زمانی بوده که روستا در محاصره دشمن قرار داشت. این کهندژ مربوط به دوره غزنوی یا سلجوقی است اما تا زمانی که کاوش نشود نمی توان قدمت آن را بطور دقیق حدس زد. این بنا سازه قول پیکری است که به عنوان یک بنای تاریخی می‌تواند با احیا، مرمت و بازسازی به جاذبه­ای منحصر به فرد برای گردشگران داخلی وخارجی بدل شود.

 

فقدان ردیف اعتباری برای کهن دژ

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره­‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در این خصوص گفت: حفاظت و صیانت از آثار، بناها و محوطه­های تاریخی سیاست اصلی، کلی و مورد پیگیری با جدیت است.

حسین اصغری با اشاره به ارزش تاریخی و تمدنی کهن دژ آزادوار افزود: حفاظت و صیانت از این اثر هم اکنون توسط نیروهای یگان حفاظت میراث فرهنگی و نیز انجمن­های دوستدار میراث فرهنگی در منطقه در حال انجام است و هیچ خطری آن را تهدید نمی­کند.

وی به سیاست اداره کل میراث فرهنگی در حوزه آثار و بناهای تاریخی مکشوفه اشاره و بیان کرد: پس از کشف هر اثر تاریخی اعم از بنا، سازه معماری و محوطه تاریخی ابتدا عملیات مستندسازی شامل بررسی و شناسایی دقیق اثر، ماهیت آن، دوره تاریخی، مصالح مورد استفاده و طرح آن صورت می گیرد. این روند در مورد سازه کهن دژ بطور کامل انجام شده است.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: بعد از مرحله مستندسازی، در صورت نیاز به مرمت اضطراری اجرای عملیات در مورد بنا انجام می­شود. پس از مرمت اضطراری شامل اقدامات زیربنایی و فوری باید طرح آسیب شناسی بنا نیز تهیه شود که طبق آن نیازمندی بنا به مرمت، احیا و ساماندهی مشخص می­شود. انجام این اقدامات وابسته به اعتبارات در نظر گرفته شده برای هر بنای تاریخی به صورت مجزاست زیرا در هر سال مالی هر بنای تاریخی بر اساس اعلام نیاز ردیف اعتباری مجزا و مشخصی دارد. امسال بنای کهن دژ ردیف اعتباری ندارد و بر اساس پیگیری انجام شده، در سال آینده با تعیین اعتبار مشخص در این زمینه اقدامات مورد نیاز برای این بنا انجام می­شود.

 

پرونده ثبت ملی در مراحل نهایی

کارشناس باستانشناسی اداره­کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی نیز در این زمینه گفت: روستای آزداوار یکی از جمله مناطق و روستاهایی است که در طول تاریخ بسیار مهم بوده به حدی که نام آن در متون کهن نیز آمده است.

علی حسن آبادی کارشناس فرهنگی میراث فرهنگی خراسان رضوی در این باره گفت: پیشنهاد ثبت ملی اثر هم اکنون مورد قبول واقع شده و اقدامات مربوط به آن در حال انجام است. پرونده ثبت این اثر هم اکنون در دست تهیه و تکمیل است و با توجه به قرار داشتن اثر در داخل بافت روستایی و احتمال افزایش آسیب­ها، روند ثبت هم اکنون با اولویت و سرعت انجام می­شود.

 

منبع: ایرنا

image_print
0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *