ضد و نقیض های بنزینی
مهناز اصغری
دو روز قبل تصویر نامه محرمانه محسن رضایی، معاون اقتصادی رئیس جمهور درباره اجرای آزمایشی طرح «بازتوزیع یارانه بنزین از طریق ارائه سهمیه بنزین به هر فرد به جای هر خودرو» در برخی رسانه‌ها منتشر شد که خبر از آماده‌سازی زیرساخت‌ها برای اجرای سراسری این طرح می‌داد.
در نامه معاون اقتصادی رئیس جمهور آمده بود: «مقرر شد طرح بازتوزیع یارانه بنزین از طریق ارائه سهمیه بنزین به افراد به جای خودروها به شرح پیوست به صورت آزمایشی در جزیره قشم و کیش اجرا شود و هیات وزیران براساس نتایج حاصل از اجرای آزمایشی طرح در خصوص تعمیم آن به کل کشور تصمیم‌گیری کنند.»
رضایی در ادامه مطرح کرده بود: «لازم است دستگاه‌های ذیربط، زیرساخت‌های لازم سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برای تعمیم طرح به کل کشور را در مدت اجرای آزمایشی آن ایجاد کنند.»
سوء برداشت از نامه معاون اقتصادی دولت
چند ساعت پس از انتشار این نامه، سخنگوی دولت صحت آن را تایید کرد اما گفت که آنچه که در رسانه‌ها با عنوان گرانی بنزین منتشر شده صحیح نیست و سوء برداشت از نامه معاون اقتصادی دولت است.
علی بهادری جهرمی مطرح کرد: «در طرح آزمایشی بازتوزیع یارانه بنزین مقرر شده به صورت آزمایشی در دو جزیره قشم و کیش سهمیه بنزین به‌جای خودروها به افراد اختصاص پیدا کند و قیمت عرضه همان نرخ عادی 1500 تومان برای بنزین سهمیه‌‌ای و ۳ هزار تومان برای بنزین آزاد است که هیچ تفاوتی با نرخ موجود نخواهد داشت.»
تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین گرفته نشده است
به گزارش روزنامه «صبح امروز» پس از این اخبار در روزها اخیر برخی رسانه‌ها به این موضوع پرداختند که این نامه خبر از گرانی بنزین می‌دهد و گویا قرار است تجربه تلخ دولت دوازدهم در خصوص بنزین تکرار گردد.
در این خصوص رئیس کمیسیون انرژی مجلس گفت: تاکنون در دولت و مجلس و به ویژه در کمیسیون انرژی نیز تصمیمی برای افزایش قیمت حامل‌های انرژی به ویژه بنزین گرفته نشده است.
فرید حسنوند مطرح کرد: از آنجا که بحثی درباره افزایش قیمت بنزین نیز در کمیسیون انرژی مطرح نشده، افزایش قیمت در سال آینده کذب است.
هیچ افزایشی درقیمت حامل‌های انرژی نخواهیم داشت
همچنین مجتبی توانگر رییس کمیته اقتصاد انرژی مجلس شورای اسلامی در صفحه توییتر خود نوشت: «روز گذشته با حسنوند رئیس‌کمیسیون‌انرژی و چند تن از کارشناسان، جلسه‌ای درخصوص وضعیت انرژی دربودجه و بررسی طرح سهمیه بندی بنزین در مناطق آزاد داشتیم و اطمینان حاصل شد که هیچ افزایشی درقیمت حامل‌های انرژی نخواهیم داشت و درمجلس و کمیسیون هم هیچ بحثی درمورد گران شدن بنزین نداشتیم.»
رویکرد محتاطانه دولت
با این توضیحات به نظر می‌رسد افزایش قیمت بنزین تنها گمانه زنی است و ظاهرا دولت سیزدهم به دنبال اصلاح ساختار یارانه‌ای است اما نمی‌خواهد تجربه ناموفق دولت قبل را در خصوص اصلاح قیمت بنزین تکرار کند. چراکه اجرای آزمایشی طرح «بازتوزیع یارانه بنزین از طریق ارائه سهمیه بنزین به هر فرد به جای هر خودرو» در دو جزیره کیش و قشم نشان می‌دهد که رویکرد دولت محتاطانه است و به دنبال این است تا با بررسی دقیق تر، تن به اصلاح یارانه بتزین بدهد.
در این طرح ، دولت سیزدهم قصد دارد سهمیه بنزین 1500 تومانی را به هر «فرد» به جای هر «خودرو» بدهد و با تشکیل بازار متشکل انرژی در جزیره کیش و قشم به صورت آزمایشی، ایرادات و چالش‌های این سیاست اصلاحی را موردبررسی قرار دهد.
نکات مثبت و منفی طرح آزمایشی
پس از حواشی به وجود آمده یک عضو کمیسیون انرژی مجلس در توئیتی به نکات مثبت و منفی این طرح آزمایشی پرداخت. مالک شریعتی نیاسر نماینده مردم تهران در توئیتر نوشت: «تایید موضع سخنگوی دولت: “دولت/مجلس، هیچ برنامه/مجوز برای افزایش قیمت بنزین ندارند”. اما به عنوان کارشناس، نکات مثبت و منفی این طرح آزمایشی را می گویم: دادن سهمیه به بی خودروها و ایجاد بازار مبادله انرژی نکات مثبت این طرح و انتخاب محل اجرای پایلوت و انتقال سهمیه “همه” خودروها به افراد، از نکات منفی این طرح است.»
ابتدا حقوق و دستمزد را اصلاح کنید، سپس بنزین!
همچنین یک عضو دیگر کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با ایسنا تاکید کرد: به عقیده بنده در ابتدا نظام حقوق و دستمزد در کشور باید اصلاح شود سپس در خصوص توزیع یارانه‌ها در قالب لایحه بودجه و در مجلس تصمیم‌گیری شود.
فریدون عباسی در ادامه مطرح کرد: به هر حال این طرح به آخر دولت گذشته خورد و دولت جدید بر روی کار آمده است و حال تصویر نامه‌ای در فضای مجازی منتشر شده که حکایت از اجرای طرح بازتوزیع یارانه بنزین از طریق ارائه سهمیه بنزین به افراد به‌جای خودروها به صورت آزمایشی در جزایر قشم و کیش دارد. بنده نیز این نامه را در فضای مجازی دیدم و در فضای رسمی آن را ندیده‌ام. ولی مسئله از یک منطقی هم برخوردار است. بعد از اینکه یک کار کارشناسی صورت گرفته، حال در یک مقیاس کوچک اجرا خواهد شد. این مقیاس کوچک نیز منطقه آزاد قشم و کیش است که برای این امر مناسب است چراکه مردم در آنجا به نرخ آزاد عادت دارند.
وی افزود: باید حتما در یک مقیاس کوچک این طرح اجرا شود. منطقه آزاد نیز انتخاب خوبی است. بنده استقبال می‌کنم که بعد از بررسی این طرح بر روی کاغذ و مدل‌سازی آن در کامپیوتر حال در عالم واقعی در یک مقیاس اجتماعی کوچک اجراء شود. ولی نظر بنده بر این است ما زمانی باید این مسائل را مطرح کنیم که همزمان با این موضوع ما تکلیف حقوق و دستمزد را در کشور مشخص کرده باشیم. نمی‌شود یک‌باره دلار این جهش‌ها را داشته باشد اما حقوق‌ها متناسب با آن افزایش نیابد. در ابتدا نظام حقوق و دستمزد در کشور باید اصلاح شود سپس یارانه‌ها تغییر کند. اگر خط فقر ۱۰ میلیون تومان است کارمند و کارگر چقدر درآمد دارند. کسی که کار می‌کند نباید فقیر باشد و درآمد آن زیرخط فقر باشد. اگر کارمند و کارگر طبق آمار بانک مرکزی و سایر مراکز آماری، فقیر هستند، همه مشمول یارانه خواهند شد و یارانه انرژی نیز باید به آنان داده شود.
تائید ماجرای طرح آزمایشی یارانه بنزین
روز گذشته نیز به صورت رسمی سخنگوی دولت با تائید اجرای آزمایشی طرح یارانه بنزین در گفتگو با بخش خبری سیما اعلام کرد : طرح این است که اگر قرار است یارانه‌ای داده شود و مابه‌التفاوتی دریافت شود این مستقیماً برود سراغ کسانی که از بنزین استفاده نکردند. یعنی یک عده از یارانه بنزین در مقام خریدن بنزین استفاده می‌کنند و یک عده که از این یارانه استفاده نمی‌کنند خود یارانه به آنها تقدیم می‌شود.
علی بهادری جهرمی در پاسخ به این پرسش که «آیا به افرادی که خودرو ندارند هم سهمیه بنزین تعلق می‌گیرد» گفت: اساسا مبنای طرح همین بود. تا پیش از این بنزین عموم مردم به دارندگان خودروها تخصیص پیدا می‌کرد که مدل ناعادلانه‌ای بود به این دلیل که بخشی از مردم اساسا خودرو ندارند و چیزی به این‌ها تخصیص پیدا نمی‌کرد.
وی افزود: مسئله دیگر این بود که بخشی از مردم چند خودرو دارند و طبیعتاً چندبرابر کسی که یک خودرو دارد از این یارانه استفاده می‌کردند. برای اینکه یارانه توزیع عادلانه‌تری داشته باشد، طرح این است که بنزین یارانه‌ای به افراد اختصاص پیدا کند.
سخنگوی دولت یادآور شد: سرپرست خانوارها به نوعی متوجه هدایت متولی هدایت یارانه بنزین هستند. بحث البته یارانه بنزین است نه اختصاص خود بنزین.
بهادری جهرمی در بخش دیگری از صحبتهای خود عنوان کرد: الان ما یک بنزین یارانه‌ای ۱۵۰۰ تومانی داریم و یک بنزین ۳ هزارتومانی داریم. وقتی این بنزین ۳ هزار تومانی فروش می‌رود تا تفاوت ۱۵۰۰ تومانی کجا می‌رود؟ به حساب هدفمندی یارانه‌ها می‌رود تا بیاید و بازتوزیع شود. یعنی در در حقیقت در اختیار دولت قرار می‌گیرد.