امام رضا(ع) مشهد را نگه داشته است

زلزله، حریق برج سلمان و سایربحران‌های طبیعی و غیرطبیعی که در چند وقت اخیر در شهر رخ داد سبب شد تا بحث مدیریت بحران در شهر و کشور دوباره به مسئله مهم مدیریت شهری تبدیل شود؛ مسئله‌ای بسیار مهم که مدیران شهری و کشور سالها از آن غافل بودند و به قدر نیاز به آن پرداخته نشده است و تا عملیاتی شدن آن راه درازی در پیش است؛ به همین دلیل گفت‌ و گویی داشتیم با مهندس صابر هنرمند راد نویسنده کتاب برنامه ریزی در مدیریت بحران، با محوریت مدیریت بحران در مشهد.
برای مشهد و به طور مشخص برای بافت فرهنگی تاریخی آن چه بحران‌هایی را قریب‌الوقوع می‌دانید و این بحران‌ها با چه ابعادی ممکن است رخ بدهد؟
هیچ پیش‌بینی در رابطه با بحران‌هایی که ممکن است در مشهد رخ بدهد وجود ندارد؛ تا زمانی که این پیش‌بینی وجود نداشته باشد و بررسی نکرده باشیم که چه بحران‌هایی با چه شدت و چه زمانی ممکن است رخ بدهد جوابی برای این سوال وجود ندارد؛ اولین قدمی که باید برداشته شود این است که یک برنامه مدیریت بحران طراحی شود که فاز اول آن پیش‌بینی و اولویت‌بندی بحران‌های محتمل در سطح شهر و به صورت جزئی در اماکن فرهنگی تاریخی باشد.
مسئله بحران‌های محتمل و نیاز به آمادگی دستگاه‌ها برای پیش‌بینی و مدیریت آن‌ها، برای مدیران شهری تا چه میزان مهم است و آیا نهاد به صورت خاص برای مسئله بحران وجود دارد؟
مدیریت بحران در کشور ما تنها در صنعت انجام شده است و امروز در اکثر کارخانه‌ها و مراکز صنعتی نسبت به مسئله آمادگی و پیش‌بینی بحران چه از سوی کارگر و چه کارفرما آگاهی و آموزش‌های لازم وجود دارد اما  در حوزه مدیریت بحران شهری می‌بینیم که هیچ عملی انجام نشده است؛ در شهر مراکز تفریحی و گردشگری فراوانی مانند سینماها، مراکز خرید و غیره وجود دارد که هیچ‌کس در آن‌ها احتمال بحران را نمی‌دهد و از طرف دیگر آموزشی نیز برای این مسئله ندیده‌اند که این موضوع نشان دهنده کار بسیار زیادی است که برای مدیریت بحران‌های شهری وجود دارد.
ما نهادی به صورت مشخص برای پیش‌بینی و مدیریت بحران در شهر نداریم و موازی کاری دستگاه‌ها نیز در مسائل بحران‌ زیاد است؛ سازمان مدیریت بحران کشور نیز هنوز به صورت آزمایشی در حال کار است و درخواست ما از مجلس شورای اسلامی این است که هرچه سریعتر این سازمان به طور کامل شکل بگیرد و بتواند در شهرها نیز به صورت تصمیم‌گیرنده نهایی در بحران‌ها حاضر شود؛ در حوادث اخیر در کشور مانند آتش سوزی برج سلمان در مشهد و ساختمان پلاسکو در تهران نیز دیدیم که عدم وجود تصمیم‌گیرنده نهایی که نیاز اصلی مدیریت هر بحران است، باعث شد تا ما زمان‌های طلایی برای مدیریت بحران را از دست بدهیم و بحران همواره از ما جلوتر باشد.
در حالی که در چند وقت اخیر شاهد بحران زلزله  و تبعات ناشی از عدم مدیریت صحیح آن بودیم که باعث شد مردم در نگرانی زیاد به سر ببرند چرا مسئله پیش‌بینی و مدیریت صحیح بحران پیش مدیران شهری جایگاهی که باید را ندارد؟
با تحقیقات انجام شده می‌توان گفت بحران بسیار نزدیک و در صورت عدم وجود آمادگی کافی با آسیب‌رسانی بسیار بالا باشد؛ در مسئله آمادگی و مقابله با بحران نیز ضعف‌های فراوانی در مدیریت شهری وجود دارد؛ به دلیل اینکه در دستگاه‌های مدیریت شهری در رابطه با مسئله بحران تخصص محوری وجود ندارد به طبع آن  درک درستی نیز از بحران وجود نخواهد داشت و گاهی حتی می‌بینیم که مدیران با طرح مسائل مذهبی که شهر را امام رضا(ع) حفظ می‌کند کم‌کاری و بی توجهی خود را توجیه می‌کنند.
با توجه به بحران‌های اخیر شهر مشهد مانند حریق برج سلمان و زلزله‌ آیا از سوی مدیران شهری تمایلی برای سازمان‌دهی و اجرایی کردن بحث مدیریت بحران به وجود آمد؟
در بحران‌های اخیر به دلیل ضعف در مدیریت بحران شاهد سردرگمی نیروهای عملیاتی و مدیران اجرایی بودیم؛ در بحث زلزله مدیریت بحران و مرسانه‌ها به دلیل نبود نهاد تصمیم‌گیرنده نهایی تقریبا صفر بود و هیچ‌کس مسئول آرامش دادن به مردم نبود تا شهر به میزانی که دیدیم وارد هیجانات نشود؛ ما در بحث مدیریت بحران به نهاد و مدیرانی نیاز داریم که اهل رفتارهای نمایشی به نفع سازمان خود نباشد در حالی که امروز می‌بینیم با به وجود آمدن هر بحران در سطح شهر به جای کارهای عملیاتی دستگا‌ها وارد فضای نمایش دادن فعالیت‌های خود می‌شوند  با پمپاژهای خبری که لازم نیست فضای استرس را افزایش می‌دهند.

گزارشی از حسین خندان‌دل