نوبت دهی هوشمند در گمرک دوغارون در کشو قوس اداری
راه اندازی سامانه نوبت‌دهی هوشمند در مرزها، در دنیای امروز که همه کشورها به سمت الکترونیکی کردن امور خود می‌روند، یکی از ضروریات به شمار می‌رود؛ سازوکاری که موجب نظم بخشیدن به امور مرزی و تردد کامیون‌های حامل کالاهای صادراتی و وارداتی و خودروهای ترانزیتی می‌شود.
از سال ۱۳۹۵ موضوع راه‌اندازی سامانه نوبت‌دهی هوشمند در مرز بازرگان کشورمان مطرح شد؛ اما محقق شدن این مهم، حدود ۴ سال طول کشید تا اینکه اواخر تیرماه ۱۳۹۹ این سامانه در کنار برخی دیگر از امکانات در مرز بازرگان راه اندازی شد و از اوایل مرداد سال گذشته به بهره‌برداری رسید.
مرز دوغارون نیز نقش مهمی در ترانزیت و مراودات تجاری با افغانستان دارد تا جایی که طبق آمارها، پایانه مرزی دوغارون دروازه طلایی تجارت و ترانزیت کالا برای ایران و یکی از پرترددترین معبرهای زمینی کشور در بخش کالا و مسافر است. در این مرز در مقاطعی از سال‌های گذشته، توقف ۱۰ روزه بالغ بر ۲۰۰۰ دستگاه کامیون اتفاق افتاده است؛ در حالی‌که نوبت دهی هوشمند تا حد زیادی از این توقف‌ها و معطلی‌ها می‌کاهد.
نقش دوغارون در مروادات تجاری و ترانزیت از ایران
تا قبل از تحولات سیاسی در کشور افغانستان در بهار و تابستان امسال، سالانه حدود ۱.۵ میلیارد دلار صادرات، ۳میلیارد دلار ترانزیت خروجی و ۲۰ میلیون دلار واردات از طریق مرز دوغارون بین ایران و افغانستان انجام می‌شد.
موضوع راه‌اندازی سامانه نوبت دهی هوشمند در مرز دوغارون از سال گذشته و با راه‌اندازی این سیستم در مرز بازرگان مطرح شد؛ اما بعد از تحولات افغانستان، موضوع از صرافت افتاد تا اینکه انجمن حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی که بیش از ۲۵۰ شرکت را در عضویت خود دارد، از شهریور ماه امسال مکاتبات خود با فرمانداری تایباد را برای راه اندازی سامانه در دوغارون از سرگرفت.
اما با وجود موافقت فرماندار تایباد با راه اندازی این سیستم در مرز دوغارون و دستور برای پیگیری این مساله، انجمن حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی به عنوان متقاضی این موضوع، همچنان در پیچ و خم بوروکراسی‌های اداری گرفتار است.
این در حالی‌است که برخی از فعالان اقتصادی سنگ‌اندازی در این مسیر را به دلیل سود بردن برخی‌ها از نوبت‌فروشی و نوبت‌دهی دستی در مرز می‌دانند.
شهرداری تایباد: ۵۰۰ میلیون تومان در پارکینگ هزینه کردیم
البته طبق مصاحبه‌ای که اخیرا از مهرداد کریم‌زاده، شهردار تایباد منتشر شده، وی گفته است «یک شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی از مشهد درخواست سرمایه‌گذاری برای طرح الکترونیکی کردن پارکینگ شهید فخری‌زاده را در مرز دوغارون ارائه کرده؛ اما شهرداری تایباد تاکنون بالغ بر۵۰۰ میلیون تومان هزینه کرده که شرکت مذکور حاضر نیست در صورت سرمایه‌گذاری این مبلغ را بازگرداند.» شهردار تایباد در این گفتوگو به یک شرکت حمل‌و نقلی و نه انجمن اشاره کرده است و مدعی شده برای واگذاری این امر باید هزینه‌های انجام شده در آن پارکینگ از سوی متقاضی راه اندازی سیستم نوبت دهی هوشمند پرداخت شود.
انجمن حمل و نقل بین‌المللی خراسان: شهرداری بگوید کجا هزینه کرده تا بپردازیم
برای بررسی چندوچون این ماجرا به سراغ احمد زمانیان یزدی، رئیس هیات مدیره انجمن حمل و نقل بین‌المللی خراسان رضوی رفتیم. او گفت: بارها برای راه اندازی سیستم نوبت دهی هوشمند درخواست داده‌ایم و تقاضایمان را اعلام کرده‌ایم؛ اما همان حرف‌های همیشگی را شنیده‌ایم و هنوز به نتیجه نرسیده‌ایم.
زمانیان تصریح کرد: فرمانداری تایباد طی مکاتبه‌ای به ما اعلام کرد که به منظور پیگیری این موضوع نزد شهردار این شهر برویم و شهردار هم اعلام کرد، زمین پارکینگ شهید فخری‌زاده را از شهرک صنعتی اجاره کرده و راه اندازی سیستم را باید در کنار شهرداری انجام دهیم.
وی تاکید کرد: ما از همان ابتدا گفتیم انجمن به دنبال پیاده کردن این طرح است. همانطور که در مرز بازرگان این کار با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی رقم خورده است.
زمانیان در واکنش به صحبت شهردار تایباد درباره لزوم پرداخت ۵۰۰ میلیون تومان از سوی سرمایه‌گذار طرح نوبت دهی هوشمند گفت: شهرداری باید صورت وضعیت بدهد و بگوید چه هزینه‌هایی در آن پارکینگ کرده تا برایمان محرز شود. ما معتقدیم اگر شهرداری تاکنون در آن بخش هزینه کرده، درآمد هم داشته است و از هر ماشین ۵۰-۶۰ هزار تومان برای ورود به پارکینگ اخذ شده است. اگر ۵۰۰ میلیون تومان را صرف نصب دوربین و تجهیز امکانات و تاسیسات و ساختمان کرده‌اند، این مبلغ را می‌پردازیم؛ اما اگر صرف هزینه‌های جاری و پرداخت حقوق کارکنان پارکینگ شده، نباید توقع این مبالغ را از بخش خصوصی داشته باشند.
رئیس انجمن حمل و نقل بین‌المللی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: انجمن خراسان اصراری ندارد که خود، این سیستم هوشمند را راه اندازی کند؛ اگر شهرداری می‌خواهد این کار را انجام بدهد، باز هم به نظر ما مطلوب است؛ زیرا مهم، انجام این کار است.
وی ادامه داد: بحث ما از ارائه تقاضا برای راه اندازی این سامانه این بود که به دلیل تجربه کارهای ترانزیتی، کار را برای راه اندازی سیستم بلدیم و اگر شهرداری یا هر نهادی این اقدام را انجام دهد، باز هم استقبال می‌کنیم. انجمن حمل و نقل استان به دلیل نبود متقاضی دیگر، در این موضوع جلو آمد؛ اما اکنون با سنگ‌اندازی شهرداری مواجهیم.
نقطه اختلاف شهرداری و بخش خصوصی
مرتضی مجردی، رئیس اداره ترانزیت اداره کل راهداری خراسان رضوی نیز دراین‌باره گفت: بحث نوبت دهی هوشمند در مرز دوغارون، مطالبه‌ای است که هم مسئولان استانی و هم کشوری به دنبال تحقق آن هستند. در این راستا، انجمن حمل و نقل بین المللی استان درخواستی ارائه داد و براساس این درخواست برای سرمایه گذاری در این زمینه اعلام آمادگی کرد تا سامانه نوبت دهی هوشمند را راه اندازی کند.
وی خاطرنشان کرد: از طرفی، متاسفانه در مرز دوغارون به لحاظ مکان در مضیقه هستیم؛ زیرا در آن بخش، مباحث زیست محیطی وجود دارد و در حاشیه جاده نیز امکان این کار وجود ندارد. لذا پیشنهاد این بود که راه اندازی سامانه نوبت دهی هوشمند در پارکینگ فخری زاده که در اختیار شهرداری است، انجام شود.
مجردی تصریح کرد: انجمن حمل و نقل بین‌المللی استان به دلیل اینکه در این پروژه باید سرمایه‌گذاری ۸۰۰میلیون تا یک میلیاردی انجام دهد، به دنبال انعقاد قرارداد است؛ اما شهرداری به دلیل ملاحظاتی که دارد، تنها با صدور مجوز استقرار یکساله موافقت کرده و گفته می‌توانیم این مدت را پس از یکسال را تمدید کنیم. موضوعی که با مخالفت انجمن به عنوان سرمایه‌گذار طرح مواجه بوده است.
وی درباره راهکاراندیشی برای حل این مساله و تسریع در راه اندازی سامانه هوشمند نوبت دهی گفت: در جلسه اخیر کمیته ساماندهی مبادی مرزی استان مقرر شد با توجه به وضعیت موجود، متقاضیان راه اندازی سامانه، طرح خود را ارائه دهند تا بررسی کنیم و براساس مقتضیات موجود، تصمیم گیری کنیم.
رئیس اداره ترانزیت اداره کل راهداری خراسان رضوی یادآور شد: فرمانداری تایباد هم برای همکاری در این زمینه اعلام آمادگی کرده است. انجمن حمل و نقل خراسان برای راه اندازی سامانه از مدتها قبل اعلام آمادگی کرده بود و طرح عملیاتی‌اش حدود چهار ماه است که به دست ما رسیده است.
وی تاکید کرد: موضوع مکانیزه بودن سیستم نوبت دهی بسیار مهم است؛ هم اکنون این امور به صورت دستی انجام می‌شود؛ تکمیل امکانات مجموعه‌های اقتصادی و یکپارچه کردن آن مهم است.
آمادگی شهرستان تایباد برای راه اندازی سامانه
محسن سیاح، فرماندار تایباد نیز با بیان اینکه موضوع نوبت دهی هوشمند از ضرورت‌های مرز دوغارون است و بارها بر این مساله تاکید کرده‌ایم، گفت: کسانی که در این زمینه مسئولیت دارند، باید پای کار بیایند. ما نیز امکانات شهرستان و حتی شهرداری را پای کار آورده‌ایم، اما نباید فراموش کنیم که اقدام در حوزه، مسئولیت شهرداری نیست.
سیاح تصریح کرد: این مساله از وظایف راهداری است تا از طریق انجمن حمل و نقل بین‌المللی یا شرکتی خصوصی با همکاری شهرداری کار را پیش ببرد. ما اعلام کرده‌ایم که ظرفیت شهرداری برای این کار فراهم است و شهرداری هم پای کار است و اگر شرکتی توانمندی این کار را دارد، آمادگی کامل را در مرز داریم.
وی ادامه داد: ما ظرفیت موجود را به اداره کل راهداری استان معرفی کرده‌ایم و تاکیدی هم بر این نداریم که چه کسی راه اندازی سامانه هوشمند را انجام دهد، بلکه فقط می‌خواهیم کار انجام شود.
فرماندار تایباد درباره ادعای شهرداری درباره هزینه کرد در پارکینگ گفت: اگر شهرداری هزینه‌ای کرده، باید با سرمایه‌گذار به توافق برسد. موضوع پارکینگ بحثی جداست و سامانه نوبت دهی هوشمند از آن مجزاست. سامانه نیاز به فضای خاصی ندارد؛ همانطور که پزشکان به صورت الکترونیکی می‌توانند نوبت بدهند و این کار نیاز به فضا و مکان ندارد و از طریق سامانه انجام می‌شود.
وی اذعان کرد: سیستمی شدن نوبت دهی به کامیون‌ها بحثی است که به منظور رعایت حق و حقوق فعالان عرصه تجارت و ترانزیت و رانندگان باید انجام شود. این مساله برای مرز دوغارون یک ضرورت است. سیستمی شدن نوبت دهی در دنیای دیجیتال امروز می‌تواند کمک زیادی به بحث صادرات و واردات کند.
سیاح تاکید کرد: اگر متقاضیان راه اندازی این سیستم در مرز دوغارون مشکلی دارند، مساله را با ما درمیان بگذارند؛ حتی اگر فضا و امکانات می‌خواهند، فضا را در اختیارشان می‌گذاریم. همانطور که در جلسه اخیر هم اعلام کردیم امکانات شهرستان را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهیم، هرچند برای نوبت دهی هوشمند نیازی به فضا و مکان خاصی نیست.