این سیل انسان ساز بود
هنگامه طاهری : اگر چه مشهد سالها دوره خشکسالی را گذراند اما امسال نه تنها مشهد که کل ایران از نزولات آسمانی بهره مند شدند.
البته عدم مدیریت روان آب ها و نداشتن آمادگی مسئولین مربوطه در مقابله با سیلاب، منجر به حوادثی شد که در برخی موارد غیر قابل جبران است. قطعا تخریب منازل و خسارات مالی اگر چه در طولانی مدت قابل جبران است اما با جانهای از دست رفته چه کنیم؟
جلسه بررسی خطر سیلاب در مشهد با تاکید بر سیل اخیر ، مورخ ۱۲ خرداد ۱۴۰۳ با همت پژوهشکده ثامن و حضور اساتیدی از دانشگاه فردوسی به همراه چند تن از مسوولین ، سمن های محیط زیستی و حوزه شهری و سایر علاقمندان به موضوع برگزار شد.
?تغییر کاربری اراضی
دکتر «قیامی» ازشرکت مشاوری که مطالعات سیلاب را انجام داده ، با بیان نقاط اصلی حادثه دیده، علل هیدرولوژیکی را موجب وقوع سیلاب عنوان و اصلی ترین عللت را تغییرات کاربری اراضی بیان کرد .
وی همچنین با تاکید بر خطرناک بودن خط القعرها، آسفالت شدن معابر را موجب نفوذ ناپذیری روان آب ها و یکی از علل تشدید سیلاب دانست .
?دیوار آستان حادثه ساز شد
علاوه بر این دکتر «محمود فغفور مغربی» عضو هیات علمی گروه معماری دانشگاه فردوسی، مشکلات پیش آمده حاصل از سیل در حاشیه شهر را به گلوگاه هایی در ارتفاعات مربوط دانست که باعث شده اند پس از جاری‌شدن روان آبها ، آب مسیرهایی را انتخاب کند که پیش بینی نشده بود و از بهم پیوستن مجموع این آب راه ها حجم سیلاب افزایش یافته و موجب تشدید آن بشود.
وی در ادامه به دیواری اشاره کرد که آستان قدس رضوی حد فاصل اراضی خود و خیابان سپاه ۶۹ احداث کرده بود که موجب تشدید خسارات مالی و جانی گردید.
او در همین خصوص گفت: اگر چه این دیوار برای حفاظت از اراضی آستان اقدام موثری است اما به لحاظ هیدرولوژیکی موجب شدت گرفتن سیل و بروز خسارات شد.
وی در همین راستا بر توجه بیشتر به حاشیه شهر و ارتفاعات جنوبی تاکید کرد.
دکتر «مغربی» ابراز امیدواری کرد که اگر شهر با نگاه توسعه پایدار مدیریت شود از بروز این حوادث و تخریب ها جلوگیری خواهد شد و اینگونه بارش ها منجر به حوادث و خسارات جانی و مالی نمی شود.
? دخل و تصرف در حریم و بستر رودخانه ها
دکتر «محمد تقی دستورانی» عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد و رییس سابق دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست همین دانشگاه با توضیح اینکه چه عواملی منجر به سیل می شود و عوامل تشدید کننده آن کدام است نیز تخریب پوشش گیاهی را موجب چند برابر شدن شدت روان‌آب ها دانست.
وی دخل و تصرف در حریم و بستر رودخانه ها، کوچک کردن مسیر رودخانه ها ، ساخت و ساز در حریم و بستر رودخانه ، طراحی های نامناسب، تغییر کاربری اراضی ، تخریب ارتفاعات جنوبی و از بین بردن روان‌آب ها و مسیل ها را از دلایل ایجاد این سیل برشمرد .
او همچنین با اشاره به سیل اخیر مشهد آن را سیل انسان ساز عنوان کرد و اظهار داشت: با وجود بارش شدید حجم روان‌آب زیاد نبود و اگر مدیریت صحیح انجام می شد حادثه ای اتفاق نمی افتاد.
وی عنوان کرد: حاشیه های شهر تحت تاثیر بالادست است پس توجه به بالادست برای جلوگیری از چنین حوادثی بسیار حائز اهمیت است.
دکتر «دستورانی» علاوه بر این تاکید کرد سیل حادثه نیست، نعمت است ، بخشی از چرخه هیدرولوژیکی است و باید طوری شرایط مدیریت شود که مورد استفاده قرار بگیرد .لذا باید روی احیا اراضی بالادست و احیا مسیلها و کانال های عبور روان‌آب ها کار کنیم .
?خیابان شهید ناصری بر بستر کال
اما« موحدیان» رییس شورای شهر مشهد و فرماندار سابق شهر که در جلسات از حامیان طرح کمربند جنوبی است ضمن نکوهش تجاوز به بستر و حریم رودخانه گفت: بلوار شهید ناصری که دستخوش سیل شد، خیابانی است که کل آن کال بوده اما به خیابان تغییر کاربری یافته و با وجودی که لوله هایی برای عبور سیلاب کار گذاشته شده ولی کارایی کافی و لازم را نداشت .
او همچنین عنوان کرد: در سپاه ۶۹ زمینی توسط مشاوران آماده سازی شده که اصلا جایگاه کال اصلی را که آب را به اقبال هدایت می کرده ندیده اند.
«موحدیان» با تاکید بر احیای کالها از معاون دادستان در پیشگیری از وقوع جرم تقاضای کمک و همکاری کرد تا چنین معضلات و معارضاتی رفع شود.
وی به درختکاری به شکل کمربند سبز در ارتفاعات بعنوان کاری مثبت در جلوگیری از بروز سیل اشاره کرد.
?مشکل چهلبازه غالب شدن افکار آدمهای کوچک است
از آنجایی که در هر جلسه ای که بحث رود و سیل باشد وضعیت رودخانه چهلبازه هم مورد توجه قرار میگیرد در این جلسه نیز
Taghizadeh, [۰۸.۰۶.۲۴ ۱۲:۵۰]
حریم و بستر آن در صورت تملک و ساخت و ساز و خسارات مالی و جانی احتمالی آن مطرح شد.
هر چند در جلسه شورای حفظ حقوق بیت المال که آذر ماه ۱۴۰۳ برگزار شد بر تکمیل رودپارک چهل بازه توسط شهرداری و دادن زمین معوض به مال باختگان تاکید شد اما همچنان موضوع مسکوت است.
بیان این موضوع در جلسه مورد اعتراض سهامداران قرار گرفت که توسط «هادی شریعت یار »معاون دادستان در پیشگیری از وقوع جرم و حفظ و احیاء حقوق عامه پاسخ داده شد.
او گفت:مشکل ما در این خصوص با آدمهای کوچک و فاقد دور اندیشی است.کسانیکه وقوع سیل و باران و حوادث پس از آن را انکار می کنند.
وی درباره تصاحب چهل بازه تصریح کرد: تمایل عده ای در ساخت و ساز و کسب منافع مالی است. در حالی که باید از عواقب سیل اخیر عبرت بگیریم .
او همچنین تاکید کرد که جای تأسف دارد ما به سختی با اتفاقات بیدار می شویم.در حالیکه اگر افراد به مسئولیت های خود آگاهی داشته باشند از وقوع چنین جرایمی جلوگیری می شود.
?سمن ها حاضر به درختکاری کوه ها
نمایندگان سمن های حاضر در جلسه نیز تصریح کردند که با درختکاری تابع شرایط و اسلوب خاص علمی موافقند اما به موازات درختکاری، کوه تراشی و تخریب ارتفاعات نباید صورت می گرفت.
آنها تاکید کردند که حاضرند تمام اراضی کوه پارک و آسفالت ارتفاعات جنوبی را شکافته و بجای آن درخت بکارند.
همچنین به رییس شورای شهر خاطرنشان کردند که در جایگاه مهمی قرار و مسئولیت خطیری بر عهده گرفته است لذا نمی تواند شهر را با نظرات و اقداماتی بدون پشتوانه علمی به مخاطره بیاندازد .