همیشه پابه پات میام!

مرد ۴۱ ساله‌ای روز گذشته همراه همسرش به یک مغازه انگشتر فروشی به یکی از مراکز بزرگ تجاری مراجعه کردند. این زوج جوان به بهانه خرید، نگین های انگشتری را نگاه می کردند. در این لحظه آنها با اعلام اینکه بعدا مراجعه می‌کنند از مغازه خارج شدند.اما صاحب فروشگاه متوجه گم شدن یک نگین با ارزش انگشتری از جنس یاقوت شده بود بلافاصله دوربین مداربسته مغازه را چک کرد و متوجه شدن زن جوان نگین مورد نظر را در دهان خود گذاشته و سپس متواری شده است.

پلیس، زوج جوان را در حال جابه‌جایی اموال مسروقه شناسایی و دستگیر کرد. این زوج سارق ۳۸ و ۴۵ ساله که سه سابقه کیفری سرقت و حمل مواد مخدر در پرونده خود داشته و اعتیاد شدید و مواد مخدر صنعتی دارند پس از انتقال به پاسگاه ویرانی در بازجویی‌های پلیسی به دو فقره سرقت باغ ویلاها اعتراف کردند.

مدتی است که در میان بازار داغ حوادث، موضوع دستگیری زن و شوهران به دلیل حمل مواد مخدر، سرقت، زورگیری و سایر جرایم دیده می‌شود. حضور زنان در کنار همسرانشان در ارتکاب به چنین جرایمی قابل تامل است و البته این معضل جدید ناشی از دلایل بسیاری مانند عدم نظام حمایتی از زنان، بیکاری، فقر، توزیع نامتوازن عدالت اجتماعی و دیگر مسائل است.

دکتر غلامرضا حسنی در این زمینه با اشاره به شگردهای مجرمان در انجام بزه گفت: گروه‌های بزهکار اصولا به دنبال این هستند که جو معتمدانه‌ای ایجاد کنند تا بتوانند به مقاصد خودشان دست پیدا کنند. هرچقدر جامعه آنومیک‌تر باشد یعنی ساختار اجتماعی به لحاظ رفع نیازها با مشکلات بیشتری مواجه باشد، شکل‌گیری چنین گروه‌های بیشتر مشهود است.

این پژوهشگر اجتماعی افزود: اینکه جرایم به صورت زن و شوهری نمود پیدا می‌کند به دلیل این است که نهاد خانواده آسیب‌دیده و گاهی بزهکاران به علت اینکه طلاق گرفته‌اند برای ازدواج مجدد به دنبال کسانی هستند که با خودشان همسو یا به لحاظ ویژگی‌های شخصیتی و موقعیت با هم اشتراک داشته باشند. برای مثال کسی که سابقه زندان دارد، نه به دلیل احساس نیاز به تشکیل خانواده و ازدواج بلکه به دلیل رسیدن به اهداف خود از طریق غیرقانونی(سرقت، حمل و فروش موادمخدر) با فرد دیگری هم‌دست شده و مرتکب چنین جرایمی می‌شوند و در واقع تشکیل خانواده به این شکل، با ارزش‌های نهاد خانواده مغایرت دارد.

حسنی با بیان اینکه شرایط اجتماعی و موقعیت فردی در بروز جرم دست دارد و موقعیت اجتماعی و طبقه اجتماعی افراد در این جریان بی تاثیر نیست، تصریح کرد: ساختار اجتماعی هرچقدر به لحاظ رفع نیازهای اولیه توانمند باشد و حداقل‌های زندگی را مهیا کند، کمتر چنین پدیده‌هایی(جرایم زوجین) محقق می‌شود. یکی از دلایل بروز چنین پدیده‌ای، اعتماد زوجین در مسائل مالی و اقتصادی است، به همین دلیل همسران با همکاری یکدیگر دست به سرقت یا سایر جرایم می‌زنند. ‌

وی افزود: خانواده‌هایی که به لحاظ اقتصادی زمینه ارتکاب به جرایم این چنینی دارند، به دلیل وجود اقتدار مردانه و سوء سابقه احتمالی مردان به جرم خاصی، زنان مجبور به  این اعمال می‌شوند اما برای مثال اگر بحث اعتیاد است، در ابتدا زن توسط همسر و یا همدست معتاد شده و بعد جذب گروه آسیبی می‌شود. گاهی هم وصلت این افراد برای دنبال کردن هدف سرقت یا غیره است و هیچ علاقه و عشقی میان این افراد وجود نداشته و تنها به دلیل اشتراکات و هدف باهم متحد می‌شوند. این خانواده‌ها نیاز دوام زیادی ندارند و به سرعت از هم گسیخته می‌شوند.

دکتر حسنی در پاسخ به این سوال که آیا حضور همسر در انجام بزه، شگردی جدیدی است یا خیر، خاطرنشان کرد: بله، به دلیل اینکه جمعیت زنان در فعالیت اقتصادی زیاد شده و میزان حضور و مشارکت زن در جامعه افزایش پیدا کرده است، مردان به این امر واقف هستند که بدون کمک و حضور زنان قادر به مبادلات و تجارت مالی و اقتصادی نیستند و زنان پوشش خوبی برای رد گم‌ کردن اعمال مجرمانه هستند. معمولا اعتماد ما به زنان در جامعه بیشتر است به دلیل حرمت و موقعیت مادری زن، ممکن است که در پوشش و باهمراهی زنان، دست به انجام چنین جرایمی بزنند. در واقع حضور زنان در ارتکاب جرایم پابه پای همسرانشان، استتار وقوع جرم است و دور کردن اذهان عمومی از انجام آن. به نظرم باید کنترل‌های اجتماعی در جهت جلوگیری ازاین آسیب‌ها را افزایش و آگاهی دادن افراد مختلف جامعه را باید مد نظر قرار دهیم.

وی افزود: باید در مقاطع مختلف از پیش دبستانی تا دبیرستان و دانشگاه‌ها که فرهنگ شهروندی نهادینه می‌شود، آگاهی‌ها را افزایش دهیم و در مناطقی که احتمال بروز چنین مسائلی در نهاد خانواده داده می‌شود، باید کنترل جدی‌تری به عمل آید.

دکتر حسنی خاطرنشان کرد: این امر بدیهی است، افرادی که دست به سرقت و سایر جرایم می‌زنند با معتمدترین اطرافیان خود این جریان را در میان می‌گذارند و یا حتی با کمک و همراهی آنان مرتکب چنین اعمالی می‌شوند. آنان با استفاده از ایجاد انگیزه‌های مختلف، برای مثال نجات و رهایی از فلاکت اقتصادی و محرومیت‌هایی و شرایط نامطلوبی که با آنها مواجه هستند؛ قول‌هایی برای ساختن موقعیتی مطلوب به همسرانشان می‌دهند. در واقع وضعیت اقتصادی نقش مهمی در بروز پدیده جرایم زوجین دارد. اگر نظام حمایت از زنان ایجاد و گسترش یابد به طوری که زنان در از حمایت و عدالت اجتماعی متوازن برخوردار باشند، این معضل کاهش یافته و تاحدود زیادی قابل کنترل است.

نیلوفر اقبال