نظارتی بر رعایت استاندارد ها نیست
مهناز اصغری
در خصوص تصادفات جاده‌ای در ایران بارها آمار نگران کننده‌ای داده شده است. بروز این تصادفات نیز دلایل متعددی دارد که شامل ساختار نامناسب جاده‌ها، بی‌حواسی رانندگان، عدم داشتن مهارت و البته بی‌کیفیتی خودروهای داخلی است.
به گزارش روزنامه «صبح امروز» اخیرا در تصادف زنجیره‌ای بیش از ۵۰ خودرو در جاده بهبهان ـ اهواز که حوالی هفته قبل رخ داد، پنج نفر شامل یک زن و چهار مرد کشته و ۴۱ نفر شامل پنج زن و ۳۶ مرد مصدوم شدند. در این میان آن چیزی که در این سانحه موجب حیرت همگان شد، باز نشدن ایربگ‌های خودروها بود که بار دیگر ضرورت نظارت استاندارد و کیفیت خودروها را یادآوری می‌کرد. در خصوص حادثه بهبهان سرهنگ جهانی، معاون اجتماعی ناجا گفت: ۲۸ خودرو در تصادف بهبهان آسیب جدی دیده بودند که ۲۷ تا از آنها ایرانخودرو و سایپا و فقط یکی از آنها هیوندا بود و ایربگ در هیچ کدام از خودروهای ایرانی باز نشد.
نظارتی بر رعایت استانداردها نیست
در این خصوص یک کارشناس استاندارد در گفتگو با «صبح امروز» می‌گوید: آنچه مسلم است این است که به نظر نمی‌آید در حال حاضر استاندارها به درستی رعایت شود و مهمتر این است که نظارت چندانی هم بر آن صورت نمی‌گیرد .
موسی شربتدار با اشاره به کاستی در نظارت بر استانداردها مطرح میکند: در این زمینه ضرورت نظارت سازمان استاندارد به شدت احساس می‌شود. اما موضوع این است که سازمان استاندارد به صورت مستقیم نسبت به اعمال قوانین استاندارد ورود نمی‌کنند و برای انجام این کار از طریق شرکت‌های تایید صلاحیت شده خود وارد عمل می‌شود.
این دکترای مدیریت اقتصاد با گرایش استراتژیک ادامه می‌دهد: به همین جهت سازمان استاندارد باید سیستم نظارتی را برای نظارت بر شرکت‌های تایید صلاحیت شده در نظر بگیرد. چراکه بدون تردید زمانی که عدم نظارت مستقیم سازمان استاندارد باعث می‌شود استاندارها به شکل صحیح و کامل اعمال نشود و اطمینانی از رعایت استانداردها وجود نداشته و تضمینی در کار نباشد؛ این ضعف نظارت عالی سازمان استاندارد بر روی شرکت‌های تایید صلاحیت شده خودش است .
وی با تاکید بر اینکه «در خصوص حادثه بهبهان نمی‌توان سازمان استاندارد را مبرا از تقصیر دانست» بیان میکند: اینکه اوضاع کیفیت خودروهای داخلی به این شکل است بدون تقصیر از کم کاری و قصور سازمان استاندارد نشات می‌گیرد و مسلم است که نظارت بر رعایت استاندارهای تعریف شده مسئولیت سازمان نظارت است.
لزوم نظارت بر عدم تحقق رعایت استانداردها
شربتدار مطرح میکند: شورای عالی استاندارد، جزو بزرگترین شوراهای حکومتی است و در راس آن رئیس جمهور محترم، تعدادی از وزرا ، دادستان کل کشور و … قرار دارند. همچینی مجلس در حوزه کمیسیون اصل نود بر سازمان استاندارد نظارت دارد. علاوه بر آن سازمان بازرسی کل کشور و نهادهای نظارتی کل کشور و دیوان محاسبات، ناظر نظارتی تعریف شده هستند و آنها نیز باید نظارت بر عدم تحقق رعایت استانداردها داشته باشند .
وی با بیان اینکه «مردم شاهد کیفیت نامطلوب خودروهای داخلی هستند» ابراز میکند: شرایط کیفیت فعلی که مردم مشاهده می‌کنند، قابل انکار و توجیح نیست و امکان تبرئه مسئولین سازمان استاندارد در خصوص قصور انجام شده در وضعیت بی‌کیفیتی خودروهای جدید وجود ندارد. اگر کالای ما از فلان کشور برگشت می‌خورد و یا کیفیت کالا پایین است کسی جز سازمان استاندارد مسئول نیست و برای حل این مشکل باید نظارت کافی اعمال شود .
مقصر اصلی خود خودروسازان هستند
این کارشناس استاندارد با اشاره به باز نشدن ایربگ خودروهای داخلی در تصادف بهبهان تصریح میکند: در این حادثه به واقع مقصر اصلی خود خودروسازان هستند که با توجه به عدم نظارت‌ها، استاندارها را رعایت نمی‌کنند. اما پرسش اصلی این است که چه کسی باید استاندارها را رعایت کند ؟ مسئول اعمال استاندارهای ملی در باب خودرو کدام سازمان است ؟ اکر آن به وظیفه خود عمل نمی‌کند، چه کسی باید بر آن نظارت کرده و از آن جلوگیری کند؟ مگر نه اینکه اگر بازرسی‌ها را به شرکت‌های تایید صلاحیت شده ارجاع داده‌اند، آنها هم باید تحت نظارت سازمان استاندارد باشند؟ آیا سازو کار و سیستمی برای این کار وجود دارد؟
وی ادامه می‌دهد: در این زمینه باید به قانون رجوع کرد. یکی از مواد قانونی در این زمینه استفاده از کارشناسان حقیقی و حقوقی استاندارد برای انجام بازرسی‌ها و رعایت استانداردها است و اگر این نظارت‌ها در حد کفایت نیست، امکان تبرئه سازمان استاندارد در چنین اتفاقانی وجود ندارد.
شربتدار تاکید میکند: وقتی ایربرگ چندین خوررو باز نمی‌شود، سایر خودروها با چه اطمینانی در سطح جاده و شهر تردد کنند و چطور فکر کنند که ایبرگ این تعداد خودرو به صورت اتفاقی باز نشده است؟ وظیفه سازمان استاندارد اطمینان دادن به مصرف کننده است که هر کالایی که مشمول استاندارد اجباری است، کیفیت و ایمنی لازم را دارد. حالا شیوه و مکانیزم آن نیز در قوانین تعریف شده است .
اجازه تولید را بگیرید و نه اجازه شماره گذاری
این کارشناس اقتصادی در پایان بندی صحبت‌های خود با اشاره به اینکه « تصادفات جاده ای ایران نسبت به دیگر کشورها بسیار بیشتر است» ابراز میکند: اینکه ریس سازمان استاندارد بگوید ما گفته‌ایم خودروهای جدید را شماره نکنند، جواب درستی نیست. اصلا چرا اجازه تولید را می‌دهید که بعد بگوئید شماره نکنند؟ قوانین شما در محل تولید قابل اعمال است پس چرا در تولید اعمال نفوذ نمی‌کنید که منجر به این نشود که بدون رعایت استانداری لازم و ایمنی تولید کنند؟ قانون از شما خواسته اجازه تولید را بگیرید و نه اجازه شماره گذاری!
کیفیت و ایمنی خودرو از تعهدات خودروسازان است
همچنین یک عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس یازدهم پیگیری قضایی باز نشدن ایربگ خودروهای تصادف تلخ بهبهان را ممکن دانست و گفت: با جلب نظر کارشناسی این حق برای خریداران محفوظ است که از خودروسازان شکایت حقوقی کنند.
فرهاد طهماسبی در گفت‌وگو با ایسنا در مورد تصادف زنجیره‌ای بهبهان و باز نشدن ایربگ خودروهای ایرانی اظهار کرد: کیفیت و ایمنی خودرو از تعهدات خودروسازان است. امروز آنها به تکنولوژی دسترسی دارند و برای فراهم کردن بی‌نقص امکانات مکلف هستند.
نماینده مردم نی‌ریز و استهبان در مجلس یازدهم گفت: ایربگ یکی از امکانات خودروهای ایرانی عرضه شده به بازار است. اگر نظر کارشناسی بر این باشد که نقص نفی خودروها باعث تصادف شده است یا حتی میزان خسارات وارد شده به مردم را تشدید کرده است، خودروسازان مسئولند تا پاسخگوی خسارات مادی و معنوی باشند.
این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در مورد امکان پیگیری قضایی باز نشدن ایربگ‌ها گفت: با جلب نظر کارشناسی این حق برای خریداران محفوظ است که از خودروسازان شکایت حقوقی کنند.
این عضو مجمع نمایندگان استان فارس در پایان گفت: طبق تعهداتی که بین خودروساز و خریدار منعقد شده است و البته وظایفی که خارج از قراردادهای به عهده خودروسازان است، شکایات حقوقی نتیجه‌بخش خواهد بود.
پاسخ انجمن خودروسازان!
همچنین دبیر انجمن خودروسازان ایران با اعلام اینکه ۱۵ خودروی حادثه دیده در این حادثه متعلق به ایران خودرو و ۲۳ خودرو برای شرکت سایپا بوده است، گفت: اکثر خودروهای حادثه دیده دارای ایربگ بودند اما در این تصادف از عقب دچار حادثه شده‌اند.
احمد نعمت بخش در گفت‌وگو با تسنیم، افزود: در بخش خودروهای سایپا 2وانت نیسان، 3 خودروی پیکاپ، 3 خودروی ال 90 و 15 پراید درگیر حادثه شده‌اند . در مجموع عدم آسیب دیدگی خودروهای ال 90 از روبه رو باعث شده تا ایربگ‌های آنها عمل نکند. از میان 15 خودروی پراید هم 11 خودرو به دلیل سال ساخت تولید فاقد ایربگ بودند.
دبیر انجمن خودروسازان ایران تصریح کرد: در این حادثه از محصولات سایپا 8 خودرو دارای ایربگ بوده‌اند که چون برخورد از عقب صورت گرفته ایربگ ها عمل نکرده اند.
نعمت بخش با بیان اینکه در بخش خودروهای شرکت ایران خودرو نیز 15 خودرو درگیر حادثه شده‌اند، گفت: از میان 15 خودرو 5 خودرو به دلیل سال ساخت فاقد ایربگ بودند. مابقی محصولات شامل سمند ال ایکس، پارس سال، پژو 405 و سمند ای اف سون و سمند سورن هستند که دارای دو ایربگ و تک ایربگ بودند. در مجموع یک خودروی سمند سورن مدل 91 دارای 2 ایربگ با توجه به شرایط برخورد با بازشدن ایربگ ها روبه رو شده است. یک محصول سمند ال ایکس نیز به شدت دچار حریق شده است .
وی افزود: باید این نکته را اعلام کرد که اکثر خودروهای حادثه دیده دارای ایربگ بودند اما در این تصادف از عقب دچار حادثه شده‌اند و به همین دلیل ایربگ‌ها باز نشده است. البته براساس قوانین اگر سرعت فاصله دو خودرو در حادثه کمتر از 15 کیلومتر باشد ایربگ آنها باز نمی شود. نا گفته نماند برخی از خودروهای این حادثه بعد از تصادف خاموش بوده اند و طبیعی است که ایربگ عمل نکند.