کنترل تورم و ثبات قیمت‌ها؛ موثرتر از یارانه نقدی
مهناز اصغری
در لایحه بودجه 1401 قرار است ارز 4200 حذف شود و در قبال آن یارانه نقدی بین 90 تا 120 هزار تومان به چند دهک خاص از جامعه پرداخت گردد.
به گزارش روزنامه «صبح امروز» از همان زمانی که لایحه تقدیم مجلس شد، موضوع حذف ارز ترجیحی از زوایای مختلف مورد بررسی صاحب‌نظران و کارشناسان اقتصادی قرار گرفت و در هر حوزه مخالفان و موافقانی را داشت.
دولت باید به هر ایرانی 150 هزار تومان یارانه بدهد
به طور نمونه رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی تهران معتقد است: اگر قرار باشد که هدف‌مندی یارانه‌ها اجرا شود باید به نحوی طرح را اجرا کرد که مردم ناراضی نباشند. دولت در حال حاضر حدود 400 هزار تومان یارانه برای دانه‌های روغنی، گندم، دارو و نهاده‌های دامی به ازای هر ایرانی پرداخت می‌کند که اگر گندم و دارو همچنان ارز دولتی دریافت کند، دولت باید به هر ایرانی 150 هزار تومان یارانه بدهد و سهم هر ایرانی به ازای حذف یارانه دانه‌های روغنی، روغن، کنجاله سویا، ذرت و جو خواهد شد و این رقم نباید کمتر باشد. زیرا وقتی دولت حجمی از یارانه بگیران را حذف کند، باید یارانه حاصل از حذف ارز ترجیحی را به مردم پرداخت کند تا طرح با موفقیت انجام شود و رضایت عمومی را جلب کند و طرج به هدف خود یعنی فسادزایی برسد.
کاوه زرگران افزود: اما اگر قرار است که رقمی کمتر از یارانه‌ای که دولت به ارز ترجیحی می‌دهد، به مردم پرداخته شود و در مقابل هم قیمت کالاها افزایش یابد و قدرت خرید مردم کاهش یابد و قادر به خرید کالاهای اساسی نباشند، رضایت مردمی از این اقدام حاصل نخواهد شد.
100هزار تومان شاید نیم کیلو گوشت هم نشود!
در مقابل نیز یک نماینده مجلس شورای اسلامی مطرح کرد: دولت 136 همت را برای جبران هزینه‌های گندم و دارو و نهاده‌ها در نظر گرفته است که بخشی از آن را برای نان و دارو اختصاص داده است. اما در خصوص نهاده‌ها ارز ترجیحی به طور کامل حذف می‌شود و حدود 100 همت از مبلغ فوق را به صورت ریالی به مردم یارانه پرداخت می‌کند و به هر نفر در چند دهکی که یارانه معیشت دریافت می‌کنند، حدود 100 هزار تومان یارانه پرداخت می‌گردد.
محسن زنگنه تاکید کرد: من با این روش مخالف هستم. چراکه در 12ساله گذشته تجربه ثابت کرده پرداخت یارانه روش ناکارامدی است که جوابگو نیست. اما دولتها ساده‌ترین راه را انتخاب می‌کنند.
وی ادامه داد: 100هزار تومانی که به هر فرد پرداخت می‌گردد شاید نیم کیلو گوشت هم نشود و تاثیری در تامین کالاهای اساسی ندارد. همچنین پس از مدتی به جهت تورم، ارزش این صدهزار تومان کاهش پیدا می‌کند. اما بار پرداخت آن روی دوش دولت باقی می‌ماند و تحربه نشان داده است که یارانه‌ای که به مردم پرداخت شود، امکان قطع شدن ندارد. لذا هم اثرات تورمی باقی می‌گذارد، هم تاثیری بر سفره مردم و قدرت خرید کالاهای اساسی انها ندارد و هم هزینه‌ای را بر دولت تحمیل می‌کند.
لایحه بودجه 1401 اصلا واقع بینانه نیست
در خصوص افزایش یارانه نقدی، به تبع حذف ارز ترجیحی به گفتگو با یک کارشناس و تحلیلگر اقتصادی می‌پردازیم. علی براتی در گفتگو با «صبح امروز» مطرح می‌کند: در ابتدا باید تاکید کنم که لایحه بودجه 1401 اصلا واقع بینانه نیست. چراکه همانطور که در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده در بودجه ۱۴۰۱ اگر ۱۰۰ درصد درآمدهای نفتی، مالیاتی محقق شود و دولت بتواند کلیه اوراق دولتی را بفروشد و اموال مازاد خود را هم به درآمد تبدیل کند، باز هم ۱۵۶ هزار میلیارد تومان کسری وجود دارد که معادل سه یارانه‌ای است که دولت به کل جمعیت می‌دهد. اما این عدد خوشبینانه‌ترین رقم کسری بودجه سال آینده است.
وی می‌افزاید: افزایش 61درصدی درآمدی مالیات دولت از اقتصادی که یک دهه درگیر رکود بوده کار نشدنی است. همچنین در لایحه بودجه سال بعد درآمد فروش نفت 15 برابر فروش سال 99 و 106درصد بیشتر از سال جاری در نظر گرفته شده است و این بدان معنا است که صادرات نفت تنها در صورتی محقق می‌شود که تحریم‌های نفتی برداشته شود و ایران بتواند از اولین روز فروردین ۱۴۰۱ روزی ۱٫۲ میلیون بشکه نفت ۶۰ دلاری صادر کند
این تحلیلگر اقتصادی تصریح می‌کند: همین دو رقم به تنهایی کافی است که نشان دهد دولت فقط سعی در تراز کردن طرف درآمدها و هزینه‌ها داشته و تمام تلاش خود را به کار گرفته که میزان کسری را به حداقل برساند.
یارانه نقدی؛ تجربه شکست خورده اقتصاد ایران
وی با اشاره به اینکه افزایش مبلغ یارانه نقدی تجربه شکست خورده‌ای در اقتصاد ایران محسوب می‌شود، مطرح می‌کند: پس از بیش از یک دهه مبلغ 45هزار تومان آزادسازی قیمت‌ها به بهانه هدف‌مندی اقتصاد ثابت مانده است. درحالی که تورم هرساله رشد داشته و به تبع ارزش پول ملی نیز کاهش پیدا کرده است.
براتی می‌گوید: اکنون نیز 100هزار تومان یارانه حذف ارز ترجیحی شاید با اقتصاد فعلی همخوانی داشته باشد و در کوتاه‌مدت بتواند قدرت خرید مردم را افزایش دهد. اما بدون شک در چند ساله آینده با توجه تورم افسار گسیخته اقتصاد ایران، ارزش خود را از دست داده و عملا در تامین کالاهای اساسی خانواده نقش چندانی نخواهد داشت.
افزایش نرخ تسعیر ارز و موج تورمی
وی با اشاره به اینکه «حذف ارز ترجیحی به معنای حذف رانت‌های این حوزه است» بیان می‌کند: اما افزایش نرخ تسعیر ارز در بودجه ۱۴۰۱، به ۲۳ هزار تومان، خود می‌تواند موج تورمی ایجاد کند. در مقابل نیز با ثابت ماندن حقوق و دستمزد سفره مردم هر روز کوچکتر از گذشته خواهد شد.
این کارشناس اقتصادی تاکید می‌کند: به نظر می‌رسد دولت برای کاهش فشار تنگنای ارزی، تحصیص دلار ۴۲۰۰ تومانی را قطع کرده است، چراکه با کسری بودجه شدیدی روبرو بوده و در تامین ارز با مشکل مواجه شده است. اولتیماتوم سه ماهه دولت برای شناسایی دهک‌ها بالای درآمدی نیز تائیدی بر این موضوع است.
لزوم حمایت از مولدهای اقتصادی
وی ابراز می‌کند: دولت اگر بخواهد هدایت‌گر مسیر توسعه باشد، باید تولید را تقویت کند. چراکه اگر تولید محور سیاست‌گذاری‌های دولت قرار بگیرد، قدر مسلم، قدرت خرید مردم از راه درست و اصولی بهبود خواهد یافت.
براتی در پایان‌بندی صحبت‌های خود با اشاره به لزوم حمایت از مولدهای اقتصادی تصریح می‌کند: پرداخت یارانه به تولید کنندگان در جهت کاهش قیمت کالاها می‌تواند موثرتر از پرداخت یارانه نقدی باشد که هم بار تورمی ایجاد می‌کند و هم به مرور ارزش خود را از دست می‌دهد. بنابراین کنترل تورم و ثبات قیمت‌ها بسیار موثرتر از پرداخت یارانه نقدی است و تاثیر مستقیم بر سفره خانواده‌ها دارد و از کوچکتر شدن آن جلوگیری می‌کند.