لزوم حمایت ویژه از تمدن باستانی ایران
مریم اصغری
به عقیده کارشناسان حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، توسعه این صنعت مبتنی بر شرایط فرهنگی و همچنین جاذبه‌های طبیعی و تاریخی کشور باعث تعامل سازنده و موثر با جهان و معرفی هرچه بهتر هنر صنایع دستی ایرانیان می‌شود.
هرچند باید اشاره کنیم که امروزه اهمیت این صنعت در ایجاد اثرات مثبت فرهنگی و حتی اقتصادی در سطح دنیا به طور روزافزونی آشکارتر شده و دولتمردان چه در کشور‌های توسعه یافته و چه در حال توسعه، گردشگری را به عنوان یکی از عوامل مهم ایجاد اشتغال و کاهش نرخ بیکاری می‌دانند.
به گزارش روزنامه «صبح امروز» در لایحه بودجه ۱۴۰۱، بودجه وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با رشد ۵۴درصدی نسبت به سال جاری، به ۲هزار و ۱۴۷میلیارد و ۲۵۱میلیون تومان رسیده است.
بر این اساس بودجه این وزارتخانه از یک‌هزار و ۳۹۴میلیارد و ۳۲۲میلیون و ۴۰۰هزار تومان به ۲هزار و ۱۴۷میلیارد و ۲۵۱میلیون تومان در سال آتی خواهد رسید.
در این لایحه، برای صیانت از میراث‌فرهنگی جمهوری اسلامی ایران یک‌هزار و ۱۳۸میلیارد و ۷۳۹میلیون تومان، برای سیاست‌گذاری، راهبری و توسعه صنعت گردشگری ۶۵۶میلیارد و ۶۹۱میلیون تومان و همچنین برای حمایت از ارتقا و توسعه صنایع‌دستی ۲۱۱میلیارد و ۵۷۲میلیون تومان در نظر گرفته شده است.
علاوه بر بودجه سالانه وزارت، همچنین در ردیف ۶۸ اعتبارات متمرکز درآمد؛هزینه در جدول شماره ۹ (برآورد اعتبارات ردیف‌های متفرقه سال ۱۴۰۱) نیز مبلغ ۹میلیارد تومان به توسعه و گسترش فعالیت‌های ایران‌گردی و جهانگردی (موضوع قانون اصلاح مواد ۲ و ۷ قانون توسعه صنعت ایران‌گردی و جهانگردی)، در ردیف ۱۲ اعتبارات ردیف‌های موردی (موقت) در جدول شماره ۹ (برآورد اعتبارات ردیف‌های متفرقه سال ۱۴۰۱) مبلغ ۲میلیارد تومان به کمک و ارائه حمایت مالی به تأمین سرمایه اولیه صندوق توسعه و احیا و در ردیف ۵۴ اعتبارات ردیف‌های موردی (موقت) در جدول شماره ۹ (برآورد اعتبارات ردیف‌های متفرقه سال ۱۴۰۱) مبلغ ۲۵میلیارد و ۶۵۰میلیون تومان برای آزادسازی حریم مجموعه تاریخی‌فرهنگی هگمتانه اختصاص یافته است.
کمبود بودجه موجب نابودی سرمایه‌های ارزشمند تاریخی و فرهنگی
یک فعال حوزه صنایع دستی و گردشگری در گفتگو با «صبح امروز» با اشاره به اینکه « کمبود بودجه در حوزه میراث فرهنگی موضوع تکراری است، اما در سال آینده امیدواریم این افزایش بیش از 50درصدی کمکی به حال این صنعت باشد» می‌گوید: اگر مرمت و حفظ آثار تاریخی به بهانه کمبود بودجه و … به تعویق بیفتد، موجب نابودی سرمایه‌های ارزشمند تاریخی و فرهنگی کشور می‌شود.
محمد طاهری ادامه می‌دهد: ایران کشوری با تمدن طولانی و بالتبع غنی از میراث فرهنگی و آثار تاریخی است که هرچند حفظ و نگهداری آن‌ها دغدغه‌ای همیشگی بوده، اما ارزش این میراث در ایران به درستی تعریف و درک نشده است.
وی با اشاره به اینکه «صنعت گردشگری پس از صنایع نفت و خودروسازی در رتبه سوم درآمدزاترین صنایع در دنیا قرار دارد» بیان می‌کند: ایران به‌رغم برخورداری از تمدن و تاریخ کهن، تنوع طبیعی چهار فصل و آداب، رسوم و سنن اسلامی و باستانی به دلیل اینکه بر صنعت نفت در طی سال‌های متمادی تکیه داشته، از این فرصت کمترین بهره را برده است.
افزایش بیش از 50درصدی بودجه سال آتی می‌تواند امیدوار کننده باشد
وی با بیان اینکه «در سال‌های اخیر بناها و آثار زیادی به رغم ارزش تاریخی، به فراموشی سپرده و یا تخریب شده است» مطرح می‌کند: دلیل این موضوع علاوه بر مدیریت ناکارآمد فرهنگی به نبود بودجه مناسب نیز بازمی‌گردد که خوشبختانه با توجه به افزایش بیش از 50درصدی بودجه سال آتی در این حوزه می‌تواند امیدوار کننده باشد.
این پژوهشگر آثار باستانی بیان می‌کند: تخریب بافت‌های تاریخی به بهانه‌های مختلف و نبود توانایی کافی جهت حفاظت از آثار، تامین نشدن اعتبار برای مرمت بناهای تاریخی و افزایش سرقت آثار از جمله مشکلاتی است که میراث فرهنگی ایران با آن دست و پنجه نرم می‌کند.
بودجه در راستای جذب گردشگر و صادرات بیشتر صنایع دستی
وی تاکید می‌کند: وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و سازمان‌های تابعه آن می‌تواند هم در فرهنگ و هم در اقتصاد که با توجه به شرایط فعلی کشور باید بیشتر مورد توجه باشد، فعال شود و همچنین در اجرای سیاست درست اقتصاد مقاومتی گام بردارند.
طاهری ابراز می‌کند: ما می‌توانیم در سایه فعالیت این سازمان و بخش خصوصی هم برای جذب گردشگر، هم برای صادرات بیشتر صنایع دستی و هم بالتبع اشتغال جوانان موفقیت‌های خوبی داشته باشیم.
بازگشت سرمایه و ارز توسط گردشگران خارجی
این فعال حوزه صنایع دستی و گردشگری با بیان اینکه «صنعت گردشگری یک پیشران اقتصادی و فرهنگی است» می‌افزاید: این صنعت اثر فزاینده‌ای در تولید داشته و قدرت اشتغال‌زایی آن به صورت مستقیم و غیر مستقیم از بسیاری از بخش‌های دیگر اقتصادی بیشتر است و توسعه آن مطمئناً باعث رشد پر شتاب اقتصادی همراه با بهبود توزیع درآمد در کشور خواهد شد. بنابراین لزوم توجه ویژه به آن باید در راس قرار گیرد، چراکه بی شک به بازگشت سرمایه و ارز توسط گردشگران خارجی به کشور می انجامد.
وی تاکید می‌کند: طبق آمار‌های اعلام شده چندی پیش از سوی سازمان جهانی جهانگردی، ایران از لحاظ جاذبه‌های طبیعی در رتبه پنجم و از نظر جاذبه‌های تاریخی در رتبه دهم کشور‌های دنیا قرار دارد، اما متأسفانه در بهره‌گیری از این منابع، سهم کمتر از یک درصد کل درآمد‌های گردشگری جهان را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که در یک دهه آینده صنعت گردشگری در رتبه نخست اقتصاد جهان قرار می‌گیرد.
لزوم توجه به زیرساخت‌های لازم
طاهری با اشاره به «سند راهبردی توسعه گردشگری» می افزاید: در چشم انداز پیش بینی شده برای حوزه گردشگری ایران با عنوان «سند راهبردی توسعه گردشگری» آمده است که صنعت گردشگری جمهوری اسلامی ایران بر اساس ارزش‌های حاکم بر کشور، درافق ۱۴۰۴ با اتخاذ رویکرد توسعه پایدار، همه جانبه، متوازن و استفاده منطقی از میراث تاریخی، فرهنگی و طبیعی با استفاده حداکثری از مشارکت بخش خصوصی به عنوان یکی از پیشران‌های توسعه کشور و جزء کشور‌های برتر منطقه خواهد بود. بنابراین برای دستیابی به این مهم زیرساخت‌های آن باید از اکنون آمده شود و این افزایش بودجه نه تنها در بودجه سال آتی، بلکه در بودجه‌های سال‌های بعد نیز باید با همین افزایش مواجه باشد.
این فعال حوزه صنایع دستی می‌گوید: همچنین در بخش صنایع دستی در ایران توانمندی و هنرمندی بسیار زیادی وجود دارد و بیش از دو میلیون نفر دراین زمینه مشغول به کار هستند که بخش عمده‌ای از این جامعه را زنان تشکیل می‌دهند. بنابراین ما باید با استفاده صحیح از بودجه این بخش، این کار را توسعه دهیم و زمینه‌ها و امکانات جدیدی دراین بخش فراهم کنیم.
طاهری در پایان بندی صحبت‌های خود تصریح می‌کند: فقدان عزم جدی ملی برای توسعه گردشگری، مشکلات سیاسی و نحوه تعامل با دنیای خارج، عدم پایبندی به اجرای برنامه‌های مصوب و همچنین عدم توسعه زیرساخت‌های گردشگری کشور از مهمترین دلایل عقب ماندگی صنعت گردشگری و صنایع دستی ایران است.