رونق تابستانه تفریحات آبی در مشهد و لزوم پیشگیری از شیوع بیماری‌ها
عطیلی مدارس و افزایش آمار مسافرت‌ها به مشهدالرضا (ع) در گرماگرم تابستان، هجوم به مجموعه‌های تفریحی از جمله استخرها و مجموعه‌های آبی را در پی داشته است و در این شرایط هرگونه سهل‌انگاری و بی‌توجهی به پروتکل‌های بهداشتی، می‌تواند خطر شیوع برخی بیماری‌ها را نیز به دنبال داشته باشد.
به گزارش ایرنا، آغاز سفرهای تابستانی و پذیرش میلیون‌ها زائر و مسافر در مشهد، با توجه به موقعیت خاص و راهبردی این شهر به عنوان مقصد و یا مسیر گذر برخی اتباع خارجی، که از طریق مشهد به دیگر مناطق کشور سفر می کنند، می تواند تهدیدی بالقوه باشد که به انتقال و شیوع بیماری‌های ویروسی و عفونی در این کلانشهر چند میلیونی بینجامد.
پس از بارگاه قدسی حضرت علی بن موسی الرضا (ع)، که دل همه ایرانیان را گروگان زیارت خود دارد، یکی از جاذبه‌های گردشگری مشهد، به خصوص در ماههای گرم سال، مجموعه‌های آبی بزرگ، مدرن و پیشرفته این شهر است که آن را به قطب تفریحات آبی کشور تبدیل کرده است، اما همین جاذبه گردشگری، در کنار همه مزایا و برکات اقتصادی، می‌تواند تهدید کننده سلامت ساکنان این کلانشهر نیز باشد، چرا که با توجه به شیوع بیماری‌هایی همچون وبا، شبه وبا، آبله میمونی، سرخک، کووید ۱۹ و سایر بیماری‌های ویروسی و عفونی، یکی از راه‌های انتقال این بیماری‌ها عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مکان‌های عمومی به ویژه استخرها و مجموعه‌های آبی است.
به عقیده پزشکان و دست اندرکاران امور بهداشتی، رعایت اصول بهداشتی و حفاظتی در استخرها و مجموعه های آبی، برای پیشگیری از انتقال و شیوع انواع بیماری‌ها اهمیت بسزایی دارد که ضروری است با تشدید نظارت‌ها توسط نهادهای متولی، از به مخاطره افتادن سلامت مردم جلوگیری شود.
بیماری‌های عفونی پوستی و استخرهای شنا
اماکن عمومی نظیر استخرها در صورتی که استانداردها و اصول بهداشتی در آنها رعایت نشود، می‌توانند به کانونی برای انتقال بیماری مبدل شوند زیرا این مکان‌ها مورد استفاده افراد زیادی قرار می‌گیرند لذا همیشه با مسائل و مخاطرات بهداشتی همراهند که انتقال انواع عفونت ها و بیماری‌های پوستی از شایعترین آنها است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد به خبرنگار ایرنا گفت: استخرهای شنا یکی از اصلی ترین راه‌های انتقال بیماری‌های پوستی و عفونی هستند که این بیماری‌ها از تعدد و تنوع بسیاری برخوردارند.
دکتر بهاره ایمانی افزود: این گونه بیماری‌ها می تواند از طریق آب آلوده و بدن شناگران به دیگران منتقل شود، زیرا در مدت محدودی، تعداد زیادی از افراد از آن آب استفاده می‌کنند که این همیشه می‌تواند خطر انتقال میکروب‌ها و ویروس‌ها را در پی داشته باشد.
وی ادامه داد: بیماری‌های جلدی و پوستی، بیماری‌های گوارشی و اسهال‌ها، عفونت چشم و گوش و حلق و بینی و برخی بیماری‌های انگلی از جمله مواردی است که امکان انتقال آن از طریق آب آلوده استخرها به شناگران وجود دارد.
این متخصص کودکان و نوزادان اظهار کرد: عفونت‌های پوستی و بیماری‌های قارچی مانند ورسیکالر، کچلی، زرد زخم، عفونت پزودومونایی و خارش بین انگشتان و کشاله ران و انواع زگیل‌ها بیماری‌هایی هستند که بیش از سایر امراض در استخرهای شنا دیده شده و شناگران را تهدید می‌کند.
وی در خصوص بیماری‌های گوارشی و اسهال‌های ناشی از آب آلوده نیز افزود: میکروب‌های مولد بیمارهای دستگاه گوارش برای زنده ماندن در آب استخر قدرت بیشتری دارند، لذا بزرگترین خطر هنگامی پیش می‌آید که بیماری‌های عفونی روده‌ای بین مردم شایع شده و استخرها شلوغتر باشد.
دکتر ایمانی ادامه داد: بیماری‌های مربوط به گلودرد چرکی و ورم ملتحمه چشم از متداول‌ترین امراض بین شناگران است لذا بی‌توجهی به درجه حرارت آب استخر و محیط اطراف آن و نبود کلر آزاد در آب استخر، شرایط را برای رشد و تکثیر این گونه بیماری‌ها فراهم می‌کند.
وی بیان کرد: یکی از مهمترین بیماری‌های انگلی، بیماری خونی به نام تب حلزون یا “شیستوزمازیس” است. چنانچه در مناطق گرمسیر، استخر با آب رودخانه‌ای که عامل این بیماری در آن باشد پر شود، این احتمال وجود دارد که افراد سالمی را که در چنین آب‌هایی شنا می‌کنند، آلوده سازد.
پیشگیری از شیوع وبا با اجرای طرح تشدید نظارت بر سلامت آب استخرها
با توجه به شیوع وبا در کشورهای همسایه، طرح تشدید نظارت بر سلامت آب استخرها و پارک‌های آبی خراسان رضوی، که می‌تواند زمینه شیوع بیماری را فراهم آورد، از ابتدای خردادماه امسال در این استان به اجرا درآمده است.
رییس کارگروه سلامت محیط دانشگاه علوم پزشکی مشهد به خبرنگار ایرنا گفت: تا کنون مواردی از ابتلا به بیماری وبا در کشور، مشاهده شده است، لذا باید با پیشگیری‌های دقیق، زمینه طغیان این بیماری در کشور را از بین برد.
محمد باباخانی افزود: آب استخرها و پارک‌های آبی باید روزانه توسط مسوولان این مجموعه‌ها در آزمایشگاه کنترل و از لحاظ میکروبی و میزان کلر باقی مانده در آب بررسی شوند، البته کارشناسان بهداشت نیز به صورت سرزده به این مراکز مراجعه می‌کنند و در صورتی که کیفیت آب در حد مطلوب نباشد نسبت به اعمال قانون و معرفی آنها به مراجع قضایی و یا پلمب مرکز اقدام می‌شود.
وی ادامه داد: بیماری وبا از آب و غذای آلوده، امکان انتقال سریعی دارد از همین رو باید قبل از مصرف، از بهداشت آب و غذا اطمینان حاصل کرد و هر آبی را در سفر مورد استفاده قرار نداد و حتی الامکان از آب‌های تصفیه شده و یا آب‌های آشامیدنی معدنی که بسته‌بندی استاندارد دارند، استفاده کرد و میوه و سبزی‌ها را نیز قبل از مصرف، ضدعفونی و میکروب‌زدایی کرد.
رییس کارگروه سلامت محیط دانشگاه علوم پزشکی مشهد تاکید کرد: توصیه می‌شود از آب‌های روان در فضای بیرون شهر برای نوشیدن و یا شستشوی ظروف استفاده نشود زیرا این آب‌ها در معرض آلودگی‌های بسیاری قرار دارند.
باباخانی ادامه داد: در فصل گرما که احتمال ابتلا به بیماری‌های منتقله از آب و غذای آلوده افزایش می‌یابد، مدیران مجموعه‌های آبی نیز باید نظارت خود را بر این مراکز افزایش دهند و بیش از پیش، از سلامت مواد غذایی و آب اطمینان حاصل کنند تا زمینه انتقال بیماری به حداقل برسد.
اقدامات بهداشتی پیشگیرانه در راستای جلوگیری از انتقال بیماری در استخرها
کارشناس آب آشامیدنی و استخر دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: با توجه به خطر احتمال انتقال بیماری‌های مختلف از طریق آلودگی آب استخر، رعایت بهداشت فردی و استفاده از دوش کامل توسط هر فرد به همراه استفاده از شامپو و صابون نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌ها از طریق استخرها دارد.
عبدالحمید گوهری افزود: افرادی که بیماری‌های پوستی و انگلی یا زخم باز دارند اصولا نباید وارد مجموعه استخر شوند و از سوی دیگر نظافت و ضدعفونی محل‌ها به ویژه در محل سونا و جکوزی، حوضچه اطراف استخر و محل‌های رختکن و دوش‌ها، و کلیه سطوح نشیمن‌گاهی باید به طور مستمر انجام شود و حضور مسوول فنی در استخر شنا هنگام فعالیت الزامی است.
وی ادامه داد: گندزدایی و کلرزنی درست و مداوم، تصفیه دائم آب استخر، جلوگیری از پذیرش مراجعان بیش از حد ظرفیت استخر، احداث حوضچه کلر پا برای ضدعفونی کردن پای شناگران قبل از ورود به استخر، برای مبارزه با بیماری‌های قارچی لای انگشتان پای شناگران، ایجاد تهویه مناسب، استفاده کردن هر شناگر از کلاه شنا، حوله، دمپایی مجزا و مخصوص به خود، از جمله اقدامات بهداشتی برای جلوگیری از انتشار آلودگی‌های میکروبی و انگلی حاصل از انتقال بیماری شناگران به آب استخرها است.
کارشناس آب آشامیدنی و استخر دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار داشت: کنترل کیفیت فیزیکی و باکتریولوژیکی آب استخر در تمام مدت، در نظر گرفتن ورودی و خروجی جدا برای بازدید کننده، رعایت درجه حرارت مناسب برای آب استخر، دوش گرفتن شناگران قبل از ورود به استخر و نیز شستن بدن پس از خروج از استخر با مواد شوینده و همچنین استفاده از لوسیون‌های نرم کننده بدن در صورت دارا بودن پوست خشک، از دیگر اقدامات بهداشتی برای پیشگیری از انتشار و انتقال بیماری‌ها در استخرها به شمار می‌رود.
گوهری افزود: همچنین باید شناگران پیش از ورود به استخر از نظر بیماری‌های واگیردار از جمله بیماری‌های تنفسی، سرماخوردگی، جوش و تبخال و سایر بثورات پوستی، عفونت‌های چشم و گوش و حلق و بینی و یا هر عفونت دیگری که بر اثر آن احتمال آلودگی آب و در نهایت سایر شناگران را سبب می‌شود از نظر ظاهری معاینه شوند و در صورت داشتن مورد خاص بیماری، از ورود آنها به استخر جلوگیری شود.
رییس گروه بهداشت محیط حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز گفت: سامانه گندزدایی، شرایط محیطی و ساختمانی استخر، رختکن و سرویس‌های بهداشتی، سامانه تهویه و تصفیه، بهداشت فردی کارکنان، نظارت بر بوفه‌های موجود، سامانه پایش و نمایش کلر، وضعیت فیزیکی آب، میزان کلر باقیمانده، وضعیت نیترات آب، آزمایش‌های میکروبی و آلودگی آب از جمله معیارهای نظارت و پایش در مجموعه‌های آبی به شمار می‌روند.
محمد باباخانی افزود: الزام نصب سامانه نمایش و پایش آب در همه استخرها از اقدامات در حال انجام است بطوری که وضعیت بهداشت آب به لحاظ دما، “پی.هاش”، کلر باقیمانده و شفافیت باید در معرض دید شناگران باشد.
وی ادامه داد: نظارت بر فعالیت استخرها در قالب اقدامات خوداظهاری از سوی مسوولان فنی استخرها و همچنین بازرسی‌های کارشناسان بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بطور جد دنبال می‌شود.
۶۳ درصد استخرهای خراسان رضوی فعالیت خود را آغاز کرده اند
رییس گروه بهداشت محیط حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد به خبرنگار ایرنا گفت: با رفع محدودیت‌های کرونایی پس از گذشت بیش از ۲ سال، تنها حدود ۶۳ درصد استخرهای زیر پوشش این دانشگاه از ابتدای سال جاری تاکنون فعالیت خود را آغاز کرده‌اند.
باباخانی افزود: هم اکنون از ۱۰۵ استخر و مجموعه آبی زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد، به دلیل شرایط کرونایی تنها ۶۶ مورد فعال هستند که هفت مورد از آنها، پارک ها و مجموعه های بزرگ آبی هستند.
فعالیت ۷۳ درصد استخرهای خراسان رضوی در شهر مشهد
وی ادامه داد: ۷۳ درصد از استخرهای فعال زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد معادل ۴۸ استخر و مجموعه آبی در شهر مشهد فعال هستند که از این تعداد پنج مورد پارک و مجموعه بزرگ آبی هستند.
رییس گروه بهداشت محیط حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه نظارت‌ها به ۲ صورت خوداظهاری شامل آزمایش‌های روزانه کیفیت و بهداشت آب توسط متولیان استخرها و همچنین بازدید کارشناسان بهداشتی صورت می‌گیرد، اظهار کرد: طبق نظارت‌های انجام شده هم اکنون بیش از ۹۵ درصد استخرهای زیر پوشش این دانشگاه از نظر بهداشتی وضعیت مطلوبی دارند.
وی افزود: از ابتدای امسال ۱۳۰ مورد بازدید از استخرهای زیر پوشش علوم پزشکی مشهد صورت گرفته که منجر به معرفی پنج مورد تخلف به مراجع قضایی و یک مورد پلمب استخر شده است.
باباخانی، موارد بازرسی شده را شامل وضعیت سرویس‌ها، متناسب بودن دوش‌ها و مواد شوینده مصرفی، تهویه استخر، وضعیت کلرزنی و بوی گاز کلر، وضعیت بوفه‌ها و خدمات ارائه شده، کیفیت آب استخر از نظر دما و PH، شفافیت آب، بار میکروبی و کیفیت شیمیایی آب، بهداشت فردی کارکنان، شرایط محیطی و ساختمانی، فعال بودن واحد کمک‌های اولیه و اورژانس عنوان کرد.
وی گفت: تنها حدود ۶ درصد از استخرهای زیر پوشش علوم پزشکی مشهد دارای مجوز ارایه خدمات ماساژ هستند و حال آنکه حدود ۹۴ درصد آنها بدون داشتن مجوز، خدمات ماساژ ارایه می‌کنند.
وی در خصوص راه‌های پیشگیری از انتقال و شیوع بیماری‌ها از طریق ارائه خدمات ماساژ در استخرها، گفت: رعایت موارد بهداشتی همچون استفاده از روکش یکبار مصرف تخت ماساژ، شستشو و گندزدایی دست ماساژور، رعایت بهداشت فردی از جمله استحمام یا دوش گرفتن فرد متقاضی ماساژ قبل از ماساژ و غیره در پیشگیری از انتقال و شیوع بیماری‌ها از طریق ارائه خدمات ماساژ در استخرها الزامی است.
۶۵ درصد استخرهای خراسان رضوی بین زنان و مردان مشترک است
مدیر گروه بهداشت محیط حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: حدود ۶۵ درصد استخرهای فعال در خراسان رضوی مشترک بین زنان و مردان هستند و بقیه آنها به صورت اختصاصی برای مردان یا زنان فعالیت می کنند.
علی‌اصغر حسنی افزود: کمتر از ۴۰ درصد استخرهای فعال در خراسان رضوی ویژه زنان یا مردان است و بقیه استخرها در نوبت‌های چرخشی بین زنان و مردان دست به دست می شود.
وی ادامه داد: استخر مشترک برای زنان و مردان در صورت رعایت بهداشت فردی و متناسب بودن جمعیت پذیرش شونده در استخر و مطلوب بودن شبکه تصفیه آن، مشکل ساز نیست.
مدیر گروه بهداشت محیط حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار داشت: همه استخرهای فعال در خراسان رضوی دارای مسوول فنی بهداشتی هستند که این افراد بر فرایند بهداشتی این مراکز نظارت دارند.