خودکشی در سایه

مهنازاصغری

ماجرای مرگ کودک 11 ساله بوشهری که بخاطر نداشتن گوشی هوشمند و عدم توانایی برای شرکت در نرم افزار ناشاد خودکشی کرده بود را در صفحات مجازی دیدیم و جسته و گریخته آن را خوانده و حتی به قضاوت نشسته‌ایم.

برخی نقل قول‌ها حکایت از خودکشی به دلیل نداشتن گوشی همراه دارد. اما در مقابل آموزش و پرورش بوشهر اعلام کرده است که به او گوشی رایگان داده شده و حتی مستندات حضور در کلاس‌های درس هم موجود است. اما نکته کتمان نشدنی این داستان بضاعت مالی کم خانواده او است. خودکشی کودک 10 ساله تابعه افغانستان، خودکشی زینب 11 ساله بخاطر نخریدن لباس نو و خودکشی رامین کودک کار کرمانشاهی نیز همگی به دلیل فقر شدید مالی اتفاق افتاد. البته در مقابل این افراد دختران اصفهان را نیز به یاد داریم که بخاطر بازی نهنگ آبی اقدام به خودکشی کرده و نوع مواجهه با مرگ آنها، جامعه را در بهت فرو برد. بنابراین بی‌شک این داستان نه داستان اول از خودکشی یک کودک است و نه او آخرین قربانی روزگار بی‌رحم!

ابوالقاسمی: اینترنت مانند تمام وسایل ارتباط جمعی جنبه‌های مثبت و منفی دارد و استفاده‌ نادرست از آن می‌تواند نیروی پویا و کارآمد کشور به ویژه کودکان و نوجوانان را تهدید کند

جدای از دلایل فوت این دانش‌آموز، مسئله این است که چرا کودکی به مرحله‌ای از زندگی می‌رسد که به دنبال راهکاری برای خاتمه به زندگی خود می‌گردد و اصلا چگونه و در کجا آموزشی برای اینکار دیده است؟

وضعیت روانی یک فرد، مبین وضعیت جامعه است

یک روانشناس می‌گوید: به طور کل رخدادی مانند «خودکشی» و واکنش جامعه نسبت به آن صرفا بیانگر وضعیت روانی یک فرد نیست، بلکه مبین وضعیت جامعه از نظر شاخص‌های سلامت روانی است.

دکتر فریمانی اظهار می‌کند: خودکشی در کودکان با برنامه‌ریزی قبلی اتفاق نمی‌افتد و آنها به صورت لحظه‌ای برای این اقدام تصمیم می‌گیرند. یعنی یک خلا عاطفی و یا حتی یک سرخوردگی اجتماعی می‌تواند مسبب اقدام به خودکشی یک کودک یا نوجوان باشد.

وی می‌افزاید: البته از این نکته نمی‌توان چشم پوشی کرد که در مورد اخیر فقر شدید مالی خانواده می‌تواند به سرخوردگی اجتماعی منجر شده باشد. چراکه کودک توان مقابله با هجمه‌های دنیای مقابل را ندارد و ارزیابی و مقایسه صحیحی از شرایط خود نسبت به دیگران را به انجام نمی‌رساند.

نشر اخبار خودکشی منجر به سرایت به گروه‌های در خطر می‌شود

او در ارتباط با اینکه کودکان چگونه نحوه خودکشی را آموزش می‌بینند، بیان می‌کند: بی شک کودکان از طریق رسانه با این موضوع آشنا می‌شوند. این رسانه می‌تواند فیلم‌های تلویزیون که اغلب رده سنی ندارد یا فضای اینترنتی که این روزها بیش از گذشته در اختیار کودکان قرار گرفته است، باشد. بنابراین نقش مخرب یا موثر بودن فضای مجازی در شرایط سال تحصیلی کنونی موضوعی است که باید به شکل جدی به آن پرداخته شود. چراکه تاثیر این اتفاق برای کودکانی که هنوز به درستی فرهنگ استفاده از اینترنت را نمی‌دانند در دراز مدت می‌تواند فجایع بزرگی به بار آورد.

خان احمدی: تا وقتی عوامل اجتماعی خودکشی کودکان یعنی فقر، اعتیاد والدین و خشونت در خانواده مهار نشود و نهادهای اجتماعی برای کمک به این کودکان و این خانواده‌ها پیشقدم نشوند، روان درمانی برای این کودکان صرفا یک مسکن زودگذر خواهد بود

فریمانی در پایان‌بندی صحبت‌های خود تاکید می‌کند: نشر خبرهای مربوط به خودکشی، به ویژه خودکشی‌های خاص، به سرایت آن به گروه‌های در خطر منجر می‌شود. بنابراین آگاهی خانواده برای مدیریت و کنترل گفتگوهای خود در زمانی که کودکان حضور دارند، بسیار اهمیت دارد. متاسفانه بعضی از جامعه به دلیل ناآگاهی خود زمینه ساز و مسبب به وجود آمدن تمایل به خودکشی در کودک خود می‌شوند.

مهار عوامل اجتماعی برای تاثیر روان درمانی

در این خصوص دکتر فریبا خان‌احمدی، مشاور خانواده نیز در بخشی از گفتگوی خود با جامعه خبری تحلیلی الف با اشاره و بیان علائم کودکانی که مستعد خودکشی هستند، توضیح داده بود: شکی نیست که ارائه خدمات روان درمانی به کودکانی که مشکوک به انجام خودکشی هستند، می‌تواند شرایط روانی آن‌ها را بهبود ببخشد، اما واقعیت این است که تا وقتی عوامل اجتماعی خودکشی کودکان یعنی فقر، اعتیاد والدین و خشونت در خانواده مهار نشود و نهادهای اجتماعی برای کمک به این کودکان و این خانواده‌ها پیشقدم نشوند، روان درمانی برای این کودکان صرفا یک مسکن زودگذر خواهد بود.

رابطه اعتیاد اینترنتی و اختلال روحی

یک رسانه‌شناس و فعال فضای مجازی مطرح می‌کند: امروزه وسایل ارتباطی بر زندگی انسان‌ها سایه افکنده است، این وسایل مانند چاقوی دو ­لبه­ای است که می­تواند نقاط مثبت و منفی داشته باشد.

ابوالقاسمی می‌افزاید: رسانه‌هایی مانند فیلم و کتاب نه تنها باید از فیلتر خاصی برای انتشار عبور کند که باید حتما رده‌بندی سنی شود. اما در مقابل به هر میزان که ما این نوع ابزار را کنترل کنیم باز هم با صدمات دنیای افسارگسیخته اینترنت و بالتبع فضای مجازی روبرو هستیم. یکی از آسیب‌های فضای مجازی در این خصوص آسیب پذیر بودن سلامت روانی کودکان و نوجوانان است.

او ادامه می‌دهد: اینترنت مانند تمام وسایل ارتباط جمعی جنبه‌های مثبت و منفی دارد و استفاده‌ نادرست از آن می‌تواند نیروی پویا و کارآمد کشور به ویژه کودکان و نوجوانان را تهدید کند. تنهایی، افسردگی، اضطراب، عزت نفس پایین و یا حتی خودشیفتگی برخی از مشکلات احتمالی است که کودکان در استفاده بیش از حد از اینترنت با آن مواجه هستند.

این رسانه‌شناس ابراز می‌کند: زمانی که کودک و نوجوانی به اینترنت معتاد شود، انگیزه‌اش برای تعامل با دیگران کم می‌شود که خود اثرات منفی بر ارتباط شخصی و تعاملات اجتماعی و سلامت روانی او دارد. یکی از ساده‌ترین راه‌های جلوگیری از بروز این مشکل محدود کردن مدت زمان استفاده از اینترنت است.

وی تاکید می‌کند: چنانچه کودکان و نوجوانان به مرحله­ای رسیده‌اند که اینترنت را به خواب و غذا ترجیح می‌دهند و کار و مسؤلیت‌های روزمره خود را به خاطر آن عقب اندازند، متاسفانه باید بدانید که مشکل جدی است و لازم است با پزشک مشورت کنید.