چشمه مهمانک، میراثی طبیعی در دل کوه‌های مانه و سملقان
روستای مهمانک در فاصله شش کیلومتری جنوب غربی شهر آشخانه واقع شده است. در فاصله حدود ۵/۱ کیلومتری از شرق این روستا و در زیر کوهی کم ارتفاع، چشمه آب گرمی از نوع آهکی وجود دارد که نام آن در فهرست ملی میراث طبیعی نیز جای گرفته است.
استان خراسان شمالی ازجمله استان‌های کشور است که در اقلیم کوهستانی و نیمه‌خشک جای گرفته. وجود چشمه‌ها در این شرایط برای منطقه بسیار مهم و حیاتی است. در کنار این مورد وجود چشمه آب گرم که یکی از عوامل منحصربه‌فرد در بحث آب‌ها بوده، خود از اهمیت زیادی برخوردار است.
چشمه مهمانک به دلیل بهره‌مندی از آب گرم و با دبی مناسب که تأمین‌کننده نیاز آبی کشاورزان منطقه است، توانست شرایط ثبت در فهرست آثار ملی کشور را کسب کند و پرونده آن در فهرست میراث طبیعی کشور با شماره ۱۸۳ به ثبت رسید.
چشمه آب گرم مهمانک پس از خروج از محوطه چشمه برای مصارف کشاورزی مورداستفاده قرار می‌گیرد و از این طریق در تأمین معیشت مردم منطقه نقشی اساسی و مهم دارد. این چشمه یکی از چشمه‌های آب گرم در استان خراسان شمالی بوده که تعداد آن‌ها بسیار کم است و با توجه به خواص طبیعی که دارد می‌تواند به‌عنوان یکی از جاذبه مهم و طبیعی منطقه معرفی شود.
دمای آب این چشمه در حدود ۲۶ درجه سانتی‌گراد بوده و مساحت محدوده چشمه در حدود ۵۰ مترمربع است. عمق متوسط آن در حدود۵۰ سانتیمتر است. آب چشمه بسیار زلال است به‌طوری‌که انعکاس نور خورشید در آن دیده می‌شود. طبق تحقیقات محلی در گذشته آب این چشمه بیشتر بوده است و همچنین مکانی که آب خارج می‌شده در سطحی بالاتر قرار داشته است که به علت کم‌آبی‌های چند سال اخیر که در این منطقه اتفاق افتاده سطح آب پایین رفته و از میزان آب چشمه نیز کم شده است، بر این اساس اهالی چشمه را گودتر می‌کنند تا آب راحت‌تر خارج شود.
اطراف چشمه در سمت شمال زمین‌های باغی و کشت انگور مشاهده می‌شود و در سمت‌های شرق و جنوب آن زمین‌هایی با پوشش علفی وجود دارند که در اختیار منابع طبیعی هستند و در حال حاضر بیشتر چرای دام در آن‌ها انجام می‌شود.
وجود این چشمه آب گرم که در استان خراسان شمالی تعداد آن‌ها بسیار کم بوده، اهمیت زیاد و منحصر به خود دارد و معرفی آن می‌تواند زمینه تحقیقات بیشتر درزمینهٔ علوم آب و همچنین ورود علاقه‌مندان را به این مکان گسترش دهد.
آب چشمه پس از عبور از مسیر اصلی دو شاخه شده و به سمت زمین‌های زراعی اطراف کشیده می‌شود. این چشمه با دبی مناسب، طبیعت زیبایی برای اطراف خود فراهم کرده است. خصوصیات طبیعی این چشمه، چشم‌انداز خوب، فضای باز زمین‌های اطراف و دارا بودن مواد معدنی باعث شده است تا خواص درمانی داشته باشد و مردم برای شفا در آن شنا می‌کنند.
آبگرم، چشمه‌ای که گرمای آب آن بالاتر از اندازه‌های متعارف و نوعاً دارای برخی نمک‌ها و مواد معدنی است و گاه اثر درمانی نیز دارد. این نوع آب‌ها از اعماق زمین سرچشمه می‌گیرد و معمولاً از شکاف‌های سطح زمین با فشار بیرون می‌تراود.
شناخت خواص درمانی آب‌های گرم و معدنی و بهره‌گیری از آن‌ها پیشینه‌ای بسیار کهن دارد. آب این چشمه نیز به لحاظ تأمین سرسبزی طبیعت اطراف و همچنین تأمین معیشت مردم در جهت کشاورزی و باغداری برای اهالی منطقه، بسیار مهم بوده و دارای ارزش زیادی است.
فرهنگ‌عامه درباره چشمه
مردم منطقه به چشمه آب گرم مهمانک در باورهای خود معتقد هستند و آن را عامل شفا می‌دانند. از گِل آن برای درمان زخم استفاده می‌کنند. به‌طورکلی اهالی به خاطر اینکه آب چشمه مصرف کشاورزی نیز دارد مراقب آن هستند و چشمه را سالی ۱ تا ۲ بار لایروبی و سنگ‌های بزرگی را که از کوه مجاور به داخل آن می‌افتند با تراکتور از داخل چشمه خارج می‌کنند.
در خصوص وجه‌تسمیه این روستا، درگذشته در این آبادی دو کاروانسرای کوچک وجود داشته که محل اتراق کاروان‌ها بوده است. به همین دلیل به این مکان مهمانک گفته می‌شود. قدمت این آبادی در حدود ۲ قرن است. همچنین در نام محلی به چشمه گرموک گفته می‌شود که به معنای گرم بودن در زبان کردی است. با توجه به قرارگیری این چشمه در اطراف روستای مهمانک، نام چشمه آب گرم مهمانک برای آن انتخاب شد.