سبزی های آلوده کشف رود؛ امسال بدتر از پارسال !
ساماندهی کشف‌رود به عنوان بزرگ‌ترین طرح زیست محیطی کشور سال ۱۳۸۸ در مشهد آغاز شد، با وجود موفقیت‌ها و دستاوردهای بسیار این طرح، همچنان مساله کشت سبزیجات با فاضلاب جاری در این رودخانه دغدغه نخست متولیان امر در خراسان رضوی به شمار می‌رود.
به گزارش خبرنگار ایرنا، پس از چند سال از آغاز طرح ساماندهی رودخانه کشف‌رود ، مدیریت این پروژه بزرگ در سال ۱۳۹۸ به شهرداری مشهد واگذار شد و با وجود موفقتیهای فراوان در آزاد سازی بخش عمده حریم، برچیدن بسیاری از دستگاه های پمپاژ آب در منطقه، ساخت پنج تصفیه خانه و جلوگیری از تخلیه فاضلاب شهری در این رودخانه باز هم مطابق گزارش های رسمی هزاران هکتار زمین کشاورزی با فاضلاب و پساب های شهری و صنعتی آبیاری می شود.
از درختکاری ۲۴۵ هکتار از زمین های حریم رودخانه کشف رود تا در دست ساخت بودن ۲ تصفیه خانه فاضلاب با اعتبارات سنگین از جمله اقدامات جاری برای ساماندهی قطعی کشت و کار و مدیریت فاضلاب در این پهنه طبیعی در کنار کلانشهر ۳.۸ میلیون نفری مشهد است.
امروز در نشستی به میزبانی دیوان محاسبات خراسان رضوی و نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی، مدیر گروه توسعه پایدار و امور فناوری سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: حوزه فعالیت این سازمان به عنوان یک دستگاه ترویجی و آموزشی تنها می تواند به کشاورزان در حوزه کشف رود توصیه نوع کشت نماید.
آفاق ارفع افزود: در نهایت متخلفانی که اقدام به آبیاری با پساب یا فاضلاب کرده اند، به دستگاه قضایی معرفی شده اند که برخی بواسطه کشت معیشتی همچنان به فعالیت خود ادامه داده اند و در نهایت جهاد کشاورزی ارائه خدماتی نظیر نهاده یا معرفی به بانک برای تسهیلات را به متخلفان متوقف کرده است.
آبیاری هزاران هکتار زمین کشاورزی با پساب
مدیر طرح کشاورزی کشف رود در اداره جهاد کشاورزی مشهد نیز گفت: محدوده اراضی کشاورزی در محدوده کشف‌رود از پل شاهنامه تا چرمشهر چهار هزار و ۲۵ هکتار است.
احسان ضرابی افزود: به صراحت اعلام می کنیم برخلاف آنچه دیگران گفته‌اند هیچ الگوی کشتی برای آبیاری با فاضلاب وجود ندارد، چراکه آبیاری محصولات کشاورزی حتی از نوع غیرخوراکی با فاضلاب کنونی حاوی detergents یا همان شوینده ها و سفیدکننده های شیمیایی، خاک کشاورزی منطقه را از بین می‌برد.
وی گفت: البته در پهنه چهار هزار هکتاری منطقه ذرت علوفه ای، گندم و جو به صورت مخلوط با پسابهای منطقه و آب‌های کشاورزی و چاه ها آبیاری می‌شود ، الگوی کشت متغییر موجب شده ارائه آمار دقیق برای اعلام سطح زیر کشت ممکن نباشد.
مدیر طرح کشاورزی کشف رود ادامه داد: بواسطه انتقال آب کشف رود به حوزه‌های کشاورزی اطراف، حدود ۱۶.۵ هزار هکتار از اراضی اطراف مشهد نیز با مخلوط پسابها و آب چاه و سطحی آبیاری می شوند.
پساب چرمشهر منبع سرطان در مشهد
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی نیز با اشاره به آلاینده های وارد شده به کشف رود گفت: شهرک صنعتی چرمشهر مشهد عمده ترین عامل آلایندگی کشف رود است ، هر چند ورودی پساب این مجموعه به کشف رود ۳۰ لیتر بر ثانیه است و شاید در مقایسه با دبی (حجم جریان) چند صد لیتر برثانیه کشف رود اندک باشد، اما بالاترین سهم آلایندگی را دارد.
علیرضا طاهری با بیان اینکه پساب چرمشهر منبع سرطان در مشهد است، افزود: باید هر چه زودتر ساخت تصفیه خانه اختصاصی آن تکمیل شود، شرکت شهرکهای صنعتی استان باید به فکر مدیریت این مساله باشد.
وی به ساخت تصفیه خانه سپتاژ بوسیله شهرداری مشهد اشاره کرد و گفت: فاضلاب انسانی سطح شهر اکنون بوسیله ۴۰۰ دستگاه تانکر جمع آوری می شود و این تصفیه خانه محل دفع فاضلاب انسانی شهر خواهد بود که مدیریت شهری علاوه بر ساماندهی ناوگان فاضلاب باید تکمیل این تصفیه خانه را نیز تسریع کند.
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی به فعالیت کشاورزی و حقابه آبا و اجدادی کشاورزان در سه روستای حاشیه کشف‌رود اشاره و بیان کرد: پیشنهاد می شود برای انتفاع کشاورزان تصفیه خانه کوچکی ۳۰۰ لیتر بر ثانیه ای جهت مصرف پساب کشاورزی ساخته شود.
طاهری به کمبود بودجه برای ساخت تصفیه خانه اشاره کرد و گفت: ریشه حل مشکلات کشف رود کمبود اعتبار است و باید به صورت قانونمند و ساماندهی شده مثلث سرمایه گذاری بین بخش خصوصی و دو نهاد دولتی متولی و ناظر ایجاد کرد.
تخصیص ۵۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار سفر رییس جمهور به آب و فاضلاب مشهد
رییس شرکت آب و فاضلاب مشهد نیز گفت: در حال حاضر ۸۲ درصد کلانشهر مشهد زیر پوشش شبکه فاضلاب است، رقمی که بالاتر از تهران با سابقه بیشتر در حوزه اتصال شبکه فاضلاب می باشد.
حسین اسماعیلیان در تشریح اقدامات صورت گرفته، افزود: در حال حاضر حدود ۲۵۰ هزار مترمکعب فاضلاب تولیدی در مشهد جمع آوری می شود و پنج تصفیه خانه نیز با کیفیت های متفاوت این فاضلاب را در قالب پساب و مطابق استانداردهای تعیین شده در اختیار شبکه آبیاری قرار می‌دهند.
وی هزینه احداث تصفیه خانه معمولی فاضلاب را هزار میلیارد تومان (یک همت) عنوان کرد و گفت: از هفت همت اعتبار مصوبات سفر فروردین ماه رییس جمهور به وزارت نیرو در استان پنج میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان به شرکت آب و فاضلاب مشهد و طرحهای کشف رود تخصیص یافته است.
کیفیت پساب سه تصفیه خانه مشهد قابل قبول نیست
مدیر کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی نیز با طرح پرسشهایی در این زمینه گفت: اصلا سهم آب پایه برای رودخانه کشف رود چقدر است؟ این رودخانه فاقد دبی پایه است، مگر اینکه در فصول بارندگی و سیلابها شاهد جاری شدن آب در این رودخانه باشیم .
مهدی اله پور افزود: در دیگر فصول غیر بارانی سال، پساب های شهری و یا آب حاصل از زه کشی خیابان ها و دیگر پسابها جریانی از پساب را در این رودخانه جاری می کند، شرکت آب منطقه ای باید در این خصوص به دقت میزان آب کشف رود را تعیین کند.
وی به وضعیت تصفیه های منطقه پرداخت و بیان کرد: اتصال تصفیه خانه توس به پرکندآباد۲ موجب شد، آب پرکندآباد که پیشتر قابل قبول بود مطابق شاخص های زیست محیطی همچنان آلاینده باشد.
مدیر کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی ضمن انتقاد از عملکرد شرکت شهرکهای صنعتی خراسان رضوی در عدم ایجاد تصفیه خانه های مناسب برای زیر مجموعه های خود گفت: اگر امروز نیز تصفیه خانه ای با ظرفیت هزار متر مکعب احداث می شود باید مطابق چشم انداز تولید پساب در همان منطقه برای سال ۱۴۱۰ خورشیدی باشد.
اله پور ادامه داد: متاسفانه از میان پنج تصفیه خانه موجود در مشهد فقط پساب خروجی ۲ واحد وضعیت مطلوب یا قابل قبول دارد، علاوه بر بررسی خروجی تصفیه خانه ها، در ۱۰ نقطه آب کشف رود را در فصول مختلف بررسی می کنیم.
وی گفت: طی سالهای قبل کل مسیر کشف رود منطقه حفاظت شده زیست محیطی اعلام شده است و همین موضوع دست ما و دستگاه های متولی ساماندهی کشف رود را بسته است، حال آنکه به طور اصولی کشف رود و پهنه یاد شده هیچ کارکرد زیست محیطی ندارد.
ورود کمیسیون اصل نود به کشت محصولات کشاورزی با فاضلاب کشف رود
نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون اصل ۹۰ نیز گفت: موضوع فاضلاب و پساب و کشت محصولات کشاورزی با آن در مشهد، اکنون به عنوان یک شکایت در کمیسیون اصل ۹۰ مجلس در حال پیگیری است .
حجت‌الاسلام نصرالله پژمانفر به سوداگری برخی برای استفاده از پساب کشف رود اشاره کرد و افزود: مسوولان سازمان غذا و دارو باید گزارش دهند که صیفی‌جات محصول زمین های کشف رود چه وضعیتی دارد، به صورت رسمی اعلام کنند آیا تولید این محصولات با پساب دارای آلودگی است یا خیر و این ابهام را رفع کنند.
وی اظهار داشت: همچنین جهاد کشاورزی کاملا شفاف سطح زیر کشت زمینهای مشروب با پساب کشف رود و یا مناطقی که این آب را تا ۶۰ کیلومتر منتقل می کنند را شناسایی و تعیین حدود کند.
عضو کمیسیون اصل ۹۰ ادامه داد: وزارت نیرو اعلام کند، چه مقدار از فاضلاب و پسابهای مشهد به تصفیه خانه ها می رود و پسابهای خاص صنعتی و بیمارستانی مشهد چه میزان است و وضعیت تصفیه آنها چگونه است؟
وی ضمن اعلام پیگیری بابت راه اندازی تصفیه خانه ها به خصوص سپتاژ در مشهد گفت: یکی از مواردی که باید توسط شهرداری انجام می شد، نصب جی.پی. اس روی ناوگان حمل فاضلاب شهری بود، باید مشخص شود فاضلاب انسانی کجا جمع آوری می‌شود و مسیر تخلیه کجاست.
پژمانفر تصریح کرد: کمیسیون اصل ۹۰ و دیوان محاسبات به صورت تنگاتنگ به دنبال ارائه گزارشی از وضعیت زمینها و محصولات و سبزیجات تولید شده با آب آلوده هستند تا در نهایت به وزیر کشور این گزارش ارایه شود، در این میان شرکت آب منطقه ای، دانشگاه علوم پزشکی ، ادارات کل محیط زیست و استاندارد و آب و فاضلاب مشهد باید پاسخگوی وظایف محول شده باشند.
وی دستور کار جلسه آینده پیگیری وضعیت کشف رود را ارایه گزارش کامل از دستگاه های متولی اعلام کرد و گفت: علاوه بر دانشگاه علوم پزشکی ، اداره کل استاندارد، شرکت شهرکهای صنعتی و سازمان صنعت ، معدن و تجارت باید در حوزه وظایف خود از جمله آلودگی محصولات کشاورزی، میزان آلایندگی خروجی تصفیه خانه ها و ایجاد تصفیه خانه ها برای مراکز صنعتی گزارش لازم را ارائه کنند.
طی دو دهه اخیر رودخانه کشف‌رود مشهد به خاطر تجاوز به حریم محیطی و بی‌اعتنایی نسبت به آن و سرازیر شدن فاضلاب‌های آلوده صنعتی، کارگاه‌های محلی و خانگی به بستر آن دستخوش تغییرات ویرانگر زیست محیطی شده است.
آبیاری زمینهای کشاورزی واقع در اطراف کشف‌رود با آب آلوده نیز از معضلات بهداشتی آن محدوده است.
شعبه‌ای از کشف‌رود از کوه‌های هزارمسجد و شعبه دیگر آن از کوه‌های بینالود سرچشمه گرفته و از شمال شهر مشهد عبور می‌کنند.
این رود ۲۹۰ کیلومتری که پرآبی آن هم‌اینک تنها در خاطره‌ها باقی مانده است از غرب به شرق جریان دارد و پس از ادامه مسیر در محل پل‌خاتون به رودخانه هریرود می‌پیوندد و از آنجا به بعد “تجن” نام گرفته و به سوی ترکمنستان ادامه می‌یابد و در انتهای مسیر طبیعی خود در ریگزارهای کشور همسایه فرو می‌رود