ماراتن سریال‌های نوروزی

مهناز اصغری

نوروز تمام شد و صداوسیما مانند هر سال در این تعطیلات دست به پخش سریال‌های مختلفی زد که از آخرین روزهای اسفندماه 99 ماراتن خود را آغاز کردند.

به گفته کارشناسان، صدا و سیما یکی از رسانه‏های قدرتمند ارتباط جمعی به شمار می‏آید. این ابزار، به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود قادر است پیام‌های تصویری را به دورترین نقاط کشور منتقل کند و تعداد بیشماری از افراد را مورد خطاب قرار دهد. این ابزار مهم ارتباطی می‏تواند در هشیارسازی، سازماندهی، سیاسی‏گری و تکنیک‏دهی نقش مهمی داشته باشد. بنابراین از تأثیر پیام رسانه ملی بر افکار عمومی و عملکرد آن بویژه از نظر تربیتی و جامعه‏پذیری نمی‌توان چشم پوشی کرد.

مهمترین پدیده مربوط به این رسانه از دیدگاه جامعه‏پذیری، کمیت زمان تماشای آن است که در سال‌های اخیر افول نسبتا فاحشی داشته و پلتفرم‌ها و حتی شبکه نمایش خانگی جای آن را گرفته‌اند. بنابراین زمان آن فرارسیده است که اگر صداوسیما قصدی برای حفظ جایگاه خود دارد محتوای مناسب ارائه دهد.

به طور حتم تعطیلات نوروزی زمان پیک و فرصت طلایی برای بازیابی مخاطبینی‌ست که در طول سال به سراغ تلویزیون و سریال‌های کم‌رمق آن نمی‌روند. آن هم در دورانی که وی او دی‌ها و پلتفرم‌های مختلف هرکدام رقیب سرسختی برای رسانه ملی محسوب می‌شوند. با این پیش زمینه به سراغ مرور سریال‌های نوروزی شبکه‌های 1، 2، 3 و 5 سیما می‌رویم.

تاجر تخمه شناخته شده

نون خ سریالی به کارگردانی سعید آقاخانی و تهیه‌کنندگی مهدی فرجی است که برای اولین بار در نوروز 1398روی آنتن شبکه یک رفت، خیلی زود در دل مخاطبان جا باز کرد. فصل سوم «نون خ» شاهد بازگشت علی صادقی و اضافه شدن اکبر عبدی به تیم بازیگری بود. اما متأسفانه حمیدرضا آذرنگ با شخصیت شیرین خلیل در این فصل حضور نداشت. نورالدین خانزاده در سریال “نون‌خ” برای مردم شناخته شده است. به گفته منتقدین لحن ساده سریال و لهجه شیرینی کردی در کنار بازی‌های فوق‌العاده بازیگران بومی، از جمله دلایلی بود که این سریال را در این سه فصل به موفقیت رساند.

مردی که با ماجرای تجارتِ تخمه وارد شد و حالا ماسک‌زده و با دستمایه قرار دادن کرونا و اتفاقات مختلف به فصل سوم رسیده‌اند. سریالی که تا روز دوشنبه 16 فروردین‌ماه روی آنتن خواهد بود. مجموعه‌ای که از فضای تخمه آفتاب‌گردان به شوخی با وزیر جوان و جشنواره فجر رسید و حتی با نیم‌نگاهی به انتخابات آمریکا، فصل سوم آن را وارد فضای جدیدی مثل معدن و گیاه دارویی و حتی پسماندها کرد.

فصل سوم سریال «نون خ» شبکه یک سیما در هفته اول پخش آن در تلویزیون موفق شد ۷۹.۶ درصد مخاطب را جذب و رضایت ۸۹.۳ درصدی را از آن خود کند و در صدر سریال‌های نوروز قرار گیرد.

البته در این بین مخاطبان در فضای مجازی نیز انتقاداتی به این سریال داشتند؛ تجمع آدم‌ها دور یک سفره و زیر یک سقف، ماسک زیرچانه موقع خوردن غذا، عدم استفاده درست دراماتیک از ماسک و حتی شخصیت کرونایی به نام سیروس داماد نورالدین خانزاده که علی صادقی ایفایش کرد هم محل بحث بود.

نمایش جاسوسی و حواشی!

تلویزیون در چند سال اخیر علیرغم تمام تلاش‌هایش عملکرد موفقی در ساخت سریال‌های جاسوسی نداشته اما «گاندو» یکی از معدود آثاری بود که این قاعده را شکست و از کلیشه‌های رایج این ژانر فاصله گرفت. «گاندو2» اما از آن دست سریال‌هایی بود که بخاطر حواشی آن چهره‌های بغضا سیاسی نیز به نقد آن پرداختند و افراد بسیاری به داستان این سریال واکنش نشان دادند. این سریال در قالب اجتماعی امنیتی ساخته شد و اولین قسمت آن در ۳۰ اسفند ۱۳۹۹ از شبکه سه تلویزیون ایران با کارگردانی جواد افشار و تهیه‌کنندگی مجتبی امینی پخش شد.

قسمت اول گاندو در خرداد 98 از شبکه 3 پخش شد و ماجرای آن درباره یکی از پر سر و صداترین پرونده‌های امنیتی چند سال اخیر ایران؛ یعنی جیسون رضاییان بود. فارغ از اهداف گاندو، بررسی ابعاد مجهول این پرونده و فاصله از شعارهای رایج، مخاطبان خوبی برای سریال دست و پا کرد.

فصل دوم گاندو نیز در سکوت کامل خبری ساخته شد و در یک تصمیم ناگهانی به کنداکتور شبکه سه راه یافت. سریال «گاندو ۲» از شبکه سه سیما در هفته اول فروردین با ۵۵.۸ درصد مخاطب و رضایت ۸۷.۶ درصدی درحد زیاد در رتبه دوم سریال‌های هفته اول نوروز ۱۴۰۰ قرار گرفته است.

جایگزین کلاه قرمزی

هرچند جای خالی کلاه قرمزی به عنوان سریال نوروزی 1400 به خوبی احساس می‌شد، اما ظاهراً شبکه دو با یک سریال مفرح به میدان آمده بود. «هم‌بازی» به کارگردانی سروش محمدزاده و تهیه کنندگی نوید محمودی فیلم ساز مطرح اهل افغانستان ساخته شد و درون‌مایه عاشقانه اجتماعی و طنز داشت و به مشکلات جوانان می‌پرداخت و به هویت نگاه ویژه داشت. این سریال از 27 اسفندماه سال 99راهی آنتن صدا و سیما شد و فضای شاد، ملودرام و عاشقانه‌ای را برای بینندگان به تصویر می‌کشید.

دیبا زاهدی، حسین مهری، کامران تفتی، نیلوفر کوخانی، مریم مؤمن، امیر کاظمی، ایمان صفا، پادینا کیانی، آتیلاپسیانی، همایون ارشادی، بهنام تشکر، کمند امیر سلیمانی و علیرضا اوسیوند در آن ایفای نقش می‌کنند.

نوستالژی مشهدی

سریال “نوروز رنگی” از 30 اسفندماه به عنوان سریال نوروزی شبکه پنج سیما روی آنتن رفت که در همان قسمت‌های اولیه با استقبال مخاطبان همراه شد. این سریال که به کارگردانی علیرضا مسعودی (علی مشهدی) و تهیه‌کنندگی اکبر تحویلیان ساخته شد، داستانی متفاوت از آخرین روزهای سال 1366 در حاشیه شهر مشهد را روایت کرد و ماجرا درباره یک خانواده مشهدی بود و در فضای نوستالژیک دهه 60 می‌گذشت.

مخاطبی که سریال “نوروز رنگی” را می‌دید مثل “پایتخت” و “نون‌خ” وارد فضای قومیتی جدید می‌شد؛ این بار نه مازندران و نه کُرد؛ بلکه مشهد مقدس. سریالی که علی مسعودی خاطرات خودش را از دوران زندگی‌اش به رشته تحریر درآورد و آن را به مجموعه‌ای نوروزی تبدیل کرد.

بدون تردید هر کدام از شهرهای ایران فرهنگ و آداب و رسوم منحصر به شهرشان را دارند و مشهد نیز از این قاعده مستثنی نیست. در این سریال سعی شده بود تا به فرهنگ و آداب و رسومی که در این شهر است، پرداخته شود. البته علی مشهدی به عنوان نویسنده و کارگردان پا فراتر گذاشته و برای اولین بار صحنه‌هایی از حرم امام رضا(ع) در دهه 1360 را نیز به نمایش در آورد.

به گفته منتقدین پیوند اتفاقات سریال با یکسری اتفاقات خاص اجتماعی در دهه 1360 از جمله ورود اولین تلویزیون‌های رنگی به خانه‌ها، دفاع مقدس، صمیمت‌ همسایه‌ها با یکدیگر و … صحنه‌هایی نوستالژیک و در عین حال طنز از نقاط موفق مورد اقبال بودن این سریال بود.

در این سریال بازیگرانی مثل یوسف تیموری، داریوش سلیمی، سیاوش مفیدی، رابعه اسکویی و جواد خواجوی حضور داشتند.

ماجرای معمولی‌ها

پایتخت اولین سریال نوروزی 1400 بود که از چند شب پایانی سال از شبکه یک مهمان‌ خانه‌ها شد و بعد جایش را به «نون خ» داد. پایتخت 6 مهم‌ترین سریالی بود که به دلیل شیوع کرونا در سال 1399 نصف و نیمه ماند و در حالی که مخاطبین از تسویه‌حساب نقی و ارسطو ناامید شده بودند؛ ناگهان خبر رسید که دو قسمت پایانی آن ساخته می‌شود تا بالاخره تکلیف این جدال خانوادگی مشخص شود. از قهر و آشتی‌های محسن تنابنده و مدیران صدا و سیما و تایید و تکذیب‌های مکرر ساخت پایتخت 7 که بگذریم، همه ما ته دلمان به ماجرای معمولی‌ها علاقه‌مند بودیم و لذت تماشای این سریال زیر زبانمان مزه کرده است!