چشیدن طعم مادری به قیمتی گزاف
مریم اصغری
ناباروری یکی از مشکلات کنونی است که بیش از قبل به چشم می‌آید و دلایل گسترده‌ای هم دارد. در این زمان درست در شرایطی که تمام تلاش‌ها برای باردار شدن بی نتیجه می‌ماند، عموما اطرافیان راه‌های جایگزینی را برای اینکار پیشنهاد می‌دهند. چراکه داشتن فرزند موضوعی است که برای بعضی از خانواده‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است و بنیان برخی از خانواده‌ها را با تهدید مواجه کرده است.
به گزارش رونامه صبح امروز؛ قانون اجاره رحم در سال ۱۳۸۲ در مجلس شورای اسلامی به نام «قانون اهدای جنین» تصویب شد. این موضوع یک مساله حقوقی است و مجازاتی برای هر دو طرف یعنی اجاره‌دهنده و‌گیرنده وجود ندارد و نه‌تنها در کشور ما، بلکه در بسیاری از کشورهای دیگر وجود دارد.
غالبا افرادی که از ناباروری رنج می‌برند حاضرند از انواع داروها استفاده کنند و حتی به مدت طولانی زیر نظر پزشک باشند تا بتوانند کودکی را به دنیا بیاورند و زمانیکه خود قادر به انجام این عمل نباشند، یکی از راه‌های جایگزین درمان ناباروری استفاده از رحم اجاره‌ای به عنوان گزینه کمک باروری است که گاه هزینه‌های هنگفتی برای زوجین رقم می‌زند. به طوریکه در سال میلادی گذشته تجارت این بازار جهانی به 129 میلیارد رسیده است.
احتمال ابتلا به افسردگی زایمان در صاحبان رحم اجاره‌ای
در خصوص بُعد روانشناسی این موضوع چندی پیش یک روانشناس بالینی به ایسنا گفت: در دوران حاملگی رابطه زیستی عمیقی بین مادر و جنین برقرار می‌شود و هورمون اُکسی‌توسین در این بین نقش عمده‌ای در بروز غرایز مادری زن ایفا می‌کند به همین دلیل رابطه عاطفی عمیقی بین مادر و نوزاد شکل می‌گیرد که گاه جداسازی نوزاد از مادری که رحم خود را اجاره داده بسیار مشکل می‌شود.
جمیله زارعی با تأکید بر لزوم برقراری جلسات مشاوره و روانشناسی برای مادران موقت، بیان کرد: گاهی زن باور دارد که نوزاد متعلق به وی است و نه زوجی که پیش از این با او قرارداد بسته بودند بنابراین احتمال ابتلا به افسردگی پس از زایمان،احساسات آسیب به خود،خشم و گناه در زنانی که رحم خود را اجاره می‌دهند بیشتر است.
این درمانگر با اشاره به اینکه «بسیاری از زنان تحت فشار اقتصادی و نیازمندی‌های مالی اقدام به اجاره دادن رحم خود می‌کنند در حالی‌که به صورت کامل از تبعات آن آگاه نیستند» مطرح کرد: این افراد بهتر است قبل از بستن قرارداد، مشاوره روانپزشکی و یا روانشناسی با این زنان انجام شود تا وضعیت ثبات روانی آنها بررسی شده و همچنین آنها را از پیامدهای روانشناختی همراه آگاه سازند تا با علم بر این مسائل اقدام به پذیرش یا عدم پذیرش قرارداد کنند
وی حمایت اجتماعی زنی که تصمیم به اجاره دادن رحم خود می‌گیرد را بررسی کرد و با بیان اینکه «طرد یا عدم پذیرش توسط خانواده و دوستان گاهی مسائل روانشناختی را برای این زنان پیچیده‌تر نیز خواهد کرد» ابراز کرد: برای زوج نابارور که از این طریق اقدام به فرزندآوری می‌کنند نیز در ظاهرممکن است صرفاً اهدای اسپرم یا تخمک باشد اما در اصل می‌تواند تبعات روانشناختی برای افراد در آِینده به دنبال داشته باشد بنابراین زوجین نابارور نیز نیاز به مشاور روانشناختی و آموزشی هستند که با آگاهی کامل اقدام به اهدای سلول کنند.
رحم اجاره‌ای؛ 400 تا 900 میلیون تومان
در این میان اما گاهی مسئله به شکل دیگری هم رقم می‌خورد و افرادی که تمکن مالی دارند، بدون اینکه مشکلی داشته باشند و تنها به دلیل اینکه نمی‌خواهد زیبایی و فرم بدن خود را به دلیل بارداری از دست بدهند و درمقابل نیز به دنبال این هستند که فرزند آنها از گوشت و پوست و استخوان خودشان و به جهاتی از نطفه خودشان باشد، به دنبال رحم اجاره‌ای هستند. موضوعی که حضور دلال‌ها را در این بازار تشدید می‌کند و شاید یکی از دلایلی که باعث شده تا این اندازه قیمت رحم اجاره‌ای در کشور ما افزایش پیدا کند همین مساله باشد. در این خصوص نیز باید اشاره کرد که بر اساس مستندات قیمت‌ها از ۴۰۰ میلیون تومان شروع می‌شود و بسته به شرایط فرد که شامل سن، سلامتی، زیبایی ظاهری و … است گاهی به ۹۰۰ میلیون تومان هم می‌رسد. رقمی که برای خیلی از افراد با وجود مشکلات اقتصادی و معیشتی این روزها به‌مراتب بیشتر از قبل وسوسه‌انگیز خواهد بود.
مشکلات رحم اجاره‌ای از زبان یک فوق‌تخصص
طاهره میرزایی، فوق تخصص زنان و زایمان، در این باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: اجاره رحم هم برای بسیاری از افرادی که داوطلب این کار می‌شوند مانند کسانی است که به دلیل مشکلات مالی و فقر اقتصادی حاضر به فروش اعضای بدن خود می‌شوند. در اکثر موارد زنان برای این کار داوطلب می‌شوند تا بتوانند مشکلات اقتصادی و معیشتی خود و خانواده‌هایشان را حل و فصل کنند.
او می‌افزاید: این اتفاق حداقل برای افرادی که واقعا نمی‌توانند بچه‌دار شوند و آرزوی فرزنددار شدن دارند بسیار هم خوب است اما مساله اینجاست که در این بین افرادی به‌عنوان واسطه حضور دارند که شرایط را سخت‌تر و پیچیده‌تر کرده و باعث می‌شوند تا برخی مشکلات در طول مدت بارداری خود را نشان دهند.
این فوق تخصص زنان و زایمان می‌گوید: قبل از هر چیز فردی که قرار است رحم خود را اجاره دهد باید از نظر سلامتی تائید شود. این کار اغلب از سوی پزشکان متخصص زنان و زایمان انجام می‌شود و برگه تایید سلامت می‌دهند؛ از سوی دیگر فرد باید از نظر اعتیاد و مشکلات دیگری مانند بیماری‌های مقاربتی و ارثی مورد بررسی قرار بگیرد. اما متاسفانه در برخی موارد اتفاق افتاده که واسطه‌ها این برگه‌ها را به صورت تقبلی در اختیار خانواده خواهان رحم اجاره‌ای می‌گذارند و در نهایت هم ممکن است بارداری به شکل ناموفق تمام شود و یا اتفاقات دیگری رخ می‌دهد و افراد بعد از اینکه پول را پرداخت می‌کنند تازه متوجه می‌شوند که فرد داوطلب مشکلات سلامتی دارد یا معتاد است و … .
میرزایی می‌گوید: به همین خاطر است که افراد متقاضی باید در این زمینه دقت عمل بیشتری به خرج دهند و قبل از اینکه به افراد غیر مسوول مانند واسطه‌ها برای انجام این امور مراجعه کنند از افراد ذی صلاح مشورت بگیرند و در نهایت هم در تمام مراحل تایید سلامت فرد مورد نظر حضور داشته باشند تا دچار مشکلات بعدی نشوند.
او در مورد زنانی که می‌توانند اما به دلایلی نمی‌خواهند باردار شوند و از رحم اجاره ای استفاده می‌کنند نیز می‌گوید: متاسفانه این مساله طی سال‌های گذشته رونق بسیاری پیدا کرده است. از وقتی که مساله ظاهر برای بسیاری از افراد به یک مساله حیاتی تبدیل شد و عمل‌های جراحی زیبایی رونق گرفت این اتفاق هم بیش از هر زمان دیگری رخ می‌دهد و خیلی از افرادی که خود توانایی بارداری دارند به دلایل واهی از رحم اجاره ای استفاده می‌کنند.
نظارتی بر این بازار وجود ندارد
همچنین عاطفه رحیمی، پرستار یکی از زایشگاه‌های خصوصی تهران نیز در این باره به تجارت نیوز می‌گوید: مساله اینجاست که هیچ نظارتی بر این بازار وجود ندارد. همانطور که در زمینه فروش اعضای بدن همه چیز دست واسطه‌هاست در این زمینه هم باز واسطه‌ها هستند که شرایط را تعیین می‌کنند.
او می‌افزاید: در حال حاضر درمان‌های زیادی برای باروری افراد نابارور وجود دارد اما برخی افراد واقعا به هیچ درمانی پاسخ نمی‌دهند و مجبورند از رحم اجاره ای استفاده کنند اما سودجویی دلالان در این بین باعث می‌شود تا برخی از این خانواده‌ها به دلیل مشکلات مالی و عدم توانایی مبالغ درخواستی نتوانند به آرزوی خود برسند.
رحیمی در مورد این موضوع که بیشتر چه رده سنی در این زمینه فعالیت می‌کنند می‌گوید: در حال حاضر متولدین دهه ۷۰ بیشترین آمار را در بین افرادی که رحم خود را اجاره می‌دهند دارند. البته چند نمونه دهه هشتادی هم در بیمارستان ما بوده اند که زود ازدواج کرده و فرزند داشته اند و باز هم بنا به دلایل اقتصادی مجبور به این کار شده اند. به هر حال این مبلغی که دریافت می‌کنند می‌تواند حداقل تا مدتی مشکلات معیشتی آنها را رفع کند.