پیوندهای فن‌آوری و ادبیات

شاید بهتر باشد قبل از اینکه به شرح و تفصیل مطلبی بپردازم به شرح لزوم نوشتن نقد و مطلب در ادبیات بپردازم. متاسفانه جامعهٔ ادبی امروز ما، با سرعت هرچه تمام‌تر رو به انحطاط می‌رود. هر روز شاهد به اشتراک گذاشتن جملاتی عادی و حتی سخیف به عنوان شعر و ادبیات در فضاهای مجازی هستیم. در فضای حقیقی هم که مشهد رو به افول شعر رفته و جلسات شعری و ادبی روز به روز غیرتخصصی‌تر و ضعیف‌تر می‌شوند. در این روزگار سفلهٔ ادبی نوشتن نقد و مطلب(البته با سواد و آگاهی) می‌تواند عده‌ای از دوست‌داران ادبیات را که ابتدای مسیر هستند به صراط مستقیم هدایت کند. علاوه بر این موضوع، کنش‌هایی که بعد از نقد و اشتراک مطلب در جامعهٔ ادبی رخ می‌دهد و یا نقدالنقدهایی که اتفاق می‌افتد، می‌تواند راهگشا باشد. لذا از دوستان صاحب قلم تقاضا می‌کنم که به این مهم در رسانه‌ها و مطبوعات بپردازند. بندهٔ کوچک هم سعی دارم نخودی در آش ادبیات بیاندازم و مسائلی را مطرح می‌کنم که منتظر شنیدن جوابیه‌ها و نقدها بر این مطالب هستم.                   سخن کوتاه می‌کنم؛ بارها و بارها از ارتباط ادبیات با فلسفه، روانشناسی، جامعه‌شناسی و … شنیده‌ایم، در روزگار مدرن ارتباط علوم انسانی با هم چیز عجیبی نیست. اما تا به حال به این فکر کرده‌ایم که ادبیات چه ارتباطی با فیزیک، ریاضی، الکترونیک و . . دارد ؟ هرچند علمای «هرمنوتیک» (تاویل و تفسیر متن) در روزگار جدید، عقیده دارند که یک متن ادبی به چیزی خارج از خود اشاره ندارد و ششعر را جدای شاعرو جامعهٔ اطراف شعر باید بررسی کرد، اما من بر این عقیده‌ام که اتفاقا مسائل پیرامون شاعر و مسائل تاریخی و اجتماعی، نقش بسیار پررنگی در شکل‌گیری و نقد ادبیات دارد. ما نمی‌توانیم شعر را جدا از شاعر بررسی کنیم. طبیعتا شاعر تحت تاثیر روزگار زیستی خود قرار می‌گیرد و شعر می‌سراید. یکی از این تاثیرات، تاثیرگرفتن از محیط فیزیکی اطراف است. شاعری که امروز شعر می‌گوید با رایانه،گوشی همراه، اتومبیل‌های فوق پیشرفته و سایر تکنولوژی‌های پیچیده سر و کار دارد. دنیای تکنولوژی دنیای فن و پیچیدگی است، پس شاعر معاصر از این دنیای اطراف تاثیرگرفت و فرم‌های جدیدی برای شعر درست کرد و شعر را به این دنیا نزدیک کرد. به همین دلیل تا چند سال پیش شاهد، فرم‌های ناشناس و گاهی پیشرفته در ادبیات بوده‌ایم. اما تکنولوژی روز، هرچقدر پیشرفته می‌شود کاربری اش ساده‌تر می‌شود. مثلا انسان امروز می‌تواند با یک گوشی تلفن هم عکاس باشد، هم فیلم‌بردار! و به سادگی وقایع را ثبت کند. به نظر نگارنده، ادبیات امروز هم باید از این شکل تکنولوژی تاثیر بگیرد و در عین حالی که بسیار پیچیده و پیشرفته و تخصصی می‌شود، هضم و درک و لذت بردن از آن برای مخاطبان، آسان‌تر شود. البته ناگفته نماند که پرداختن به مسائل روزگار، باعث شده درک و فهم شعر برای مخاطبین راحت‌تر شود اما این کافی نیست. شاعران باید به دنبال فرم‌هایی باشند، که هم پیشرفته باشد و هم کاربری‌اش برای مخاطب متخصص و عام راحت باشد. یکی از راه‌های نامکشوف و مهم در ادبیات امروز کشور و خراسان همین مورد است. در مطالب بعدی حتما بیشتر به این مهم خواهم پرداخت.

یادداشتی از مهدی آخرتی