تشویق زوجین به فرزندآوری بدون هیچ حمایتی!

بسته‌های سیاست جمعیتی باید بر مبنای طرح‌ها و سیاست‌های اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی برای افزایش موالید در کشور تنظیم شوند، اما در عمل تا به امروز «هیچ مشوق جمعیتی از سوی دولت و حاکمیت در راستای تشویق زوجین به فرزندآوری» اعمال و اجرا نشده است.

به گزارش روزنامه «صبح امروز» به نقل از باشگاه خبرنگاران پویا، روند نزولی در میزان‌های باروری کشورمان و کاهش نرخ رشد جمعیت در سال‌های اخیر، باعث شد محققان و مدیران عالی‌رتبه کشور در خصوص روند مذکور در دهه‌های آتی هشدار دهند.

در همین خصوص دولت دهم «طرح آتی نوزادان» را به‌منظور تشویق زوجین به فرزندآوری ارائه داد، این طرح پس از یک سال به‌دلیل در نظر نگرفتن اعتبارات متوقف شد، بعدها طرح‌هایی مانند اهدای سکه طلا به زوجین که فرزند جدیدی به دنیا بیاورند، تغییر در ارائه خدمات بهداشتی مرتبط با فرزند‌آوری، مرخصی زایمان و ارائه تخفیفات مالیاتی توسط نهادهای مختلف پیشنهاد شد.

این پیشنهادات تنها در صورت ارائه در یک بسته جامع و با در نظر گرفتن شرایط و ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی یک کشور و با پشتوانه کافی نظری و عملی می‌تواند مؤثر باشد در غیر این صورت نه‌تنها قادر نخواهد بود که زوجین را به داشتن فرزند بیشتر تشویق کند، بلکه ممکن است آنان را به سیاست‌ها و مشاورهای جمعیتی بدبین نیز کند. همانطورکه در عمل تا به امروز «هیچ مشوق جمعیتی از سوی دولت و حاکمیت در راستای تشویق زوجین به فرزندآوری» اعمال و اجرا نشده است.

بر این اساس باید این سؤال مطرح شود که کشورمان با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد و بومی خود در مواجهه با باروری پایین، باید چه سیاست‌هایی را دنبال کند؟ به‌نظر می‌رسد اتخاذ سیاست‌های جمعیتی مؤثر در کشورمان بیش از هر چیز نیازمند بررسی تجربیات جهانی و تدوین الگویی براساس این تجربیات باشد؛ باید تجربه کشورهای موفق در خصوص افزایش باروری مورد بررسی قرار گیرد و در پرتو تجربیات این کشورها بسته سیاست جمعیتی مناسب در کشور تنظیم شود.

این بسته‌های سیاست جمعیتی باید بتوانند زوجین را به افزایش باروری و فرزندآوری تشویق کنند، از طرفی باید این سیاست‌ها بر مبنای طرح‌ها و سیاست‌های اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی برای افزایش موالید در کشور تنظیم شوند؛ بدین منظور بررسی طرح‌ها و سیاست‌های تشویقی در کشورهایی همچون ژاپن، روسیه، آلمان، استرالیا و ایالات متحده می‌تواند راهگشا باشد. همچنین در ادامه بر مبنای سیاست‌های تشویقی و طرح‌های اجرا شده در کشورهای مذکور باید علل موفقیت و ناکامی این سیاست‌ها در طراحی بسته‌های مشوق جمعیتی متناسب با جامعه ایرانی در نظر گرفته شود.

سیاست جمعیتی تصمیمات و مداخلاتی دولتی است که به‌منظور تغییر وقایع جمعیتی اعمال می‌شود، بر این اساس سیاست‌های جمعیتی سه ویژگی دارند: نخست اینکه دولتی هستند؛ یعنی مجموع مداخلات و قوانین و تصمیماتی است که از سوی دولت اتخاذ و اعمال می‌شود؛ بنابراین سیاست‌هایی که توسط نهادهای کوچکتر و بزرگتر اعمال می‌شوند مدنظر نخواهند بود. برای مثال سیاست‌هایی که از سوی یک گروه قومی به‌منظور حفظ یا افزایش تعداد جمعیت آن قومیت توسط بزرگان و ریش‌سفیدان اعمال می‌شود و یا  سیاست‌هایی که از سوی سازمان بین‌المللی نظیر ملل متحد یا اجتماعات مذهبی تجویز شود هرچند پیامدهای مستقیم و غیرمستقیم داشته باشند، مدنظر نیستند. دوم اینکه وقایع جمعیتی را هدف قرار می‌دهند و در نهایت هم تمایلات و هم پیامدهای جمعیتی را مورد توجه قرار می‌دهد. واضح است که برخی سیاست‌ها، پیامدهای جمعیتی نداشتند، اما برخی دیگر که اساساً جمعیتی نبودند پیامدهای جمعیتی داشتند؛ در واقع سیاست‌هایی که با هدف تغییر وقایع جمعیتی توسط دولت در قالب قانون مداخله و تصمیم اعمال می‌شود، به‌عنوان سیاست جمعیتی شناخته می‌شوند.