آشفتگی در ورودی‌های شهر بجنورد
مبادی ورودی سه گانه بجنورد از دیدگاه کارشناسان نازیبا و نابسامان است و برخلاف فضای سبز زیبای داخل شهر که نواقص مبلمان شهری را می پوشاند این نابسامانی گسترده و ریشه‌دار با هیچ پرده‌ای حتی درختان پوشانده نمی‌شود.
ورودی های سه گانه شهر بجنورد، بلوار ولایت، امام رضا(ع) و خلیج فارس نه تنها نمادی از فرهنگ مردمان و اقوام خراسان شمالی ندارد، بلکه احاطه داشتن صنوفی همچون تعمیرگاه های خودرو و مشاغل آلاینده، ساختمان های نامنظم و پیاده روهای خراب در ورودی ها منظره ای نازیبا به وجود آورده است به طوری که برخی کارشناسان معتقدند، بجنورد اصلاً ورودی ندارد و ممانعت از گسترش این نابسامانی مستلزم اتخاذ تدابیر ویژه است.
اگر چه این شهر ۲۵۰ هزار نفری روزگاری دارای دروازه های زیبایی در جنوب، غرب و شرق بود اما اکنون اثری از این گذرگاه‌های زیبا باقی نمانده و هر آنچه است مجموعه ای از عناصر شهری بی سر و سامان است، با وجود این که از ابتدای تاسیس خراسان شمالی ساماندهی ورودی های بجنورد هر سال مطرح شده اما در عمل اقدام لازمی برای رفع نواقص و مشکلات انجام نشد.
کارشناسان می گویند که مبادی ورودی شهر در واقع نخستین تصویر از شهر است که در ذهن تازه واردها نقش می بندد و در همین ورودی ها ذهنیت مثبت یا منفی مسافران شکل می گیرد.
یک کارشناس ارشد رشته شهرسازی در این مورد می گوید: مبادی به عنوان حلقه اتصال‌دهنده فضای طبیعی خارج و فضای داخل شهر عمل می‌کند اما گسترش بی‌رویه شهر و توجه نکردن به الگوهای توسعه فضایی مناسب، سبب ایجاد ضعف در شکل و ساختار ورودی ها شده و این فضاها را دچار مشکلات و نابسامانی‌های متعددی کرده است.
زیبا سلیمی با بیان این که در واقع مبادی ورودی هر شهر به عنوان ویترین شهر نقش بسیار مهمی در معرفی آنی و لحظه ای هویت شهری دارد می افزاید: ورودی های شهر نخستین محدوده ای هستند که مسافران در بدو ورود به شهر با آن روبرو می شوند و بخش عمده تصور آنها در خصوص فرهنگ و آبادانی شهر در آن لحظه شکل می گیرد و بر همین اساس ساماندهی ورودی های شهر باید از برنامه های اولویت دار شهرداری باشد.
این کارشناس ارشد شهرسازی می افزاید: نصب المان‌های فرهنگی با هدف معرفی داشته‌های فرهنگی و تاریخی هر شهر نیز ضرورتی برای معرفی زوایای ناشناخته از غنای تاریخی و فرهنگی شهر است و بر همین اساس باید در فضاسازی ورودی ها به این مهم پرداخته شود.
وی می افزاید: بجنورد کلان شهر نیست، اما این شهر دروازه ورودی مشهد است و به اذعان مسوولان، سالانه بیش از ۲۰ میلیون مسافر و زائر از این شهر عبور می کنند از این رو می طلبد ورودی ها چه از سمت مشهد و چه تهران و اسفراین دارای شاخصه های مختلف و متعددی باشد که هویت این شهر را به مسافران معرفی کند و بهانه ای برای ماندگار شدن آن ها در استان باشد.
وی با بیان این که خراسان شمالی، ظرفیت های تاریخی و گردشگری بسیاری دارد می گوید: بیشتر این ظرفیت ها از دید مسافران و گردشگران دور مانده است و خیلی از افرادی که از این استان عبور می کنند، حتی نمی‌دانند در این استان قومیت های مختلفی با آرامش در کنار هم زندگی مسالمت آمیزی دارند.
وی خاطرنشان می کند: این در حالی است که از فرهنگ هر یک از قومیت های کرمانج، ترک، تات، کرد، ترکمن و فارس، می توان برای نشان دادن بخشی از توان فرهنگی استان به مسافران بهره گرفت.
وی اظهار می دارد: برای رسیدن به این هدف باید حداقل بخشی از توانمندی های استان را در ورودی های شهر معرفی کرد تا مسافران با وارد شدن به شهر، بتوانند بین علایق خود و ظرفیت های شهر ارتباط برقرار و از آنها بازدید کنند.
وی می گوید: بجنورد در مسیر جاده استان های شمالی به سمت مشهد قرار گرفته و تردد مسافران در این مسیر زیاد است. برای ورودی غربی بجنورد از سمت آشخانه اصلاً ورودی تعریف نشده است و تقریباً در ۱۵ کیلومتری این شهر، تابلوی کوچکی نصب و روی آن نوشته شده است «بجنورد» و تابلو یا نمادی که گویا و معرف هویت و قدمت این شهر باشد، وجود ندارد.
سلیمی می افزاید: کاربری های آلاینده مانند فروش و تعویض لوازم یدکی و حجم زیاد نخاله های ساختمانی که در ورودی شهر وجود دارد، باعث می‌شود مسافر متوجه نشود که چه زمانی وارد شهر شده است و بعد هم هرچه می بیند، مغازه های تعمیرات خودروست و از دیگر سو، هیچ فضایی برای ماندگاری کوتاه در این ورودی وجود ندارد و مسافر در صورت نیاز به استراحت و استفاده از سرویس بهداشتی دچار مشکل می شود.
وی خاطرنشان می کند: در ورودی از سمت اسفراین، یعنی ورودی جنوبی بجنورد هم اوضاع به همین شکل است و در ورودی بجنورد از سمت مشهد هم تنها فضایی که مسافران را متوقف می کند، وجود یک رستوران بین راهی و فضای بازی است که مقابل آن وجود دارد. اما با این حال، چون مسافران، ظرفیت های گردشگری و تاریخی بجنورد را نمی شناسند، فقط از این شهر عبور می کنند و این شهر در هیچ یک از ورودی های خود از نظر فرهنگی، شناسانده نمی شود و این موضوع، قطعاً به لحاظ اقتصادی به استان آسیب وارد می کند.
یک کارشناس دیگر شهرسازی نیز با بیان این که مهمترین نکته ای که در ورودی های شهر باید در نظر گرفت توجه به ویژگی های شهر است و مهمترین ویژگی بجنورد کوهستانی بودن و قرار گرفتن در پهنه ای طبیعی است.
روزبه دادجو ساماندهی مشاغل مزاحم در ورودی ها را نیز نفی نمی کند و می گوید: کارگاه هایی که نمی توانند در مرکز شهر مستقر شوند در حاشیه شهر و ورودی ها مستقر می شوند اما این مشکل در همه شهرها دیده می شود و فقط مختص بجنورد نیست و در کوتاه مدت نیز ممکن نمی شود و نیازبه برنامه دارد.
این کارشناس شهرسازی موضوع متفاوت تری را مطرح می کند که حفظ چشم اندازهای طبیعی در ورودی های شهر با فریز کردن اراضی این محدوده هاست و می افزاید: بجنورد بافتی کوهستانی در اطراف خود دارد که این شهر را احاطه کرده است و ساماندهی باید با توجه به هویت و منظر طبیعی بجنورد انجام شود و الزاما به معنای کاشت درخت و استفاده از فضای سبز نیست.
وی با بیان این که و حفظ کوه های اطراف و توپوگرافی طبیعی شهر هم در ساماندهی ورودی های بجنورد از اهمیت زیادی برخوردار است اظهار می دارد: متاسفانه این امر مغفول مانده است.
وی می گوید: پیشنهادی که دارم این است که با اولویت و رویکرد حفظ منظر طبیعی شهر از پارک بابا امان تا بجنورد اراضی و در عرصه های طبیعی که متعلق به دولت است فریز و به عنوان حق عمومی حفظ شود به طوری که هیچ دستگاهی نتواند آن را به کسی واگذار کند.
دادجو می افزاید: در مورد کوه ها همین امر باید انجام شود و این امر به مطالبه عمومی تبدیل شود تا هیچ فرد و نهادی نتواند در این محدوده ها دخل و تصرف و ساخت و ساز کند.
وی خاطرنشان می کند: این ویژگی از سمت جاده تهران به بجنورد هم وجود دارد و منظر طبیعی زیبایی که هست باید به منظور خوشامدگویی و ایجاد توجه در بازدیدکنندگان شهر حفظ شود و در واقع اختلاف ارتفاع چشم اندازی از شهر را به دست می دهد که نباید با ساخت و سازهای بی رویه از دست رود.
برنامه زمان بر انتقال صنوف
رئیس شورای اسلامی شهر بجنورد هم یکی از اولویت های این شورا را ساماندهی ورودی های بجنورد عنوان می کند و می گوید: شورای شهر ساماندهی مشاغل و سامان دادن به ورودی های شهر را در برنامه دارد.
جمشید عین بیگی با بیان این که مشاغل مزاحم را در کوتاه مدت نمی توان جا به جا کرد می افزاید: با توجه به این که با اعتبارت شهرداری بجنورد نمی توان برای این کار اقدام کرد در حال رایزنی با دستگاه های نظارتی و خدماتی استان و شهرستان هستیم تا با اعتبارات این نهادها ساماندهی را آغاز کنیم زیرا انتقال کسب و کار مردم به فضای مناسب و قابل توجهی نیاز دارد که ازعهده شهرداری خارج است و با توجه به همین امر با در پی راهکاری اساسی هستیم.
جای خالی ابتکار و خلاقیت
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان شمالی هم با اشاره به جای خالی ابتکار و خلاقیت در اموری مانند ساماندهی ورودی های شهر می گوید: سیستم مدیریت شهری به صورت سنتی کار می کند که قابل قبول نیست و این امر در فعالیت هایی مانند زیباسازی و ساماندهی ورودی های شهر نیز دیده می شود.
مهدی رشیدی می افزاید: زیباسازی نیاز به هزینه های زیادی ندارد و این در حالی است که با وجود آنکه گاهی هزینه های زیادی نیز می شود اما اثر روحی و روانی آن در شهر مثبت نیست و در این حالت باید در طراحی المان ها و زیبا سازی از کسانی استفاده کنیم که خلاقیت و قابلیت کار را دارند.
وی با بیان این که اثربخشی طرح های مدیریت شهری بر زندگی مردم گاه بیش از پروژه های عمرانی در حال اجرا در نقاط مختلف است می گوید: در شهرهای بزرگتر مانند مشهد و اصفهان وقتی از معماران خلاق و با تجربه استفاده می کنند نتیجه لازم را هم می گیرند.
رشیدی خاطرنشان می کند: با توجه به این که در انتهای سال هستیم در این زمینه به ویژه در بجنورد و شیروان که مسافران بیشتری تردد می کنند برنامه ریزی هایی شده است و باید مقدماتی در این زمینه فراهم و کار اجرایی آغاز شود.
وی در مورد ساماندهی مشاغل مزاحم در ورودی ها اظهار داشت: ساماندهی صنایع بستگی به نوع این صنایع و تعریف آن دارد و این در حالی است که بهترین راه ساماندهی این صنایع کوچک خروج آن ها از ورودی های شهر است اما این کار به راحتی و در کوتاه مدت امکان پذیر نیست و ممکن است بودجه لازم فراهم نشود.
شهر زیبا می شود
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان شمالی می افزاید: با توجه به این که در کوتاه مدت نمی توان برای ساماندهی مشاغل در ورودی های بجنورد چاره اندیشی کرد بهتر است وضعیت موجود بهبود یابد و انتقال صنوف برای زمان مناسب باشد و برای ساماندهی این فضاها از خلاقیت و ابتکار و زیبا سازی استفاده کرد.
معاون فنی و امور زیربنایی شهردار بجنورد نیز در این مورد می گوید: ورودی ها ویترین شهر هستند و نخستین قضاوت هر که وارد شهر می شود برمبنای ورودی های شهر است.
محمد علی کشمیری می افزاید: متاسفانه معمولا ورودی های شهرها به خاطر شرایط خاصی که دارند بستر مناسبی برای انواع نابسامانی اصناف و مشکلات بصری است.
وی با بیان این که برنامه ساماندهی ورودی های بجنورد چند بخشی است می گوید: نظافت، بازپیرایی و زیباسازی و حذف سد معبر از اقداماتی است که برای ساماندهی ورودی ها در ماه جاری انجام می شود و امور عمرانی مانند تعمیر جداول و مرمت آسفالت و کارهایی که نیاز به مرمت و رفع تخریب دارد در حوزه عمرانی پیگیری می شود.
وی اظهار میدارد: ستاد استقبال از بهار در شهرداری بجنورد شکل گرفته است و بخشی از ساماندهی ورودی ها از طریق این ستاد انجام می شود.
خراسان شمالی در شمال شرق کشور قرار داد و سالانه میلیون ها مسافر از آن گذر می کنند.