پاسداشت آزادی بیان، پیش‌نیاز اقامه امر به معروف و نهی از منکر

سیدمحسن هاشمی

«آزادی بیان حق بدیهی و قانونی است که همه آدمیان صرفا به مقتضای انسان بودن خود، فارغ از زبان، رنگ و مذهب به طور یکسانی از آن برخوردار و به موجب آن در بیان اندیشه و فکر خود، تا جایی که موجب نقض حقوق دیگران و اصول قانونی نشود، مجازند.»

بر این اساس ، آزادی بیان یک حق بدیهی و مسلم برای همه احاد انسانی است و همه ی انسان ها به طور یکسان از آن برخوردارند و می توانند اندیشه و فکر خود را ابراز کنند. این آزادی بیان صرفا محدود به یک چیز است : موجب نقض حقوق دیگران نشود.

مبنای این تلقی از آزادی بیان آن است که تعارض افکار از نظر علمی و اجتماعی موجب رشد علم و افکار مردم است و می تواند منافع زیادی برای جامعه دربر داشته باشد چنان که سلب این آزادی موجب رکود افکار و علوم بشری است و در نتیجه سبب اختلال در حرکت رو به پیشرفت جامعه و اشخاص می شود.

خداوند در سوره زمر می فرماید: «فبشر عباد الّذین یستمعون القول فیتّبعون احسنه اولئک الذی هدیهم اللّه و اولئک هو اولواالالباب»بشارت ده به آنان که سخن را می شنوند و از بهترین آن پیروی می نمایند، اینان، کسانی هستند که خداوند هدایتشان فرموده و اینان همان خردمندانند. از این آیه استفاده می شود، که انتخاب و پیروی بهترین گفتار در جایی ممکن است که آزادی بیان و گفتار وجود داشته باشد تا در مقایسه با یکدیگر بهترین سخنان مشخص و پیروی شود.

ما بر اساس آموزه های محمد پیامبر  موظفیم امر به معروف و نهی از منکر کنیم.  راه گسترش معروف و زدودن منکر، به تصویر کشیدن زشتی منکر و ایجاد رغبت به نتیجه کار معروف است. و این کار نه به دست دولت(صاحب قدرت) که توسط مردم صورت می پذیرد. بدین ترتیب است که  آزادی بیان رکن بلامنازع اقامه  امر به معرف و نهی از منکر تلقی می شود!

صدور حکم تبلیغ علیه نظام برای منتقدان نه با حقوق اساسی مصرح در میثاق ملی جمهوری اسلامی ایران  تناسب دارد و نه با شیوه حکمرانی معصومان در برخورد با مخالفان شان هم خوانی. شمول جرم تبلیغ علیه نظام به هنرمندان، نویسندگانی و مطالبه گران صنفی که به شیوه های بیانی مسالمت جویانه ، زشتی ها و کاستی ها را برای تدبیر و چاره اندیشی از سوی مسیولان مطرح می کنند، نمی تواند مصداق تبلیغ علیه نظام قرار گیرد. چنانچه هر نقدی به عملکرد یا رویکرد غالبی را تبلیغ علیه نظام بدانیم این حکم برای اغلب مسیولان و مقامات نظام که بارها و بارها شرایط گذشته پیش از تصدی خود را نه تنها نقد بلکه تخطیه کرده اند،نیز جاری می شود.

بی شک آنچه که ضابطان و  دادرسان در مقام تمییز حق برای اجرای عدالت به دقت و وسواس همواره  باید در نظرداشته باشند؛ رعایت و عنایت به اصول متعدد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در باب حقوق ملت و آزادی های فردی و اجتماعی و سیره علوی در گشاده روی بودن نسبت به معترضان و نقادان است.

پایان این یادداشت را با کلامی از قرآن مجید مزین می کنم انجا که می فرماید: «کنتم خیر امّة اخرجت للناس تأمرون بالمعروف و تنهون عن المنکر»امتیاز شما امت مسلمان به این است که امر به معروف و نهی از منکر می کنید.