دانشگاه فردوسی؛ در حصار یا بی حصار

دیوارها و نرده‌های پارک‌های مشهد  چندین سال قبل  برداشته شد، البته قبل از این که یدوارها برداشته شود مخالفان زیادی داشت عده ای بر این باور بودند که امنیت پارک‌ها به خطر می افتد اما با برداشته شدن دیوار و حصار پارک ها به مرور مردم نیز به شرایط جدید عادت کردند، اکنون در یکی از بندهای طرح تفصیلی جنوب غرب مشهد که دانشگاه فردوسی مشهد در محدوده آن قرار دارد، برداشتن حصار دانشگاه فردوسی را  پیشنهاد کرده است، اتفاقی که در دانشگاه های بزرگ دنیا نیز رقم خورده است، یک عضو شورای اسلامی شهر مشهد گفت: در صورتی که زمینه‌ها و الزامات در خصوص برداشتن دیوار فراهم شود یک بازی دو سر برد برای دانشگاه و شهرداری است.

محمدهادی مهدی نیا در گفت و گو با ایسنا در خصوص بند شماره ۶ طرح تفصیلی مطرح شده در رابطه با حذف دیوارهای دانشگاه اظهار کرد: طرح تفصیلی مشهد شامل هفت حوزه است که اولین حوزه آن بعد از سیزده سال به صحن علنی شورا آمده است تا مصوب شود و به کمیسیون ماده پنج برای تصویب برود. طبق قانون طرح‌های تفصیلی ابتدا توسط شهرداری تحویل گرفته شده، سپس شورا آن را تایید می‌کند، اما تصویب کننده اصلی طرح کمیسیون شماره پنج شورای شهرسازی است.

وی افزود: اولین طرح این هفت حوزه در رابطه با جنوب غرب مشهد یعنی منطقه ۹ و ۱۱ شهرداری است که دانشگاه هم در آن قرار دارد. این طرح وارد شورا شد و در رابطه با آن تبادل نظرهایی انجام شد و یکی از این نظرها این بود که در کاربری‌های بزرگ مقیاسی که در شهرداری داریم مانند دانشگاه‌ها، پادگان‌ها، زندان‌ها، بیمارستان‌های بزرگ و… به دلیل اینکه دیوارهای وسیعی دارند و بین پهناهای بزرگی از شهر انفکاک قائل می‌شوند تغییراتی صورت گیرد.

بخش‌های مختلف شهر باید ارتباطی ارگانیک با یکدیگر داشته باشند

این عضو شورای اسلامی شهر مشهد خاطر نشان کرد: در شهرسازی توصیه می‌شود که بخش‌های مختلف شهر باهم هم‌پیوند باشد به این معنی که باید بخش‌های مختلف شهر ارتباطی ارگانیک با یکدیگر داشته باشند. به همین دلیل در ادبیات شهرسازی دنیا این مسئله دیده می‌شود که مسئولان تا حد امکان برای پیوند زدن بخش‌های مختلف شهر با یکدیگر تلاش می‌کنند. در رابطه با زندان‌ها و پادگان‌ها از آنجایی که امکان حذف دیوار برای آن‌ها وجود ندارد پیشنهاد می‌شود که از شهر خارج شوند، برای مثال پیشنهادی که برای پادگان لشکر۷۷ ارائه شده این است که از شهر خارج شود. همچنین زندان‌ها نیز باید از شهر خارج شوند.

دانشگاه‌های مهم و اول دنیا جزوی از شهر هستند

وی اظهار کرد: تجربه‌ای که در کشورهای توسعه یافته برای بیمارستان‌ها و دانشگاه‌ها اتفاق افتاده این بود که برای حذف دیوارهای این مکان‌ها اقدام کردند و با مقدمات و تمهیداتی مانند بحث‌های ایمنی و امنیتی تلاش کردند تا امنیت این مکان‌ها حفظ شود زیرا دلیل اصلی وجود دیوارها هم از گذشته همین بوده که امنیت افرادی که داخل آن مکان هستند حفظ شود. اضافه کردن دوربین، نگهبان‌ها و حصار کشیدن دور ساختمان‌هایی خاص پیشنهاداتی بود که در این زمینه ارائه شد. اگر دانشگاه‌های مهم و اول دنیا را نام ببریم مانند دانشگاه آکسفورد، کمبریج و ام آی تی این جزوی از شهر هستند و حتی در طراحی آن‌ها معماران خلاقیت‌هایی را نشان می‌دهند. برای مثال اگر کف‌پوش خیابان تمام شهر آسفالت است، قسمت مربوط به دانشگاه را با سنگ قهوه‌ای کار می‌کنند تا به گونه‌ای تشخیص داده شود که این بخش مربوط به دانشگاه است. ترکیب ساختمان‌ها نیز در دانشگاهی مانند آکسفورد به گونه‌ای است که افراد متوجه می‌شوند از مجموعه مسکونی وارد مجموعه دانشگاهی شده‌اند و هیچ حفاظ، در و کنترلی وجود ندارد. یک تجربه جهانی و یک ادبیات شهرسازی در رابطه با این موضوع وجود دارد.

در ۷۰ سال گذشته بخش اعظمی از زمین‌های دانشگاه فردوسی به فضای سبز تبدیل نشده است

مهدی نیا اظهار کرد: در کشور ما هم دانشگاهی مانند فردوسی که نزدیک به ۳۰۰ هکتار زمین دارد، در یک مقطع خاصی ایجاد شده است. در حال حاضر اگر با استفاده از نقشه‌های ماهواره‌ای به دانشگاه نگاه کنید متوجه می‌شوید که در بخش‌های زیادی از دانشگاه فردوسی هیچ ساخت و سازی وجود ندارد و زمین‌های خالی آن را تشکیل می‌دهند و در بخش های کمی از آن که قطعاً هزینه زیادی برای دانشگاه دارد تبدیل به فضای سبز شده و زمین های زیادی به صورت بایر و بدون فضای سبز باقی مانده است، این زمین‌ها جزوی از عرصه شهر هستند. شهرداری هم عملاً هرسال باید تنفس‌گاه شهر را زیاد کند و شهر را از آلودگی هوا نجات دهد و در این راستا بایستی زمین‌هایی را به فضای سبز تبدیل کند.

وی افزود: این تولید فضای سبز جزوی از وظایف شهرداری است و از آنجا که منابع مالی مناسبی هم دارد برای انجام آن دشواری ندارد. اما رسالت اصلی دانشگاه سرانه‌های دانشجویی است و شاید اعتبار لازم را برای تبدیل کردن زمین‌های بایر به فضای سبز نداشته باشد، همچنان که تجربه گذشته این مطلب را تایید می‌کند و در ۷۰ سال گذشته از عمر دانشگاه فردوسی مشهد بخش اعظمی از این زمین‌ها عملا به فضای سبز تبدیل نشده است.

طرح تفصیلی یک طرح بلند مدت است که افق آن ۱۰ساله است

این عضو شورای اسلامی شهر مشهد بیان کرد: اگر الزامات امنیتی، ایمنی و کارکرد اصلی دانشگاه به مخاطره نیفتد، این ظرفیت وجود دارد که این پهنه‌ها به شهر اضافه شود تا مدیریت شهری بتواند آن‌ها را تبدیل به فضای سبز کند و کار حفاظت و نگهداری را به عهده بگیرد و یک بازی دو سر برد برای دانشگاه و شهرداری می‌شود. فضایی می‌شود تا مردم بتوانند در آن حضور داشته باشند و پهنه وسیعی می‌شود از فضای سبز که هم کارکرد اجتماعی هم کارکرد اکولوژیکی دارد. طرح تفصیلی یک طرح بلند مدت است که افق آن ۱۰ساله است و تا ده سال آینده فرصت اجرای آن وجود دارد. اجرا شدن تصمیماتی که در این طرح گرفته می‌شود منوط به فراهم شدن الزامات آن است.

وی بیان کرد: در طرح تفصیلی ما به عنوان یک سند بالادستی قانونی در شورا این ظرفیت را ایجاد کردیم و آن را الزامی ندانسته‌ایم. بیان شد که با مدیریت شهرداری و از طرفی دیگر با مدیریت دانشگاه فردوسی و وزارت علوم، این ظرفیت وجود دارد که در صورت تفاهم این دو بخش در ۱۰سال آینده پهنه‌های دانشگاه فردوسی جزوی از پهنه‌های شهر شود و در عین حال استقلال دانشگاه زیر سوال نرود و در مجموع امنیت بخش‌های مختلف دانشگاه مانند آزمایشگاه‌ها، خوابگاه‌ها و کتابخانه‌ها حفظ شود. این ظرفیت قانونی ایجاد شده است تا دانشگاه و شهرداری طی ده سال آینده به توافق رسیده و یک طرح قانونی تنظیم شود تا مشخص شود مدیریت شهری و دانشگاه چطور می‌خواهند برای اجرای این طرح عمل کنند تا بیشترین تبعات و منافع را برای هردو داشته باشد.

برداشته شدن دیوارهای دانشگاه فردوسی الزام نیست، تنها یک ظرفیت و پیشنهاد است

مهدی نیا در خصوص امنیت دانشجویان در رابطه با برداشته شدن دیوارهای دانشگاه اظهارکرد: این دغدغه بسیار درستی برای خانواده دانشگاه است. در صورتی که گام‌های اجرایی این طرح قرار باشد اجرا شود مهم‌ترین دغدغه و نکته که باید به آن پرداخته شود بحث امنیت دانشگاه است. امنیت دانشگاه هم شامل امنیت اجتماعی دانشجویان، امنیت فضاهای مختلف دانشگاه و منابع دانشگاه که همگی مهم است می‌شود. در این زمینه حتما بررسی‌هایی انجام خواهد شد تا امنیت دانشگاه به مخاطره نیوفتد. طرح تفصیلی یک ظرفیت سازی قانونی است نه یک الزام که بلافاصله بعد از تصویب طرح دانشگاه مجبور به حذف دیوارها باشد، شاید اجرایی کردن این طرح ملزم به بوجود آمدن ارزش‌هایی در جامعه باشد و مدت زمان زیادی لازم باشد تا برای کسب این ارزش‌ها صبر کرد.

وی گفت: من احساس می‌کنم بخشی از نگرانی که ایجاد شده به دلیل الزامی است که از طرح تفصیلی برداشت می‌شود. دوستان دانشگاهی ما نگران این مطلب هستند که بلافاصله پس از تصویب دیوارها برداشته شود بدون اینکه پیش زمینه‌هایی برای حفظ امنیت دانشگاه فراهم شود. مطالعات و بررسی‌های تکمیلی اگر به این نتیجه برسند که فعلا امکان اجرای این طرح وجود ندارد قطعا این طرح به تعویق می‌افتد تا زمانی که زمینه‌های لازم فراهم شود. من ضمن تاکید بر درست بودن این دغدغه در رابطه با امنیت دانشگاه، تاکید می‌کنم تا زمانی که این دغدغه‌ها رفع نشود نباید این طرح را اجرایی کرد.